Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου στο 32ο Δ. Σχ. Λάρισας – συγγραφέα
ΓΕΝΙΚΑ: Στις 22 Μαΐου του 1915, μια έκρηξη στο Λάσεν Πηκ1 της Καλιφόρνια, το πιο ενεργό ηφαίστειο της Πολιτείας, ερήμωσε γειτονικές περιοχές και σκέπασε με τέφρα μια περιοχή 200 μιλιών στα Ανατολικά, έως τη θάλασσα. Αυτή η έκρηξη ήταν η πιο ισχυρή μιας σειράς εκρήξεων από το 1914 έως το 1917. Το Lassen Peak και το όρος Αγία Ελένη, είναι τα μοναδικά ηφαίστεια των Η.Π.Α. που έχουν εκραγεί στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Το Lassen Peak είναι το μεγαλύτερο από μια σειρά περισσοτέρων των 30 ηφαιστείων του Εθνικού Ηφαιστειακού Πάρκου της Β. Καλιφόρνιας. Έχει τη μορφή του δόμου λάβας, ενώ το όρος έχει ύψος 3.187 μέτρα. Είναι μέρος του ηφαιστειακού τόξου Cascade της Δυτικής ακτής της Β. Αμερικής.
ΓΕΩΛΟΓΙΑ: Το Lassen Peak είναι το νοτιότερο στην αλυσίδα των μεγάλων ηφαιστειακών κορυφών που εκτείνονται από τη Βρετ. Κολομβία ως τη Βόρεια Καλιφόρνια. Οι κορυφές αυτές σχηματίστηκαν κατά τα τελευταία 35 εκατομμύρια χρόνια, όσο η μεγάλη τεκτονική πλάκα Χουάν ντε Φούκα ωθείτο κάτω από την κυρίαρχη πλάκα της Β. Αμερικής. Ενώ η πρώτη πλάκα λιώνει κάτω από την πίεση, δημιουργούνται λίμνες μάγματος που ανεβαίνουν στη οροσειρά των Καταρρακτωδών ορέων του τόξου και δημιουργούν ηφαιστειακές εκρήξεις από καιρό σε καιρό. Περίπου 27.000 χρόνια πριν, άρχισε να δημιουργείται το όρος και σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, ίσως σε λίγα χρόνια ανυψώθηκε περισσότερο από 1000 μέτρα. Γύρω στο 20.000 π.Χ., στη διάρκεια της τελευταίας περιόδου παγετώνων, το σχήμα του Lassen Peak τροποποιήθηκε σημαντικά από τη μεταπαγετώνεια διάβρωση. Η πιο πρόσφατη εκρηκτική περίοδος του ηφαιστείου ξεκίνησε το 1914. Εκείνη τη χρονιά, που το Lassen Peak ξύπνησε από τον λήθαργο, δημιούργησε μια σειρά από 300-400 εκρήξεις ατμού, ροές λάβας, και λάχαρ (ηφαιστειακές λασπορροές). Η πιο ισχυρή από αυτές τις εκρήξεις ήταν μια έκρηξη το 1915 που έστειλε στάχτη και ατμό σε ύψος 10 χλμ., δημιουργώντας σύννεφο σαν μανιτάρι, καθιστώντας τη μεγαλύτερη πρόσφατη έκρηξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, μέχρι την έκρηξη του ηφαιστείου της Α. Ελένης [1980]. Η περιοχή γύρω από Lassen Peak παραμένει ήπια ενεργός ηφαιστειακά, με ενεργες fumaroles, με το χαρακτηριστικά βραστό νερό.
Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ 19ης–20ης και 22ης/5/1915: Αργά το βράδυ της 19ης Μαΐου, μια μεγάλη έκρηξη ατμού συνέτριψε τον προϋπάρχοντα δόμο δημιουργώντας ένα νέο κρατήρα στην κορυφή του Lassen Peak. Νέο μάγμα δεν εκτινάχθηκε σε αυτή την έκρηξη, αλλά λαμπερή ποσότητα καυτής λάβας από τον θόλο έπεσε από την κορυφή στις χιονισμένες άνω πλευρές του Lassen Peak. Αυτό το μπλοκ λάβας δημιούργησε χιονοστιβάδα που έπεσε από την απότομη βορειοανατολικά πλευρά του ηφαιστείου. Καθώς το θερμό μπλοκ λάβας έσπασε σε μικρότερα κομμάτια, το χιόνι έλιωσε δημιουργώντας ένα λαχάρ. Τις αμέσως επόμενες ώρες, τόσο η χιονοστιβάδα όσο και το lahar μετέφεραν τεράστιους όγκους νερού, πλημμυρίζοντας τη χαμηλότερη Hat Creek κοιλάδα [πρωινές ώρες της 20/5]. Η πλημμύρα κατέστρεψε αρκετά εξοχικά σπίτια και ένα ράντσο. Οι λίγοι άνθρωποι σε αυτά τα σπίτια γλίτωσαν με ελαφρά τραύματα. Στη συνέχεια, στις 4:30 μ.μ. της 22ας Μαΐου, μετά από δύο ήσυχες μέρες, το Lassen εξερράγη με μια ισχυρή έκρηξη (που αναφέρεται ως "η Μεγάλη Έκρηξη»), η οποία ανατίναξε ηφαιστειακή τέφρα, θραύσματα πετρωμάτων και ελαφρόπετρα ψηλά στον αέρα. Αυτό δημιούργησε το μεγαλύτερο και βαθύτερο από τους δύο κρατήρες που φαίνονται κοντά στην κορυφή του ηφαιστείου σήμερα. Μια τεράστια στήλη ηφαιστειακής τέφρας και αερίων υψώθηκε περισσότερο από 10.000 μ. στον αέρα, που ήταν ορατή έως και 240 χλμ. δυτικότερα. Ελαφρόπετρες έπεφταν στη βορειοανατολική πλαγιά του Lassen Peak και δημιουργήθηκε χιονοστιβάδα υψηλής ταχύτητας, ενώ θραύσματα πετρωμάτων και αέρια δημιούργησαν πυροκλαστική ροή, που σάρωσε τους πρόποδες ηφαιστείου, σε μια έκταση 8 τ.χλμ. Η ροή πυροκλαστικών υλικών ενσωματώσε γρήγορα και λιωμένο χιόνι στο πέρασμά της. Το νερό από το λιωμένο χιόνι μετατράπηκε σε ροή ενός ιδιαίτερα ρευστού λάχαρ, που ακολούθησε τη διαδρομή του lahar της 19-20 Μαΐου. Αυτή η νέα ροή lahar μετέφερε μεγάλο όγκο νερού που πλημμύρισε γειτονικές περιοχές του Hat Creek Valley για δεύτερη φορά. Το στρώμα ηφαιστειακής τέφρας και ελαφρόπετρας αποτέθηκε σε περιοχές έως 40 χλμ. βορειοανατολικά, ενώ την επομένη έβρεχε λεπτή στάχτη μέχρι το Winnemucca, της Νεβάδα, 320 χλμ στα ανατολικά! Σήμερα, η περιοχή του ηφαιστείου εξακολουθεί να έχει ελάχιστη βλάστηση λόγω του χαμηλού επιπέδου θρεπτικών ουσιών και του πορώδους του εδάφους.
Konstantinosa.oikonomou@gmial.com www.scribd.com/oikonomoukon
