Για τη σημερινή εικόνα επέλεξα ένα σχέδιο που απεικονίζει πως ήταν πριν από 135 χρόνια η περιοχή του Δημοτικού Ωδείου όπου την Τετάρτη που μας πέρασε παρουσιάσθηκε το βιβλίο «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα». Το βιβλίο αυτό περιέχει τα 53 κείμενα που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Ελευθερία» κατά το 2014. Η μεγάλη αποδοχή που είχε ο τόμος αυτός από το κοινό της Λάρισας υποχρεώνει τον συγγραφέα να συνεχίσει τις δημοσιεύσεις αυτές με την ίδια συχνότητα, με μεγαλύτερο σθένος και πλουσιότερο περιεχόμενο.
Με την ευκαιρία αυτή θέλω να ευχαριστήσω τους αναγνώστες της στήλης αυτής και όλους τους Λαρισαίους για την αθρόα προσέλευσή τους στο Ωδείο, καθώς και τους εισηγητές που παρουσίασαν το βιβλίο και καθήλωσαν κυριολεκτικά το ακροατήριο. Όσο για το βιβλίο, προς το τέλος της εκδήλωσης δημιουργήθηκε πρόβλημα έλλειψής του, γι’ αυτό όσοι θέλουν να το προμηθευθούν θα το βρουν στο βιβλιοχαρτοπωλείο «Cyano», Παπακυριαζή 53, και στο τηλέφωνο 2410.533583.
Η εικόνα που παρουσιάζεται σήμερα παριστάνει τα βασιλικά ανάκτορα της Λάρισας. Είναι σχεδιασμένη από τον Φ. Πάρις, κατά κόσμον Πάρι Θεοδωρόπουλο ο οποίος, όπως θα θυμούνται οι παλαιότεροι, ήταν τακτικός σκιτσογράφος της εφημερίδας «Ελευθερία» πριν την επταετία. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι υπήρξε ο πρόδρομος του Χρήστου Τζεζαϊρλίδη στο πολιτικό κυρίως σκίτσο που είχε την έμπνευση να καθιερώσει την περίοδο εκείνη η εφημερίδα και ο διευθυντής της Τάκης Δημητρακόπουλος με τόση επιτυχία. Τα Ανάκτορα βρισκόταν εκεί ακριβώς που σήμερα είναι κτισμένο το κτιριακό συγκρότημα του Δημοτικού Ωδείου. Ήταν έξι το απόγευμα της Κυριακής 11 Οκτωβρίου του 1881, 40 περίπου ημέρες μετά την Απελευθέρωση της Λάρισας, όταν ο ειρηνοδίκης Λαρίσσης Απόστολος Μαλαχατόπουλος που εκτελούσε χρέη συμβολαιογράφου, προσκλήθηκε στο κονάκι του Χουσνή μπέη όπου φιλοξενήθηκε κατά την ολιγοήμερη παραμονή του στη Λάρισα ο βασιλέας Γεώργιος Α΄ για να συντάξει συμβολαιογραφική πράξη αγοράς της κατοικίας του Τούρκου μπέη. Γράφει ο Μαλαχατόπουλος στο συμβόλαιο: «... ενεφανίσθησαν αφ’ ενός ο Κύριος Χαηρή βέης κτηματίας κάτοικος Λαρίσσης και αφ’ ετέρου ο Κύριος Ανδρέας Καλίνσκης επιμελητής της Βασιλικής χορηγίας κάτοικος Αθηνών, ενεργών δια λογαριασμόν και ως πληρεξούσιος της Αυτής Μεγαλειότητος του Βασιλέως των Ελλήνων... ο μεν πρώτος ότι πωλεί προς τον δεύτερον την ενταύθα κειμένην οικίαν του αδελφού του Χουσνή Βέη μεθ’ όλων των προαυλίων αυτής ... συνορευομένην δε Ανατολικώς με δημοσίαν οδόν, Μεσημβρινώς με μαγαζία του Χουσνή Βέη, Αρκτικώς με οικίας Δημητρίου Μισιρλή, βακούφικο και Αλεξίου Γεωργίου και χαβάς Ντουντού και λοιπών συνιδιοκτητών της και Δυτικώς με βακουφικόν σπητότοπον, αντί του μεταξύ των συμφωνηθέντος τιμήματος λιρών Οθωμανικών χιλίων εκατόν (1100...)[1]». Η τιμή πωλήσεως της κατοικίας επιβεβαιώνεται μερικώς και από την ανταπόκριση της εφημερίδας των Αθηνών «Εθνικόν Πνεύμα», στο φύλλο της 17ης Οκτωβρίου του 1881: « Αναγιγνώσκομεν εν τω εν Λαρίσση εκδιδομένω Αστέρι της Θεσσαλίας : Η Α.Μ. ο βασιλεύς ηγόρασεν αντί 1.000 λιρών Τουρκίας την οικίαν του Χουσνή βέη, εις ήν κατώκησε κατά την ενταύθα διατριβήν του, και ούτω το όνομα του βασιλέως είναι το πρώτον όπερ ενεγράφη εις τα βιβλία των μεταγραφών του Δήμου Λαρίσης και ο αριθμός 1 των συμβολαιογραφικών πράξεων(2)».
Τα όρια του ανακτόρου με τον περιβάλλοντα χώρο όπως περιγράφονται στο συμβόλαιο είναι περίπου ο χώρος που καταλαμβάνει σήμερα το Δημοτικό Ωδείο, η Πλατεία του Αγίου Βησσαρίωνος και η πλατεία Αγαμ. Μπλάνα. Αν και το νέο ρυμοτομικό σχέδιο πόλεως που υποβλήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1882 στη Διεύθυνση Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Εσωτερικών επέφερε μεγάλες ανακατατάξεις στην υφιστάμενη τότε τουρκική δαιδαλώδη ρυμοτομία, μπορούμε κατά προσέγγιση και ίσως κάπως αυθαίρετα να προσδιορίσουμε τα όρια του χώρου που αγόρασε ο Γεώργιος Α΄ ως εξής. Βόρεια (Αρκτικώς) είναι η σημερινή οδός Νιρβάνα, όπου υπήρχαν μεταξύ των άλλων οι ιδιοκτησίες των Ελλήνων Δημητρίου Μισιρλή[3] και Αλεξίου Γεωργίου. Δυτικά οριοθετείται με την οδό Ολύμπου. Νότια (Μεσημβρινώς) με τα μαγαζιά του Χουσνή μπέη που αντιστοιχούν στα καταστήματα της σημερινής Κύπρου (τότε Χατζή Χουσεϊν πασά). Ανατολικά με δημόσιο δρόμο που ταυτίζεται με τη σημερινή Όγλ και λοξοδρομεί προς την Αμαλίας.
Η μετέπειτα χωροταξική μετατροπή της περιοχής όλα αυτά τα χρόνια, μέχρι να φθάσουμε στο κτίριο του σημερινού Δημοτικού Ωδείου και τις δύο προαναφερθείσες πλατείες, έχουν καταγραφεί σε άλλα σημειώματά μας[4].
----------------------------------------------------------
[1]. Από το πρωτότυπο συμβόλαιο που βρίσκεται στο αρχείο του συγγραφέα.
[2]. Βλέπε: Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τ. 50, Λάρισα (2006) σ. 373. Επισημαίνονται τρεις ανακρίβειες στο δημοσίευμα: Πρώτον το ποσόν του τιμήματος της αγοράς είναι 1.100 λίρες Τουρκίας και όχι 1.000, δεύτερον η συμβολαιογραφική πράξη φέρει τον αριθμό 4 και όχι 1 και τρίτον το συμβόλαιο μεταγράφηκε στο βιβλίο μεταγραφών της περιφέρειας του Ειρηνοδικείου Λάρισας και όχι του Δήμου Λάρισας, φέρει δε τον αύξοντα αριθμό 1 των μεταγραφών, με ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 1881, ημέρα Δευτέρα.
[3]. Μέχρι πριν λίγα χρόνια υπήρχε στο σημείο αυτό της οδού Νιρβάνα το ιατρείο του καρδιολόγου Δημητρίου Μυσιρλή, ο οποίος προφανώς θα πρέπει να ήταν ο εγγονός του αναφερόμενου συνώνυμου Μισιρλή.
[4]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το βασιλικό Ανάκτορο της Λάρισας,. Από τις «Αναμνήσεις» του Μιχαήλ Σάπκα, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 5ης Νοεμβρίου 2014. Του ίδιου: Η αγορά από τον Δήμο του βασιλικού Ανακτόρου. Από τις «Αναμνήσεις» του Μιχαήλ Σάπκα, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 12ης Νοεμβρίου 2014.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘ. ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
nikapap@hotmail.com
