«Κρυμμένος» πίσω από τη λάμψη και τη φήμη των δύο άλλων αδελφών του, του ιατρού και δημάρχου της Λάρισας Αχιλλέα Δ. Αστεριάδη (1855-1920) και του φαρμακοποιού Κωνσταντίνου Δ. Αστεριάδη (1856-1908), δραστηριοποιήθηκε αθόρυβα στη Λάρισα ως κτηματίας, ενώ ανέλαβε να τακτοποιήσει ζητήματα που είχαν σχέση με την κληρονομιά του θείου του (αδελφού του πατέρα του), του ιατρού και βοτανολόγου Αναστασίου Κ. Αστεριάδη, που ήταν γνωστός με το προσωνύμιο «παππούς». Για τα αδέλφια του Αθανασίου (δηλαδή τον Αχιλλέα και τον Κωνσταντίνο) έχει αναφερθεί στο παρελθόν ο Νικόλαος Παπαθεοδώρου [1].
Ο Αθανάσιος Δ. Αστεριάδης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1858. Οι γονείς του (Αικατερίνη και Δημήτριος) κατάγονταν από την Ήπειρο και είχαν εγκατασταθεί στη Λάρισα (συνοικία Παράσχου ή Αγίου Νικολάου), στα μέσα της δεκαετίας του 1850, αφού διέμειναν για ένα μικρό χρονικό διάστημα και στα Αμπελάκια. Ο πατέρας του Δημήτριος ήταν έμπορος και διετέλεσε πρόκριτος της Χριστιανικής Κοινότητας Λαρίσης (αρχές δεκαετίας του 1870), όπως αναφέρεται σε επιστολή του τ. Μητροπολίτη Λαρίσης Δωρόθεου Σχολάριου [2]. Λίγο μετά από την εγκατάσταση της οικογένειας του Δημητρίου Κ. Αστεριάδη στη Λάρισα, τον ακολούθησε και ο ιατρός αδελφός του Αναστάσιος. Ο Δημήτριος Κ. Αστεριάδης απεβίωσε στη Λάρισα το 1875, ενώ η σύζυγός του Αικατερίνη πολλά χρόνια αργότερα (30 Νοεμβρίου 1898). Η εξόδιος ακολουθία της τελευταίας πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου από τον επίσκοπο Αμβρόσιο Κασσάρα που ήρθε από τα Αμπελάκια για τον σκοπό αυτόν [3].
Όταν απεβίωσε ο Δημήτριος Κ. Αστεριάδης (1875), τα τρία παιδιά του ήταν ενήλικα (Αθανάσιος 17, Αχιλλέας 20 και Κωνσταντίνος 19 ετών), αλλά ο θείος τους Αναστάσιος Κ. Αστεριάδης ανέλαβε εξ ολοκλήρου τη φροντίδα και τα έξοδα για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ήταν μία πράξη στοργής του Αναστασίου, ο οποίος από τον γάμο του με την Ευανθία Γ. Πατσίκα δεν είχε αποκτήσει δικά του παιδιά. Η σύζυγός του Ευανθία, ήταν αδελφή του φαρμακοποιού και προκρίτου της Χριστιανικής Κοινότητας Λαρίσης (δεκαετία 1870), Μιλτιάδη Γ. Πατσίκα [4].
Πράγματι, ο Αχιλλέας και ο Κωνσταντίνος με τη βοήθεια του θείου τους σπούδασαν και διέπρεψαν ως επιστήμονες (ιατρός και φαρμακοποιός αντίστοιχα). Ο Αθανάσιος παρέμεινε δίπλα στον θείο του και μετά από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881) ανέλαβε τη διαχείριση της μεγάλης περιουσίας του, η οποία περιλάμβανε αστικά και αγροτικά ακίνητα, τόσο στη Λάρισα όσο και στην ευρύτερη περιοχή της. Μετά από τον θάνατο του «παππού» Αναστασίου Κ. Αστεριάδη (1888), η περιουσία του περιήλθε στους τρεις ανιψιούς του (από 1/3 εξ αδιαιρέτου), αλλά όπως θα δούμε στη συνέχεια ο Αθανάσιος ήταν αυτός που τη διαχειριζόταν και ελάμβανε τις όποιες αποφάσεις επ’ αυτής.
Μεταξύ των αγροτικών ακινήτων αναφέρεται το τσιφλίκι Σουπλί (σημ. Αγία Τριάδα Φαρσάλων), το οποίο είχε αγοράσει το 1881 ο Αναστάσιος Κ. Αστεριάδης από Οθωμανούς κτηματίες. Η πρώτη εμπορική πράξη του Αθανάσιου Δ. Αστεριάδη αναφέρεται τον Οκτώβριο του 1882, όταν εκμίσθωσε ένα μεγάλο λιβάδι (τμήμα του τσιφλικιού) στον κτηνοτρόφο Ιωάννη Μιχαήλ [5]. Τον Σεπτέμβριο του 1883, ο Αθανάσιος αγόρασε για λογαριασμό του μία οικία στη συνοικία Τεκελί Τζετίτ (στο κέντρο της Λάρισας). Η οικία που βρισκόταν επί οικοπέδου εκτάσεως 300 τετραγωνικών πήχεων (168,75 τ.μ.), διέθετε ένα δωμάτιο, κελάρι, μαγειρείο, φρέαρ, αποθήκη και στάβλο και ανήκε στην πλήρη κυριότητα του Οθωμανού μεταπράτη Σερίφ Ιμπραήμ [6]. Την κατοικία αυτήν τη μεταπώλησε τέσσερις μήνες αργότερα (Ιανουάριος 1884) στον φαρμακοποιό αδελφό του Κωνσταντίνο Δ. Αστεριάδη [7].
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Το Φαρμακείο του Κωνσταντίνου Αστεριάδη στη Λάρισα. Ιστορικά τεκμήρια», Ελευθερία (Λάρισα), 22 Δεκεμβρίου 2001 [στο ένθετο «Πολιτισμός»], «Οικογένεια Αστεριάδη», 16 Ιουλίου 2014, «Ο δήμαρχος Αχιλλέας Αστεριάδης», 23 Αυγούστου 2017 και «Φαρμακείο Αστεριάδη», 22 Σεπτεμβρίου 2019.
[2]. Επιστολή (Κωνσταντινούπολη, 12 Ιουνίου 1870). Βλ. Δωρόθεος Σχολάριος [Μητροπολίτης π. Λαρίσσης], Έργα και Ημέραι. Εν Αθήναις: εκ του τυπογραφείου Γ. Καρυοφύλλη, 1877, σελ. 288.
[3]. «Ήτο γυνή ενάρετος, φιλάνθρωπος, φιλόστοργος συνάμα μήτηρ, ανέθρεψεν χριστιανικώς και ελληνοπρεπώς τα τέκνα της». Βλ. «Αικατερίνη Δ. Αστεριάδη», Όλυμπος (Λάρισα), φ. 35 (5 Δεκεμβρίου 1898).
[4]. Ο Μιλτιάδης Πατσίκας δώρισε το 1884 στην αδελφή του μία οικία στη συνοικία Παράσχου, για τις υπηρεσίες φροντίδας που επί χρόνια προσέφερε σε αυτόν. Επειδή η οικία είχε καταστραφεί από τις πλημμύρες του 1883, της έδωσε χρήματα για να την επισκευάσει. Βλ. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 011, αρ. 2857 (18 Μαρτίου 1884).
[5]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 004, αρ. 993 (30 Οκτωβρίου 1882).
[6]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 008, αρ. 1954 (3 Σεπτεμβρίου 1883).
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 010, αρ. 2621 (23 Ιανουαρίου 1884).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
