«Αυτό που λένε τέλος του κόσμου,
η κάμπια το λέει πεταλούδα»-Λάο Τσέ
Από τον Κώστα Χατζή
Καθώς αντιπαλεύουν μέσα μας, συνέχεια, η αισιοδοξία με την απαισιοδοξία, αλλά και το ανάστροφο, κάποιες ώρες αφήνουν τα όπλα αποκαμωμένες. Εκεί βρίσκει χώρο και φαίνεται αυτό που μας έμαθαν στα σχολειά οι καλοί δάσκαλοί μας, αλλά και οι οικογένειές μας. Άλλοι το λένε «κοινό νου», και κάποιοι άλλοι ορθό λόγο, άλλοι το λένε ρεαλισμό. Εγώ προτιμώ να το ονοματίσω «πεταλούδα». «Πεταλούδα» που πετάει λεύτερη.
Κάθεται η «πεταλούδα» απαλά επάνω σε ένα από τα πολλά και δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Σε αυτό που λέμε ‘κόκκινα στεγαστικά δάνεια’. Χωρίς, φυσικά, να διαθέτει τις περίτεχνες ειδικές γνώσεις και χωρίς να επιδιώκει να εκφράσει την οδυνηρή αγωνία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Αυτό είναι άλλων δουλειά. Με κύρια έγνοια, όμως, να προσεγγιστεί, να γίνει κατανοητό πώς κατέρρευσε ένα από τα στερεότυπα που καθοδηγούσαν, που πιλοτάριζαν την μεταπολεμική νεοελληνική κοινωνία. Με δυο λόγια: να εξασφαλιστεί, στην αρχή, ‘κεραμίδι πάνω από το κεφάλι’.
Οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις από τις πολεμικές καταστροφές ήταν ζωντανές. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Οικονομίας, όμως, έτρεχε με πρωτοποριακές ταχύτητες, έφτανε το 7%! Η ειρηνική εθνική ανασυγκρότηση συνάρπαζε! Πριν περάσουμε στην σημερινή την καταναλωτική εκταμιευτική αγωγή, γράφαμε εκθέσεις για τα αγαθά της αποταμίευσης, με ρεγάλο τον πήλινο κουμπαρά... Κάπως έτσι τροφοδοτήθηκε η οικοδομική δραστηριότητα, η «ατμομηχανή» όπως λεγόταν της Οικονομίας.
Περάσαμε από την εποχή που η ιδιοκτησία θεωρούνταν κλοπή, όπως ισχυριζόταν ο Προυντόν, επειδή-απλά-την είχαν λίγοι και την στερούνταν οι υπόλοιποι. Διανύσαμε και την εποχή που η ιδιοκτησία ήταν μια δωρεά: η μικρή ακίνητη περιουσία που μας άφηναν οι γονείς και οι παππούδες μας. Το αποτέλεσμα σκληρής και ακαταπόνητης δουλειάς, αλλά και αποταμίευσης, μιας εθελούσιας λιτότητας. Ακόμα και ως αποτέλεσμα καταπάτησης της απροστάτευτης γεωργικής και δασικής γης...Και, τώρα, φτάσαμε στην εποχή που, δυστυχώς για πολλούς, η ιδιοκτησία δεν είναι παρά ένα μακροπρόθεσμο δάνειο, ‘κόκκινο’ για πολλούς.
Με το που άλλαξε ο αιώνας άλλαξαν και πολλά πρότυπα της ζωής μας. Το ‘κεραμίδι’, αυτό που μας απασχολεί, έγινε διώροφη μεζονέτα. Φτηνό το δανεικό χρήμα, τόσο που οι πρόθυμες τράπεζές μας, έστελναν το δάνειο με... ντελίβερι, στο σπίτι, για...το σπίτι. Πολλοί δελεαστήκαμε και από το πρότυπο ζεύγος «σπίτι-αυτοκίνητο» επιλέξαμε το «σπίτια-αυτοκίνητα»...
Ένας 35χρονος οικογενειάρχης, σαν παράδειγμα, με όρεξη για ζωή, αντιμετώπιζε το δίλημμα: στο νοίκι ή με τη δόση ενός στεγαστικού δανείου; Με εισόδημα τον βασικό του μισθό δυσκολευόταν για τη δόση ενός δανείου 25ετίας. Μια λύση ήταν λ.χ. η επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης στα 40 χρόνια. Με δόσεις πιο ήπιες, ώστε να σταθεί η καινούργια φαμελιά.
Αυτή η τραπεζική γενναιοδωρία βασιζόταν σε δυο πιθανότητες. Πρώτη, ότι ο νέος του παραδείγματός μας θα ζήσει τουλάχιστον 75 χρόνια (35+40), όσο το στατιστικό μέσο προσδόκιμο ζωής. Και, δεύτερη, ότι θα συνεχίσει να δουλεύει για τα υπόλοιπα 40 χρόνια...
Εκτός από τις δυο πιθανότητες, υπήρχε και μια τραπεζική βεβαιότητα. Ότι, δηλαδή, αν δεν επαληθευτεί αυτός ο δανειακός προγραμματισμός, το ακίνητο θα επιστρέψει στην ιδιοκτησία της. Για την ακρίβεια: θα παραμείνει στην ιδιοκτησία της τράπεζας. Διότι, ένα ενυπόθηκο ακίνητο, για μισή τουλάχιστον ζωή, πόσο ιδιόκτητο είναι; Στην πραγματικότητα είναι μια μακρόχρονη μίσθωση, μια ψευδαίσθηση ιδιοκτησίας. Και, μάλιστα, με την αίρεση ότι και δεν θα χάσει εισόδημα ο δανειζόμενος, ή τη δουλειά του, αλλά και ότι θα φτάσει τα 75!
Δεν ξέρω πόσο αντιπροσωπευτικό είναι το παράδειγμα, για τους συμπολίτες μας που δυσπραγούν, ταλαιπωρημένοι από ‘κόκκινα στεγαστικά δάνεια’. Προσπάθησα να είναι απλό και – φυσικά - όσο μου κόφτει ακριβές...Υποψιάζομαι, όμως, ότι για πάρα πολλούς, η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Είναι άλλο ένα μέρος της γενικής κρίσης.
Πριν πετάξει η ‘πεταλούδα’ μου άφησε μια σκέψη. Ας την μοιραστούμε μαζί. Για να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, η κρίση εκτός από εμπνευσμένο συνολικό σχέδιο και πρακτικά μέτρα, χρειάζεται και αλλαγή ψυχολογίας. Η μελαγχολία, ο φόβος και η απαισιοδοξία ούτε συνεργασίες επιτρέπουν ούτε ευνοούν τη δημιουργική δραστηριοποίηση. Παίζουμε ένα στοίχημα, που μόνο να το κερδίσουμε μπορούμε, άλλη λύση δεν υπάρχει: πρέπει να κυριαρχήσει η αισιοδοξία του κινέζου, για να αλλάξουν τα πράγματα...
xatzis@hotmail.com
