Του ΓΙΑΝΝΗ Γ. ΜΟΙΡΑ*
Λίγο το κλείσιμο των συνόρων, λίγο οι δηλώσεις και οι διατυπώσεις κάποιων κυβερνητικών -και μη- στελεχών, επέστρεψε στη δημόσια συζήτηση το Σκοπιανό. Θέλουμε όμως να το συζητήσουμε σοβαρά, ή να ανταλλάσουμε εντυπώσεις; Αν ισχύει το πρώτο, ας βάλουμε κάτω κάποιες βασικές σκέψεις.
Πρώτον, το Σκοπιανό δεν είναι θέμα που αφορά κομματικά ακροατήρια. Μικρά, ή μεγάλα. Αφορά το μεγάλο ακροατήριο, το ανοιχτό ακροατήριο, το εθνικό ακροατήριο. Και γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στις δηλώσεις και στις διατυπώσεις μας. «Το όνομά μας είναι η ψυχή μας» δεν ήταν ένα κούφιο σύνθημα. Εξέφραζε και εκφράζει τις ευαισθησίες εκατομμυρίων Ελλήνων. Πόσων; Τριάμισι εκατομμύρια ήταν ο αριθμός των υπογραφών που είχε συγκεντρώσει ο Μακαριστός Χριστόδουλος. Κανείς δεν ξέρει για πόσους μιλάμε σήμερα, αλλά δεν είναι μονάχα το βορειοελλαδικό τόξο που συγκινείται (ενίοτε δε συνεγείρεται) με όλα αυτά, αλλά είμαστε πολύ περισσότεροι.
Δεύτερον, εφόσον είναι μονίμως απαιτητικοί, ανελαστικοί και αδιάλλακτοι οι Σκοπιανοί στο θέμα της διαπραγμάτευσης στην ονομασία τους, ας μην τους δίνουμε και εμείς δικαιώματα. Έτοιμοι είναι να πουν, ήδη το λένε δηλαδή, ότι κάποιοι από εδώ μέσα έχουν ήδη ξεκινήσει και τους αποκαλούν «Μακεδονία». Μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και το διεθνές ακροατήριο που ακούει, παρακολουθεί και καταγράφει.
Τρίτον, μην είμαστε βιαστικοί να προβάλλουμε ως κοινή εθνική θέση το «σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, έναντι όλων».
Καταρχήν, δεν έχει υπάρξει πρόσφατα σύνοδος αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που να το έχει αποφασίσει αυτό. Ισχύει λοιπόν η παλιά απόφαση, για μη χρήση του όρου ή παραγώγου του. Επιπλέον, ο γεωγραφικός προσδιορισμός δεν δύναται να εφαρμοστεί κατά το πρότυπο Βόρεια-Νότια Καρολίνα, Βόρεια-Νότια Ντακότα, δηλαδή δεν μιλάμε για κατάτμηση μίας αδιάφορης ιστορικά και γεωπολιτικά περιοχής υπό γεωγραφικούς ή διοικητικούς όρους. Δεδομένου μάλιστα ότι οι Σκοπιανοί επιμένουν φανατικά και ανυποχώρητα να διεκδικούν ιστορική, εθνοτική και πολιτισμική χρήση και κατάχρηση του όρου ή της ονομασίας, κινδυνεύουμε να πάμε σε συγκρίσεις με καταστάσεις τύπου Βόρειας-Νότιας Κορέας, δηλαδή μία χώρα, ένα έθνος, μία οντότητα, μία ταυτότητα, η οποία διχοτομήθηκε (ή τριχοτομήθηκε αν βάλουμε μέσα και την περιοχή του Πιρίν) λόγω ιστορικών, πολιτικών και άλλων γεγονότων. Δεδομένου μάλιστα ότι οι εθνικιστικές κυβερνήσεις των Σκοπίων εγείρουν και διατηρούν αλυτρωτισμούς και επεκτατισμούς, τίθενται διάφορα ερωτήματα ως προς θέματα ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή των Βαλκανίων, η οποία -ειρήσθω εν παρόδω- είναι ιστορικά ευαίσθητη και ευεπηρέαστη με τέτοιες καταστάσεις. Θα πρέπει επίσης να μας υποψιάζει το γεγονός ότι οι Σκοπιανοί συζητούν το γεωγραφικό προσδιορισμό, αλλά όχι προσδιορισμό άλλου τύπου, σαν το “Nova Makedonija” που τους αφαιρεί δυνατότητες παραχάραξης της Ιστορίας, αποκόπτοντας τους από το (ένα και μοναδικό αληθές) ιστορικό παρελθόν.
Τέταρτον, αν οι Σκοπιανοί βάζουν στόχο το σκέτο «Μακεδονία» και συ τους χαρίζεις το γεωγραφικό προσδιορισμό, η λύση θα βρεθεί στο ενδιάμεσο και οι γείτονες θα έχουν κερδίσει την παρτίδα. Αν απέναντι στο «Μακεδονία», βάλεις την παλιά θέση των πολιτικών αρχηγών (καμιά χρήση του όρου ή παραγώγου), τότε μπορείς πράγματι να πετύχεις συμφωνία ονομασίας σε σύνθετη μορφή. Μεγιστοποιείς τα αιτούμενα, για να κατοχυρώσεις τα αναγκαία. Βασικές αρχές διαπραγμάτευσης.
Πέμπτον, μην κραδαίνουν το Σκοπιανό ως σημαία ευκαιρίας εκείνοι που θα ‘πρεπε κανονικά να μένουν σιωπηλοί. Η πολιτική ομάδα που ορίζει την τύχη της ΝΔ σήμερα, ήταν του δόγματος «σε δέκα χρόνια θα ‘χουμε ξεχάσει το όνομα» και πιο μετά, έτεινε ώτα προς Τζωρτζ Μπους Τζούνιορ, Κοντολίζα Ράις, Άνγκελα Μέρκελ κ.α. που πίεζαν για εισδοχή των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ δίχως επίλυση του θέματος της ονομασίας. Άλλο αν κάποιοι, εκμεταλλευόμενοι τη σιωπή του Κώστα Καραμανλή, παριστάνουν τους ήρωες του Βουκουρεστίου. Είναι επίσης το ΠΑΣΟΚ που δέχτηκε να μπει το «Μακεδονία» μέσα στην προσωρινή, αλλά επίσημη, διεθνή ονομασία FYROM τον Οκτώβριο του 1995, το οποίο εφτά μήνες πριν, είχε επιβιώσει ως κυβέρνηση με την ψήφο υπέρ Κωστή Στεφανόπουλου από την πλευρά του δήθεν «μακεδονομάχου» Αντώνη Σαμαρά. Ο τελευταίος, έριξε κυβέρνηση ΝΔ το 1993 για να μη γίνει χρήση του όρου ή παραγώγου και στήριξε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ το 1995 για να πάει και να βάλει τον όρο μέσα σε επίσημη, προσωρινή έστω, διεθνή ονομασία. Ασύλληπτο, έτσι; Επίσης, όπως μας θύμισε τελευταία με δήλωσή του ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό Τέρενς Κουίκ, «ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως Υπουργός Εξωτερικών σε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά, που είχε αναγγείλει, αιφνιδιάζοντας τους πάντες, κατ’ αρχήν στην Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής και μετά σε συζήτηση που προκάλεσε ο Πάνος Καμμένος στην Ολομέλεια της Βουλής, ότι η κυβέρνηση Σαμαρά εξουσιοδότησε τον Μάθιου Νίμιτς να διαπραγματευτεί με τα Σκόπια τη διπλή ονομασία τους με γεωγραφικό προσδιορισμό, χαρίζοντας δηλαδή στους Σκοπιανούς το όνομα της Μακεδονίας».
Όλα τα παραπάνω δεν είναι θέσφατα ή χρυσοί κανόνες, ούτε αντανακλούν ολιγοπώλια αυθεντίας. Δείχνουν όμως ότι εφόσον ανοίγει ξανά -καλώς ή κακώς στη δεδομένη φάση- η δημόσια συζήτηση για το Σκοπιανό, καλό είναι να αναλογιζόμαστε ποιοι μιλούμε, τι λέμε και τι αντίκτυπο, παρενέργεια, ή επίπτωση έχει καθετί που λέμε. Ίδωμεν…
* Ο Γιάννης Μοίρας είναι Γενικός Γραμματέας των ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
