Του Λάζαρου Μακρή*
Πολλές φορές έχει σχολιασθεί το γεγονός ότι ο Αλέξης Τσίπρας αντιγράφει σε κίνηση και φωνή τον Ανδρέα Παπανδρέου. Με όρους όμως μόνον θεατρικότητας και αναπαραστατικότητας δεν κάνεις πολιτική! Με την ευκαιρία της παραπάνω διαπίστωσης, καθώς και για λόγους πολιτικής αξιολόγησης, αξίζει η σύγκριση δύο μεγάλων κεφαλαίων της εφαρμοσμένης πολιτικής των δύο ανδρών. Του Μνημονίου του Ανδρέα Παπανδρέου με το περιττό Τρίτο Μνημόνιο, ή αλλιώς Μνημόνιο Τσίπρα, όπως αυτό ευρύτατα πλέον αποκαλείται. Τόσο το Μνημόνιο του Ανδρέα, όσο και το Τρίτο Μνημόνιο Τσίπρα προέκυψαν ως αυτοτελείς προτάσεις της ελληνικής πλευράς. Το Μνημόνιο Τσίπρα μάλιστα, χρονικά στο «και πέντε» με ιδιαίτερη επιμονή του Έλληνα πρωθυπουργού, αφού προηγήθηκε μια εγκληματική καθυστέρηση, μη διαπραγμάτευσης Βαρουφάκη, με την καθοδήγηση ή την ανοχή του Έλληνα πρωθυπουργού.
Ας σκιαγραφήσουμε όμως σε πρώτη φάση το Μνημόνιο του Ανδρέα:
Τον Φεβρουάριο του 1982, λίγους μήνες δηλαδή μετά τις εκλογές, προκειμένου η τότε Κυβέρνηση να αποφύγει τη διενέργεια δημοψηφίσματος με το ερώτημα της παραμονής ή μη της Ελλάδας στην Κοινότητα (ΕΟΚ), υπέβαλε ένα Μνημόνιο με τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, που αφορούσαν στις σχέσεις της χώρας μας με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ο λόγος ήταν προφανής: Οι κανόνες της κοινής αγοράς –απελευθέρωση εξωτερικού εμπορίου- είχαν αρνητικές συνέπειες για τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, οι οποίες δεν αντισταθμίζονταν ούτε καν από τις μεταφορές πόρων που προβλέπονταν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Για τον λόγο αυτό η ελληνική Κυβέρνηση, μέσα από το Μνημόνιο, αξίωσε πρώτον την εξαίρεση της χώρας μας από τους κανόνες της κοινής αγοράς για αναγκαίο χρονικό διάστημα και δεύτερον περισσότερη βοήθεια, πέραν της προβλεπόμενης, ώστε να προσφερθούν κίνητρα ανάπτυξης στις επιχειρήσεις, προσωρινή προστασία νεοϊδρυομένων βιομηχανιών, εξαγωγικές ενισχύσεις για μικρομεσαίους, απαλλαγές από περιορισμούς παραγωγής. Έτσι προέκυψαν τότε τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγραμμάτα (ΜΟΠ), τα οποία ήταν προπομπός των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ), του υφιστάμενου, αλλά και του νέου ΕΣΠΑ. Πρόκειται για έναν πακτωλό επιδοτούμενων πόρων –όχι δανεικά- που ακόμη εισπράττει και θα εξακολουθήσει να απολαμβάνει στην προσεχή προγραμματική περίοδο η χώρα μας.
Για την πολιτική αξιολόγηση του Μνημονίου του Ανδρέα, έχει σημασία να λάβουμε υπόψη, ότι οι θεμελιώδεις αρχές της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήταν και παραμένουν οι κανόνες της κοινής αγοράς (σήμερα εσωτερικής αγοράς). Συνεπώς δεν ήταν ούτε εύκολη, ούτε αυτονόητη η αποδοχή των αξιώσεων του τότε Μνημονίου, το οποίο αμφισβητούσε τον πυρήνα του δόγματος, τους ίδιους τους πυλώνες της τότε ΕΟΚ, αλλά και τον αρμό που έδενε τα συμφέροντα των τότε κρατών – μελών της.
Στον ιστορικό αντίποδα του Μνημονίου του Ανδρέα έχει να αντιτάξει κανείς τις ανιστόρητες πρακτικές της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Τις πεπλανημένες βεβαιότητες, τις απατηλές οριστικότητες, την τριτοκοσμική λαϊκιστική ρητορεία, την τζάμπα μαγκιά. Στο επίπεδο ωστόσο της εφαρμοσμένης πολιτικής –διότι όλα τα άλλα είναι αέρας κοπανιστός- αντί της αποφυγής του δημοψηφίσματος και της διεκδίκησης των αιτημάτων της χώρας με πειστική επιχειρηματολογία –όπως έκανε και πέτυχε ο Ανδρέας- ο σημερινός πρωθυπουργός επέλεξε τη διεξαγωγή ενός ακατανόητου δημοψηφίσματος. Έκλεισε τις Τράπεζες και έδεσε πισθάγκωνα την οικονομία. Το δε περήφανο «ΟΧΙ» το μετέτρεψε σε ένα «ΝΑΙ plus»!
Και το κυριότερο: Ενώ ο Ανδρέας διασφάλισε πόρους μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα και κοινοτικές ενισχύσεις που η χώρα μας απολαμβάνει μέχρι σήμερα, ο πρωθυπουργός Αλέξης πρόσθεσε ένα Τρίτο Μνημόνιο φόρων, περιττό και αχρείαστο μέχρι πέρυσι που οδηγούμασταν στον τερματισμό των Μνημονίων. Φόρτωσε αναίτια, ως αποτέλεσμα της μη διαπραγμάτευσης του ιδίου και του πολιτικά εξαϋλωμένου πλέον Βαρουφάκη 90 δισ. ευρώ στους ώμους των φορολογουμένων, αφού προηγουμένως τα στρατηγικά τους αδιέξοδα και οι «θεωρίες παιγνίων», στρίμωξαν τη χώρα στη γωνία και μάλιστα με την πλάτη στον τοίχο.
* Ο Λάζαρος Μακρής είναι καθηγητής Γερμανικής Φιλολογίας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη «Διοίκηση και Διαχείριση Έργων και Προγραμμάτων». Έχει διατελέσει ειδικός σύμβουλος στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, εκλεγμένο αυτοδιοικητικό στέλεχος, πρόεδρος και διοικητής σε εποπτευόμενους φορείς Υπουργείων.
