Αναφέρομαι στον μακαριστό μητροπολίτη Σταγών και Μετεώρων κυρό Σεραφείμ την αρχιερατική πορεία του οποίου και την προσωπικότητα έτυχε να μελετήσω επισταμένως στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μου σπουδών ένα μέρος των οποίων αφορούσε και στο εκκλησιαστικό πρόβλημα των 12 εκπτώτων μητροπολιτών του 1974. Για το πρόσωπο του μακαριστού ιεράρχη διεπίστωσα, κατέγραψα στη μελέτη μου και διατηρώ στη μνήμη μου δύο πράγματα: πρώτον, την ιώβειο υπομονή με την οποία αντεπεξήλθε την προσωπική του δοκιμασία, μετά την έκπτωσή του από τη Μητρόπολη Τρίκκης (Τρικάλων) τον Ιούλιο του 1974, και, δεύτερον, το εκκλησιαστικό του φρόνημα που του άνοιξε ξανά την πόρτα της επανόδου στην ενεργό υπηρεσία το 1991, ποιμαίνοντας έκτοτε, επί 26ετία, θεοφιλώς και θεαρέστως τη νεοσυσταθείσα, προσωποπαγή κατ’ αρχήν και ήδη κατασταθείσα μόνιμη Μητρόπολη Σταγών και Μετεώρων που του ενεπιστεύθη η Εκκλησία.
Ιούλιος του 1974: δύσκολος μήνας για τη διοικούσα Εκκλησία, μήνας που άφησε πίσω του πολλές πληγές, οι οποίες επισωρεύθηκαν στα τραύματα που ήδη είχε αφήσει πίσω της ως εκκρεμότητα – και στην Εκκλησία - η περίοδος της Επταετίας (1967 – 1974). Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α’ (Κοτσώνης) αποτελεί παρελθόν – έχει παραιτηθεί από τον Δεκέμβριο του 1973 – και στην εκκλησιαστική ηγεσία βρίσκεται, πλέον, ως νέος Αρχιεπίσκοπος, ο από Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκας). Από τους 29 εν συνόλω επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Α’ εκλεγέντες μητροπολίτες - τους θεωρηθέντες υπό της «πρεσβυτέρας» Ιεραρχίας ως αντικανονικώς εκλεγέντες - οι 19 σε διάφορες ιστορικές φάσεις προς το τέλος της Επταετίας και τις αρχές της μεταπολιτεύσεως θα «κανονικοποιηθούν» και θα παραμείνουν εν τέλει στους θρόνους τους, ενώ οι υπόλοιποι 10 μαζί με άλλους 2 της παλαιάς (προ της 21ης Απριλίου 1967) Ιεραρχίας, είτε θεωρηθέντες ως «αντικανονικοί» (οι 10) είτε ως «προκαλούντες ανταρσία κατά της εκκλησιαστικής αρχής» (οι 2) θα καταδικασθούν σε έκπτωση από τους θρόνους τους, χωρίς να τους δοθεί το δικαίωμα της εφέσεως. Ούτε καν της απολογίας. Ανάμεσα στους «12», όλως παραδόξως, και ο τότε Τρίκκης Σεραφείμ (Στεφάνου). Και λέμε όλως παραδόξως διότι ο Σεραφείμ Στεφάνου είχε εκλεγεί το 1970 από την ΔΙΣ μέλος της οποίας ετύγχανε και ο τότε Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκας), ο οποίος μάλιστα συμμετείχε και στη χειροτονία του εις επίσκοπον, η οποία είχε τελεσθεί χοροστατούντος του τότε Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου (Κοτσώνη). Είχε μάλιστα θεωρηθεί ότι ο Ιωαννίνων Σεραφείμ (Τίκας) είχε υποστηρίξει τον αρχιμανδρίτη Σεραφείμ Στεφάνου για την επισκοποίησή του, επειδή ήταν συμπατριώτες (από το Αρτεσιανό ο πρώτος και από το Φανάρι Καρδίτσας ο δεύτερος). Παρά ταύτα, τέσσερα χρόνια μετά (τον Ιούλιο του 1974, με Αρχιεπίσκοπο τον Σεραφείμ), ο Τρίκκης θα θεωρηθεί «αντικανονικός». Δύσκολα χρόνια και για τον έναν Σεραφείμ και για τον άλλο. Η σχέση τους αυτή, πάντως, φαίνεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την επαναφορά του πρώην Τρίκκης στην ενεργό υπηρεσία 17 ολόκληρα χρόνια μετά και συγκεκριμένα τον Μάιο του 1991. Οι κοντοχωριανοί έδωσαν τα χέρια.
Τη χρονιά αυτή, μετά τη δικαίωσή του στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.τ.Ε.) ο πρώην Τρίκκης Σεραφείμ (Στεφάνου), «για την ειρήνη και την ενότητα της Εκκλησίας» και «παρά τις ενστάσεις του σε εκκλησιολογικό επίπεδο» (βλ. δηλώσεις εις εφημ. «Ορθόδοξος Τύπος», αρ. φυλ. 2090, 30.10.2015, σ. 8), αποδέχεται την προταθείσα υπό της Ιεραρχίας συναινετική λύση της διχοτομήσεως της Μητροπόλεως Τρίκκης και Σταγών, καθιστάμενος Μητροπολίτης της νέας, «προσωποπαγούς» (και ήδη κατασταθείσης μονίμου) Μητροπόλεως Σταγών και Μετεώρων. Σε συνέντευξή του μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο (2016) ο Μητροπολίτης Σταγών Σεραφείμ (Στεφάνου), αναφερόμενος στα θέματα της εκπτώσεώς του το 1974 από τη θέση του Τρίκκης και της επαναφοράς του το 1991 στη θέση του Σταγών, θ’ αναφέρει: «Είναι κοινή αλήθεια και στο βάθος όλοι γνωρίζουν ότι αδικήθηκα. Με εκδίωξαν από τη Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών που είχα εκλεγεί, χωρίς κατηγορητήριο, με μη νόμιμο τρόπο, χωρίς εκκλησιαστική δίκη, απλώς εφαρμόζοντας το “αποφασίζω και διατάζω”, επειδή κάποιοι παλαιοί αρχιερείς αντιδρούσαν στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο τον Α’. Με λύπησε πολύ εκείνο το γεγονός, όχι γιατί έχασα τη Μητρόπολη, αλλά γιατί με πίκρανε η αδικία. Ωστόσο, όπως καλά γνωρίζετε, έφυγα ειρηνικά, σιωπηλός και προσευχόμενος υπέρ όσων με κατεδίωξαν και για την επιτυχία των διαδόχων μου. Εργάστηκα σιωπηλά επί 17 χρόνια, εκτός “διοικητικής Εκκλησίας” και μέχρι της δικαιώσεώς μου. Εξάλλου καμία Μητρόπολη δεν είναι ιδιοκτησία μας. Η Εκκλησία μας δίνει, μας ορίζει ως “διαχειριστές” των Μητροπόλεων. Τα γεγονότα της εποχής και τα μετέπειτα θα μείνουν στην ιστορία. Αισθάνθηκα την πίκρα και την αδικία, αλλά δεν κράτησα κακία και εμπάθεια, παρέμεινα πάντα προσευχόμενος υπέρ των διωκτών μου. Κι έτσι όταν το 1991 η Εκκλησία επέλεξε με “ευγενική συμπεριφορά” να μου δώσει ένα μικρό κομματάκι της Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών, την “Σταγών”, αποδέχθηκα και εργάστηκα με ζήλο» (Οι δηλώσεις στην ηλεκτρονική εφημερίδα των Τρικάλων «trikalavoice.gr», σε συνέντευξη στον δημοσιογράφο Βασίλη Αλεξίου, 21.12.2016, και αναδημοσίευση εις «Amen.gr», 21.12.2016).
Υπήρξε φωτεινό παράδειγμα επισκόπου, ιεράρχου της καρτερίας και της προσευχής, ο οποίος «τον αγώνα τον καλόν ηγωνίσθη, τον δρόμον τετέλεκε και την πίστιν τετήρηκε» και απόκειται εις αυτόν, υπό του Κυρίου, «ο της δικαιοσύνης στέφανος» (Τιμ. Β’, 4, 7-8). Ο μακαριστός Μητροπολίτης Σταγών και Μετεώρων κυρός Σεραφείμ για τους μελετητές θα αποτελέσει σημείο εκκλησιαστικής αλλά και ευρύτερης ιστορικής αναφοράς ιεράρχου σεμνού, ταπεινού, διακριτικού και ευγενούς ο οποίος με την εκκλησιαστική πρακτική του, έγινε «τύπος των πιστών εν λόγω, εν ανατροφή, εν αγάπη, εν πνεύματι, εν πίστει και εν αγνεία (Τιμ. Α’, 4, 12-13) και κέρδισε το σεβασμό και την αγάπη του ποιμνίου του που τον σεβόταν και τον υπεραγαπούσε.
Του Χάρη Ανδρεόπουλου *
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Θρησκευτικών (ΠΕ01) στη Β’/βάθμια Εκπ/ση, Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr).
