Από τον Κώστα Γιαννούλα
Στις μέρες μας, μέρες κοινωνικού αποκλεισμού και εσωτερικής μοναξιάς, τείνει αυξανόμενο το φιλοζωϊκό κίνημα και μαζί του τα προβλήματα και οι διαμαρτυρίες, που έχουν να κάνουν με τα αδέσποτα ζώα αλλά και με τα “ναρκοπέδια”, που δημιουργούν οικόσιτα, προπάντων, σκυλιά, όταν ασυνείδητοι, ιδιοκτήτες τα επιτρέπουν στη βόλτα τους να αφοδεύσουν, εκεί και ως έτυχε, χωρίς να παίρνουν τα μέτρα τους.
Κι όμως! Υπήρξε μια εποχή, που πρόλαβα στη νιότη μου και την έζησα στο χωριό μου, κατά την οποία ζώα, όπως γάτες και σκύλοι, άλογα, μουλάρια και γαϊδούρια, κατσίκες και προβατίνες, αγελάδες και μοσχάρια, κουνέλια, κότες, πάπιες και χήνες, ακόμα και γουρούνια ήταν στα χωριά μας αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Είχαμε, μάλιστα, τόσο στενή σχέση με αυτά, ώστε τα περισσότερα αγροτόσπιτα κατασκευάζονταν έτσι, ώστε να συγκατοικούν μαζί μας, εμείς στον επάνω όροφο και αυτά στο ισόγειο ή σε καταλύματα, που εφάπτονταν των σπιτιών.
Προς τί αυτός ο σφιχταγκαλιασμός με τα ζώα; Τον επέβαλλε η ανάγκη επιβίωσης και ο χειρωνακτικός τρόπος καλλιέργειας και εκμετάλλευσης της γης μας, που ανάγκαζε τους ανθρώπους εκείνης της εποχής να είναι πολυτεχνίτες, όχι όμως και ερημοσπίτες. Άλλωστε, οι γάτες καθάριζαν το σπίτι απ' τα ποντίκια, τα σκυλιά ήταν οι φύλακές του, τα πουλερικά εξασφάλιζαν στα νοικοκυριά τα αυγά τους και το κρέας τους, τα αιγοπρόβατα και οι αγελάδες έδιναν, επί πλέον, το γάλα τους και τα παράγωγά του καθώς και το μαλλί τους, ενώ τα άλογα, οι ημίονοι και τα γαϊδούρια ήταν τα υποκατάστατα των τρακτέρ και των αυτοκινήτων, μια που βοηθούσαν στις αγροτικές εργασίες και στη μεταφορά προϊόντων και ανθρώπων. Για την προσφορά τους αυτή οι άνθρωποι τα αγαπούσαν, νοιάζονταν και συνέπασχαν μ' αυτά, σαν να ήταν μέλη της οικογένειας. Γι' αυτό και φρόντιζαν να εξασφαλίζουν την κατοικία τους και την τροφή τους.
Βεβαίως, υπήρχαν και τότε αδέσποτα και μάλιστα πολλά, τα οποία κυκλοφορούσαν ελεύθερα στους δρόμους, μια που δεν κινδύνευαν από αυτοκίνητα, που ήταν ακόμα ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Συνηθισμένες εικόνες ήταν κοκορομαχίες και κότες να σκαλίζουν εδώ κι εκεί στα σοκάκια και στις χωματερές, για να βρουν την τροφή τους. Πάπιες και χήνες να κάνουν το μπάνιο τους σε παρακείμενα των δρόμων αυλάκια, που πάντα τροφοδοτούνταν με νερό απ' τις λιγοστές βρύσες συνεχούς ροής, τοποθετημένες διάσπαρτα σε σταυροδρόμια, και ν' απολαμβάνουν σε δημόσια θέα και χωρίς αιδώ τον έρωτά τους. Κατσίκες και πρόβατα και προπάντων αγελάδες, πρωί και απόγευμα να διασχίζουν τους δρόμους οδεύοντας και επιστρέφοντας, συνήθως χωρίς συνοδό, προς και από τα λιβάδια και τις πλαγιές, που πήγαιναν να βοσκήσουν με τη φροντίδα γελαδάρη ή τσοπάνη. Ακόμη και γουρούνια να κυκλοφορούν στους δρόμους ανακατεύοντας το σύμπαν. Άνθρωποι, ζώα και πουλερικά , λοιπόν, ένα κουβάρι σε αγαστή πάντα συνεργασία.
Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες τίθεται το ερώτημα: Αλήθεια! Δε ρύπαιναν, δε μύριζαν άσχημα και δε δημιουργούσαν άλλα προβλήματα όλα αυτά τα ζώα, οικόσιτα και αδέσποτα; Βεβαίως και δημιουργούσαν. Αλλά η εξάρτηση απ' αυτά αλλά και η εξοικείωση μαζί τους ήταν τέτοια, ώστε δε δίναμε ιδιαίτερη σημασία ακόμα και όταν δαγκώνανε ή μας τσιμπούσανε. Άλλωστε, και εμείς, λίγο έως πολύ, λειτουργούσαμε όπως τα ζώα, αφού λόγω έλλειψης νερού και εσωτερικών τουαλετών στα σπίτια μιμούμασταν τα ζώα και αφοδεύαμε, ως επί το πλείστον, στην ύπαιθρο ή στην καλύτερη περίπτωση σε πρόχειρες αυτοσχέδιες και υπαίθριες τουαλέτες. Πέραν τούτου, τις κουτσουλιές και τις κοπριές γενικότερα, όταν χώνευαν στις χωματερές σε κοντινά ρέματα, τις μεταφέραμε σε τσουβάλια και τις χρησιμοποιούσαμε αντί για λίπασμα στους μπαξέδες και στα χωράφια μας.
Αυτός ο τρόπος ζωής, με την πάροδο του χρόνου και με τη σταδιακή γενίκευση της χρήσης του ηλεκτρικού ρεύματος και του αυτοκινήτου, άλλαξε ριζικά φθάνοντας στο σημείο στα αστικά κέντρα και στις πολυκατοικίες, που συσσωρευτήκαμε, οι πολλοί να μη θέλουμε να σταυρώσουμε ζωάκι, γιατί μας ενοχλεί ακόμη και η παρουσία του. Επειδή, όμως, η συνύπαρξη ανθρώπων και ζώων είναι και εφικτή και χρήσιμη, καλό είναι άρχοντες και αρχόμενοι να εξασφαλίσουμε και να σεβαστούμε τις προϋποθέσεις εκείνες, που είναι απαραίτητες για την επίτευξή της.
