Από την Αθηνά Βορίσση
Τόπος και τρόπος έκφρασης για ό,τι μας συμβαίνει, για ό,τι αντιμετωπίζουμε, για ό,τι η σκόνη της κιμωλίας μάς διδάσκει, για ό,τι σκεφτόμαστε, για ό,τι επιθυμούμε να εκφράσουμε, ό,τι τελικά μας βασανίζει και θέλουμε να αλλάξει.
Όταν για πρώτη φορά μπαίνεις στην τάξη, έχεις κάνει όνειρα και θέλεις αυτά να γίνουν πραγματικότητα.
Αρχίζεις λοιπόν να σχεδιάζεις αυτά που έμαθες στα μαθητικά σου χρόνια, στο πανεπιστήμιο, στα μεταπτυχιακά σου και γενικά αυτά που διάβασες και διαβάζεις. Αυτά που αγαπάς, όσα πρόκειται να διδάξεις, αλλά και άλλα πολλά... Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να τα επεξεργαστείς σύμφωνα με τις παιδαγωγικές μεθόδους. Πρέπει να τα διαμορφώσεις με βάση την ψυχολογία των εφήβων, ώστε το αντικείμενο που διδάσκεις κάθε φορά να είναι εύληπτο, εύκολο στην πρόσληψη από το ακροατήριό σου. Φτιάχνεις σχέδια διδασκαλίας, εφαρμόζεις ομαδοσυνεργατικές, βιωματικές μεθόδους, αφόρμηση, θεατρικό παιχνίδι, δημιουργείς και προβάλλεις ταινίες και διάφορα άλλα… Με στόχο, να «μάθεις τα παιδιά γράμματα».
Τις περισσότερες φορές τα παραπάνω αποδίδουν, λειτουργούν. Μερικές φορές, όμως, βλέπεις ότι τίποτα δεν μπορεί να κινητοποιήσει τους μαθητές σου, τίποτα δεν μπορεί να τους ξεκολλήσει από το στόχο τους για συλλογή συγκεκριμένων γνώσεων, άρα τη συλλογή συγκεκριμένου αριθμού «μορίων», μόνο για να εξασφαλίσουν μια θέση στο Πανεπιστήμιο, στη Σχολή της επιλογής τους ή στη Σχολή, που οι γονείς έχουν επιλέξει γι’ αυτούς ή στη χειρότερη περίπτωση, οι φροντιστές τούς έχουν υποδείξει.
Αυτός ο αγώνας των παιδιών, από τη μια μεριά για τη συλλογή των «μορίων» και η δική σου αγωνία «να μάθουν ουσιαστικά», όχι «να παπαγαλίσουν» τις σελίδες των βιβλίων για την εξασφάλιση των «μορίων», από την άλλη, είναι μια διελκυνστίδα, η οποία λειτουργεί για «να σπάσει», να διαρρήξει τη σχέση, που είχες τόσα χρόνια σιγά-σιγά, βήμα-βήμα «χτίσει» με τα παιδιά, τους μαθητές σου.
Βλέπεις τα παιδιά σου να ανθίζουν μέσα στη φρεσκάδα της νιότης τους, αλλά να μαραίνονται, να μαραζώνουν στην προσπάθειά τους να αποστηθίσουν κάποιους τύπους στα μαθηματικά, κάποιες ασκήσεις στη φυσική και να μάθουν απέξω κάποιες σελίδες βιβλίων ιστορίας, χωρίς να καταλαβαίνουν, τι διαβάζουν και πού θα τους χρειαστεί στο μέλλον. Τη συγκεκριμένη ύλη, της τρίτης τάξης λυκείου, ολόκληρη ή μεγάλο μέρος από αυτή, την ξεχνούν μόλις τελειώσουν τις εξετάσεις, ενώ πολλοί μαθητές κάτω από την πίεση του διαβάσματος για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις απαξιώνουν το διάβασμα που οδηγεί στην ουσιαστική γνώση, γιατί αυτή, πιστεύουν ότι δεν θα τους βοηθήσει στη συγκέντρωση των «μορίων».
Παράλληλα χάνουν την ευκαιρία να προσεγγίσουν πολύτιμο γνωστικό υλικό, το οποίο δε θα αναπληρώσουν ποτέ. Με αυτό τον τρόπο, θα πετύχουν στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο, ίσως μάλιστα να αριστεύσουν στις υψηλόβαθμες σχολές, και παράλληλα θα έχουν έλλειμμα γενικών γνώσεων από ποικίλα επιστημονικά πεδία, που «διδάσκονται» στην τάξη τους, επειδή έτυχε να μην είναι στον κύκλο των ενδιαφερόντων τους, διότι δε συμπεριλαμβάνονταν στη διδακτέα ύλη της Κατεύθυνσης, που παρακολούθησαν και εξετάστηκαν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Η χειρότερη επιβεβαίωση των παραπάνω έρχεται όταν διδάσκεις το μάθημα της ιστορίας στη Γ΄ Λυκείου, Γενικής Παιδείας. Αυτό το μάθημα δεν ενδιαφέρει σχεδόν κανέναν, γιατί οι περισσότεροι μαθητές δεν επιλέγουν την ιστορία ως εξεταζόμενο μάθημα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, επειδή πρέπει «να απομνημονεύσουν πολλές χρονολογίες» και «άχρηστες λεπτομέρειες», γιατί αυτά ζητούνται στις εξετάσεις. Οι μαθητές με βάση τα αναλυτικά προγράμματα στην τρίτη λυκείου είναι υποχρεωμένοι «να μάθουν» μεταξύ άλλων και για τα γεγονότα του τέλους του 19ου καθώς και μεγάλο μέρος των γεγονότων του 20ού αιώνα, όπως το μεταρρυθμιστικό έργο του Χαρίλαου Τρικούπη, τους Βαλκανικούς Πολέμους, την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εποχή του Μεσοπολέμου, τη Μικρασιατική Καταστροφή και το Προσφυγικό, το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την Εθνική Αντίσταση… Όμως δεν ενδιαφέρονται ούτε να ακούσουν γι’ αυτά, δεν επιθυμούν να συνδέσουν τα γεγονότα με την εποχή τους. Επιπλέον, δεν ενδιαφέρονται ούτε εκείνοι οι μαθητές που παρακολουθούν τη Θεωρητική Κατεύθυνση Σπουδών, χάνοντας έτσι την ευκαιρία να συνδυάσουν τις γενικότερες γνώσεις, που τους προσφέρει το συγκεκριμένο μάθημα, με τις ειδικότερες που διδάσκονται στην ιστορία της Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Γεγονός απαραίτητο για να εντάξουν στην εποχή τους τα εξειδικευμένα γεγονότα που αναπτύσσονται σε βάθος στο βιβλίο της ιστορίας της Θεωρητικής Κατεύθυνσης και να τα κατανοήσουν.
Οι μαθητές απορρίπτουν στην πράξη μια νοητική- μαθησιακή διαδικασία μέσω της οποίας θα αποκτούσαν μια ολοκληρωμένη εικόνα-άποψη για κάθε ιστορική περίοδο ή τουλάχιστον θα είχαν τα ερεθίσματα, να ενδιαφερθούν μελλοντικά για τα γεγονότα που προκαλούν τις συνέπειες (θετικές ή αρνητικές) σε κάθε κοινωνία.
Γιατί όμως να το κάνουν;
- Αφού θα χάσουν πολύτιμο χρόνο, όπως λένε, για κάτι το οποίο δεν θα τους βοηθήσει τα αυξήσουν τα «μόριά» τους.
- Αφού έχουν μετρήσει τις σελίδες του βιβλίου της ιστορίας και έχουν υπολογίσει πόσες από αυτές θα μάθουν μέχρι το τέλος του χρόνου αποστηθίζοντάς τες, για να γράψουν στις απαντήσεις τους, ακριβώς αυτό που λέει το σχολικό βιβλίο και να πετύχουν την υψηλότερη βαθμολογία-«μόρια».
- Αφού κανένας δεν θα ενδιαφερθεί, για το αν θυμούνται κάτι από όσα διάβασαν για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, μετά από αυτές.
Πρέπει, μετά από τα παραπάνω, να αναρωτηθούμε:
- Ποιοι θα είναι οι αυριανοί επιστήμονες, οι αυριανοί πολίτες της κοινωνίας μας;
- Πόσοι από αυτούς θα ανοίξουν ξανά ιστορικό βιβλίο;
- Θα φερθούν ποτέ ως «υπεύθυνοι πολίτες», ως πολίτες που επιβάλλεται να έχουν την ικανότητα να αξιοποιούν τις ιστορικές γνώσεις, τα ιστορικά γεγονότα για τη δημιουργία επωφελών συνειρμών σε θέματα πολιτικά και κοινωνικά, για τα οποία θα πρέπει να αποφασίζουν;
- Οι σημερινοί μαθητές, θα έχουν τις γνώσεις για να παίρνουν τις ορθές αποφάσεις (κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές, πολιτιστικές) στην κοινωνία που θα μετέχουν, την κοινωνία του αύριο;
Οι μαθητές του σήμερα αναμφίβολα θα είναι οι ενεργοί πολίτες της κοινωνίας του αύριο.
- Τι ελπίδες έχουμε;
* Η Αθηνά Βορίσση είναι φιλόλογος στο 8ο Γυμνάσιο -λυκειακές τάξεις- Χαλανδρίου
