Ο κ. Κότιος, ο οποίος θα μιλήσει σήμερα το μεσημέρι στο αμφιθέατρο της πρώην κλινικής Κατσίγρα σε ειδική εκδήλωση στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, σε συνέντευξή του στην «Ε» αναλύει τους άξονες ενός σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού και τις δυσκολίες στην επιλογή των σπουδών για τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου και αναφέρεται στα μελλοντικά επαγγέλματα που μπορεί να αναζητήσει ένας μαθητής στους τομείς στους οποίους αναμένεται να υπάρξουν τεράστιες αλλαγές και είναι μεταξύ άλλων η υγεία, οι τηλεπικοινωνίες και η βιώσιμη οικονομία. Παράλληλα, και με αφορμή την ανακοίνωση των βαθμολογιών, ο σύμβουλος Σταδιοδρομίας αναλύει τα βήματα και δίνει οδηγίες για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού...
* Κύριε Κότιε, συχνά στις δημόσιες συζητήσεις αναδεικνύονται σειρά θεμάτων αναφορικά με τον επαγγελματικό προσανατολισμό προκαλώντας άγχος σε μαθητές και γονείς. Ποια είναι τα συστατικά στοιχεία ενός σωστού επαγγελματικού προσανατολισμού;
- Ο επαγγελματικός προσανατολισμός στηρίζεται σε δύο άξονες: Ο πρώτος και πιο σημαντικός άξονας είναι να μάθει ο μαθητής καλύτερα τον εαυτό του και να καταφέρει να ανακαλύψει τις δυνάμεις του. Αυτό γίνεται με ερωτηματολόγια επαγγελματικού προσανατολισμού, στα οποία απαντά σε απλές ερωτήσεις κλίσεων και ενδιαφερόντων π.χ. αν θα του άρεσε να διευθύνει μία τράπεζα ή αν θα ήθελε να συμμετέχει στην παραγωγή ενός φαρμάκου. Από τα πορίσματα των αποτελεσμάτων που έχει δώσει ο μαθητής εξάγονται οι κατηγορίες προσωπικότητας σύμφωνα με τον Holland (αν είναι δηλαδή Πρακτικός, Ερευνητικός, Κοινωνικός, Επιχειρηματικός, Συμβατικός ή Καλλιτεχνικός) με συγκεκριμένα ποσοστά και λειτουργούν ως δείκτης για να ξεκινήσει μία συζήτηση και μία συμβουλευτική συνεδρία με έναν εξειδικευμένο σύμβουλο σταδιοδρομίας. Από αυτήν τη συζήτηση και από τις ερωτήσεις που θα του απευθύνει ο σύμβουλος, θα βγάλουν μαζί συμπεράσματα που έχουν να κάνουν με το πού είναι ικανός, ποια σημεία είναι τα δυνατά του σημεία, ποιες είναι οι δυνάμεις του, ποιες είναι οι κλίσεις και οι δεξιότητές του και τα συνδυάζουν με επαγγελματικές κατηγορίες, οι οποίες αποτελούν το δεύτερο σημείο των αποτελεσμάτων των τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού. Αναφερόμαστε σε επαγγελματικές κατηγορίες γιατί στην ηλικία που είναι ο μαθητής και στην αγορά εργασίας η οποία αλλάζει τόσο γρήγορα, δεν μπορούμε από τώρα από την ηλικία των 16 ή 17 χρονών να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την εξειδικευμένη θέση εργασίας που θα έχει στο μέλλον.
Ο δεύτερος άξονας είναι η Πληροφόρηση. Ο σύμβουλος Σταδιοδρομίας μπορεί να τον βοηθήσει με τα εργαλεία που έχει (π.χ. ο υβριδικός οδηγός σπουδών: ΣΠΟΥΔΕΣ ΜΕ ΜΕΛΛΟΝ 2022 από τη LABORA) μπορεί να τον βοηθήσει να συλλέξει πληροφορίες αναφορικά με τα μαθήματα, τα μεταπτυχιακά, τις κατευθύνσεις, τους χώρους εργασίας, αλλά και τις έξυπνες εξειδικεύσεις του μέλλοντος για να έχει μία σαφή εικόνα για το κάθε πανεπιστημιακό τμήμα.
Σε αυτήν τη συμβουλευτική συνεδρία ο σύμβουλος προσπαθεί να του δείξει και να του φωτίσει όλες τις πλευρές της επιλογής των σπουδών, εξηγώντας του με απλά παραδείγματα τις εξειδικεύσεις που προέρχονται από κάθε επάγγελμα, τις αλληλεπιδράσεις που δέχονται οι Επιστήμες από την τεχνολογία και πώς ακριβώς πρόκειται να κινηθεί η αγορά εργασίας του μέλλοντος.
Με αυτούς τους δύο άξονες δηλαδή το ερωτηματολόγιο της συμβουλευτικής συνεδρίας, αλλά και την πληροφόρηση, ο μαθητής αποκτά μια εικόνα του εαυτού του, αλλά και της αγοράς εργασίας του παρόντος και του μέλλοντος. Με τον τρόπο αυτόν θα μπορεί να φτάσει ευκολότερα σε μία επιλογή σπουδών η οποία θα είναι πιο κοντά σε αυτόν και στην προσωπικότητά του.
* Πόσο εύκολη είναι η επιλογή σπουδών για τους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου;
- Η επιλογή σπουδών είναι μία σύνθετη διαδικασία, η οποία προφανώς και δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη. Συνήθως οι μαθητές μπερδεύονται από αυτά που ακούνε από τους μεγαλύτερους, από αυτά που ακούνε για σιγουριά, για μονιμότητα και για σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση. H αλήθεια είναι όμως ότι αυτήν τη στιγμή το 50% των επαγγελμάτων του μέλλοντος δεν έχουν καν δημιουργηθεί και αυτό γιατί τα περισσότερα επαγγέλματα του μέλλοντος, οι περισσότερες θέσεις εργασίας στο μέλλον θα δημιουργηθούν από την αλληλεπίδραση που θα έχουν οι διάφορες επιστήμες με την τεχνολογία. Ένας μαθητής που θέλει να επιλέξει σπουδές θα πρέπει να ξεκινήσει από την απλή, αλλά δύσκολη διαδικασία να βρει ποιος είναι, τι του αρέσει, ποιες είναι οι κλίσεις, οι δεξιότητες του και τα αδύναμα και τα δυνατά του σημεία. Αυτό γίνεται κυρίως με ερωτηματολόγια επαγγελματικού προσανατολισμού στα οποία ένας μαθητής απαντάει σε ερωτήσεις κλίσεων και ενδιαφερόντων.
Τα πορίσματα αυτών των ερωτηματολογίων μάς βοηθούν να βρούμε ποιος τύπος προσωπικότητας. Χρησιμοποιούμε τα ερωτηματολόγια επαγγελματικού προσανατολισμού ως εργαλεία για να ξεκινήσει μία συζήτηση και μία συμβουλευτική συνεδρία με έναν σύμβουλο επαγγελματικού προσανατολισμού και μέσα από αυτήν τη συζήτηση να καταφέρουμε τι ταιριάζει στον κάθε μαθητή και να τα συνδυάσουμε με σπουδές.
* Απόλυτα κατανοητή η αγωνία των μαθητών για την καλύτερη επιλογή. Υπάρχουν κάποιοι τομείς στους οποίους μπορούμε να διακρίνουμε επαγγέλματα του μέλλοντος;
- Πρέπει όλοι οι μαθητές και οι γονείς να καταλάβουν ότι η αγορά εργασίας του μέλλοντος θα είναι πάρα πολύ αλλαγμένη σε σχέση με αυτήν την αγορά εργασίας του σήμερα. Η τεχνολογία έχει εισέλθει στη ζωή μας πολύ επιθετικά, ιδιαίτερα τα τελευταία τρία χρόνια, με την πανδημία να έχει αλλάξει κατά πολύ, όχι μόνο τους χώρους εργασίας (τηλεργασία), αλλά τα ίδια τα Επαγγέλματα, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες και νέα επαγγέλματα σε τομείς που δεν τους φανταζόμασταν παλαιότερα.
Για παράδειγμα, μπορούμε να δούμε έναν Φυσικό με μεταπτυχιακό στην αστροφυσική να τον προσλαμβάνει η ποδοσφαιρική ομάδα Λίβερπουλ για να κάνει ανάλυση δεδομένων και να βοηθάει την ομάδα στην επιλογή παικτών στις μεταγραφές, αλλά και στον τρόπο παιχνιδιού της. Από την άλλη, μπορούμε να δούμε έναν πτυχιούχο Ελληνικής Φιλολογίας με ένα μεταπτυχιακό στην Υπολογιστική Γλωσσολογία να εργάζεται σε ερευνητικά κέντρα για τη δημιουργία εφαρμογών που βοηθούν τους υπολογιστές να μεταφράζουν ή να μετατρέπουν σε φωνητικό κείμενο ένα γραπτό κείμενο.
Οι βασικοί πυλώνες στους οποίους αναμένεται να υπάρξουν τεράστιες αλλαγές είναι:
1. Η Υγεία, όπου η πανδημία έχει επιφέρει τεράστιες αλλαγές και νέα ερευνητικά δεδομένα για εμβόλια, για φάρμακα για να αντιμετωπιστούν όλες αυτές οι παρενέργειες αυτών των ασθενειών.
2. Η ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας και τα νέα δεδομένα που έρχονται με τις τηλεπικοινωνίες (το 5G αλλάζει ριζικά την καθημερινότητα και δημιουργεί νέες ευκαιρίες σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η επαυξημένη πραγματικότητα, το διαδίκτυο των πραγμάτων κ.ά.).
3. Η βιώσιμη οικονομία, όπου ο πλανήτης αντιμετωπίζει προβλήματα αναφορικά με τη μελλοντική του βιωσιμότητα. Πάρα πολλές επιχειρήσεις και πάρα πολλοί επιστήμονες στρέφονται προς την προστασία του περιβάλλοντος, όπου αυτός ο χώρος δεν θα απασχολήσει μόνο τους μηχανικούς περιβάλλοντος ή τους μηχανικούς των κατασκευών, αλλά περιλαμβάνει όλους τους κλάδους καθημερινότητάς μας (από τον τρόπο με τον οποίον επεξεργαζόμαστε τα τρόφιμα, από τις τακτικές που χρησιμοποιούμε για να προστατεύσουμε το περιβάλλον, από τις τακτικές που χρησιμοποιούμε για να καθαρίσουμε το περιβάλλον, από τα υλικά που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας μέχρι και τη μόδα και τα υλικά με τα οποία ντυνόμαστε στην καθημερινότητά μας).
* Αυτές οι αλλαγές στην αγορά εργασίας και η εισαγωγή της τεχνολογίας στη δημιουργία νέων επαγγελμάτων αποτυπώνονται στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού;
- Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας σε σημείο που, στα επόμενα χρόνια, δεν θα μπορούμε να προβλέψουμε τις μελλοντικές θέσεις εργασίας με ακρίβεια.
Είναι αλήθεια ότι οι μαθητές μπερδεύονται τα τελευταία 2 χρόνια με τις ταχύτατες αλλαγές στην αγορά εργασίας, αλλά και την ταχύτατη εισαγωγή της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας. Έτσι, ακούνε για χώρους τους οποίους δεν γνώριζαν όπως το blockchain, το metaverse, την τεχνητή νοημοσύνη και αναζητούν να βρουν τους τρόπους με τους οποίους θα φτάσουν σε αυτές τις θέσεις εργασίας στο μέλλον.
Το ιδανικό όμως θα ήταν να είναι προσανατολισμένοι να βρουν ποια σχολή τους αρέσει τώρα, ποια μαθήματα τους ταιριάζουν, σε ποια σχολή θα περνούσαν καλύτερα στο πανεπιστήμιο και θα μπορούσαν να παρακολουθούν τα μαθήματά της και μέσα από το πανεπιστήμιο να είναι σίγουροι ότι θα βρουν τους δρόμους που θα τους οδηγήσουν στα επαγγέλματα που θα υπάρχουν στο μέλλον.
Άρα επειδή δεν μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια ποιες θα είναι οι μελλοντικές θέσεις εργασίας για τον καθένα, το ιδανικότερο θα ήταν να επιλέξουμε τώρα σπουδές που μας είναι πιο κοντά σήμερα με βάση τα δεδομένα που έχουμε (μαθήματα, κατευθύνσεις, επαγγέλματα που φανταζόμαστε με βάση τα σημερινά δεδομένα) έτσι ώστε να κάνουμε μία καλή αρχή με την εισαγωγή μας στο πανεπιστήμιο και από κει και πέρα κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών σπουδών μας να παρακολουθούμε τις εξελίξεις και να βρούμε τους νέους δρόμους που θα έχουν επέλθει από τη συνένωση της τεχνολογίας και την εφαρμογή της τεχνολογίας στην κάθε επιστήμη.
* Δεδομένου ότι τις επόμενες ημέρες θα απασχολήσει τους υποψήφιους, ποια είναι τα βήματα με βάση τα οποία πρέπει να συμπληρώσει ένας μαθητής το μηχανογραφικό του;
- Η συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι μία σύνθετη διαδικασία, η οποία απαιτεί πολύ μεγάλη προσοχή ιδιαίτερα τη φετινή χρονιά, όπου το μηχανογραφικό θεωρείται το πιο δύσκολο της τελευταίας εικοσαετίας γιατί υπάρχει η ελάχιστη βάση εισαγωγής, αλλά και έχουμε έναν νέο τρόπο υπολογισμού των μορίων των μαθητών.
Με την εξαγωγή των αποτελεσμάτων, ο μαθητής θα αντιληφθεί ότι θα έχει διαφορετικά μόρια σε κάθε σχολή. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε τμήμα επέλεξε διαφορετικό συντελεστή για κάθε μάθημα και έχει δώσει τους δικούς του συντελεστές για να υπολογιστούν τα μόρια των μαθητών.
Για παράδειγμα, ένας μαθητής που θέλει να δηλώσει το Τμήμα Φυσικό, με την ίδια βαθμολογία θα συγκεντρώσει στα τμήματα Φυσικής που υπάρχουν στο μηχανογραφικό διαφορετικές βαθμολογίες. Αυτό λοιπόν αλλάζει κατά πολύ τον τρόπο με τον οποίον σκέφτεται ο μαθητής και θα δηλώσει τις Σχολές στο μηχανογραφικό και κατά συνέπεια μπορεί να αλλάξει τη διαμόρφωση των βάσεων.
Τα βήματα για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού
Πρώτο βήμα:
Δηλώνω τις Σχολές με βάση τα θέλω μου, με βάση το αντικείμενο που είναι πιο κοντά σε μένα, με βάση αυτό που μου ταιριάζει και φαίνεται ότι μου αρέσει. Για να βρω αυτό που μου ταιριάζει και μου αρέσει θα ήταν χρήσιμο να μάθω πληροφορίες για τα τμήματα, να δω τα μαθήματά τους, τις κατευθύνσεις τους, τις μεταπτυχιακές τους εξειδικεύσεις και τους μελλοντικούς χώρους εργασίας.
Δεύτερο βήμα:
Όταν δηλώνω μία σχολή θεωρώ ότι δεν έχω περάσει σε αυτήν και προσέχω πολύ την επόμενή μου επιλογή. Δεν τοποθετώ τις Σχολές με σειρά ανάλογα με τα πιο υψηλά μόρια που έχω, αλλά με κριτήριο το αντικείμενο που είναι πιο κοντά στα θέλω μου.
Τρίτο Βήμα:
Σε ποια πόλη βρίσκεται η σχολή που επιθυμώ. Με την οικονομική σημερινή συγκυρία οι σπουδές ενός μαθητή εκτός της πόλης διαμονής, δυσκολεύει οικονομικά την οικογένεια. Εξετάζω λοιπόν προσεκτικά την πιθανότητα μετεγγραφής, ανάλογα με το αν έχω αδέρφια που σπουδάζουν εκτός της πόλης διαμονής των γονιών μου ή εάν τα κοινωνικοοικονομικά μου κριτήρια μου προσδίδουν επιπλέον μόρια ώστε να καταφέρω να μετεγγραφώ στην πόλη στην οποία επιθυμώ.
Συνέντευξη στον Δημ. Κατσανάκη
