Φόβοι των Αμερικανών για πιθανότητα σοβιετικών πιέσεων στην Τουρκία. Άμεση ασφάλιση έναντι μιας μονομερούς τουρκικής κίνησης διαμηνύει το State Departement και διαβλέπει σταθερότητα στη νεοεκλεγείσα ελληνική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, αλλά και παροτρύνει τους Βρετανούς για σύγκληση των εγγυητριών δυνάμεων σε διάσκεψη κορυφής. Προσωπική συγχαρητήρια επιστολή του προέδρου L. Johnson προς τον Γεώργιο Παπανδρέου.
Από τα αποχαρακτηρισμένα αρχεία του Λευκού Οίκου, σύμφωνα με τα κρίσιμα σημεία που επισήμανε ο στρατηγικός αναλυτής Ν. Λυγερός, PhD.
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών προς την Πρεσβεία στην Τουρκία
Washington, 14 Φεβρουαρίου 1964, 8:48 μ.μ.
{...} 1. {...}
2. {...}
3. Εάν οι ΗΠΑ συμβουλεύουν υπομονή, ποια θα είναι η συμβουλή σε όλα τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη προκειμένου να διατηρηθεί έστω και προσωρινή η ειρήνη και η ασφάλεια;
4. Θα απαλλάξουν οι ΗΠΑ τα στρατεύματα της Τουρκίας από την εντολή του ΝΑΤΟ για να είναι διαθέσιμα και έτοιμα;
5. Σε περίπτωση που κανείς δεν επέμβει εκτός από Τούρκους, μπορεί η τουρκική κυβέρνηση να περιμένει μια στάση καλοσύνης και ουδετερότητας από την κυβέρνηση των ΗΠΑ;
6. {...} Σχολιάζοντας τις τακτικές των Ηνωμένων Εθνών (μεταδίδεται χωριστά) ο υφυπουργός είπε αυτήν ακριβώς τη σωστή πορεία που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αναχαίτιση των Τούρκων. {...} Ο γραμματέας σημείωσε ότι o Caccia και ο Dean ήταν μαζί του και ότι οι απώλειες στη Λεμεσό δεν ήταν τόσο μεγάλες όσο αναφέρθηκε αρχικά. {...} Δε βλέπουμε καμία προοπτική οι Ρώσοι να επιχειρήσουν να επέμβουν στην Κύπρο, αλλά υποτίθεται ότι οι δυτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, θα βρουν τρόπο να το αποτρέψουν. {...} Ο υπουργός δήλωσε ότι σκεφτόμαστε ότι η βρετανική επιστολή θα πάει στον πρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας το απόγευμα του Σαββάτου, αλλά όχι στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας πριν από τη Δευτέρα λόγω των ελληνικών εκλογών. Είπε ότι οι Τούρκοι δεν πρέπει να δώσουν δημοσιότητα στη βρετανική επιστολή, γιατί θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις ελληνικές εκλογές. Τόνισε τη σημασία να μην ενημερώνονται οι Έλληνες για τη βρετανική επιστολή πριν από την κατά προσέγγιση ώρα παράδοσής της που είναι περίπου το Σάββατο, 14.30 ώρα Νέας Υόρκης. Σημειώνοντας την πιθανότητα σοβιετικών πιέσεων στην Τουρκία, υπογράμμισε την αναγκαιότητα στενότερης τουρκικής διαβούλευσης στο ΝΑΤΟ για την Κύπρο. {...}
Rusk
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών προς την Πρεσβεία στο Ηνωμένο Βασίλειο
Washington, 18 Φεβρουαρίου 1964, 5:55 μ.μ.
{...} Σκεφτήκαμε περαιτέρω την εκρηκτική κατάσταση που προέρχεται από τα προβλήματα στην Κύπρο. {...} Νομίζω ότι ήσασταν σοφός που χτυπήσατε τους Κύπριους στο Συμβούλιο Ασφαλείας. {...} Σε περισσότερες από τρεις ώρες συνομιλίας με τον Inonou, ο George Ball έφυγε πεπεισμένος, όπως γνωρίζετε, ότι οι Τούρκοι είναι έτοιμοι να επέμβουν και ότι σίγουρα θα κινηθούν εάν συμβεί ένα άλλο δυσάρεστο περιστατικό, όπως στη Λεμεσό. Σε αυτό το ενδεχόμενο, θα βρισκόμασταν σε μεγάλο μπελά, αφού οι Έλληνες έχουν ξεκαθαρίσει ότι δε θα υποχωρήσουν. {...} Για τον λόγο αυτόν, θα σας παροτρύνω σθεναρά να σκεφτείτε σοβαρά τη σύγκληση των εγγυητριών δυνάμεων βάσει του άρθρου IV της Συνθήκης για μια διάσκεψη κορυφής εντός των επόμενων ημερών. {...} Πρώτον, χρειαζόμαστε άμεση ασφάλιση έναντι μιας μονομερούς τουρκικής κίνησης. Δεύτερον, έχουμε επιτέλους μια ελληνική κυβέρνηση με σταθερή πλειοψηφία. Ο Παπανδρέου φημολογείται σήμερα το πρωί στον Τύπο ότι πιθανότατα σκόπευε να συναντηθεί με τους Τούρκους ως την πρώτη του παραγγελία. Αυτή μπορεί κάλλιστα να είναι η ψυχολογική στιγμή για μια προσπάθεια να σπάσει το αδιέξοδο. {...} Με την έντονη αίσθηση ότι ο χρόνος είναι ουσιαστικός, είμαι στη διάθεσή σας για να βοηθήσω με κάθε δυνατό τρόπο, ώστε να αποφευχθούν οι τρομακτικές συνέπειες ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. {...}
Rusk
Μήνυμα του προέδρου Johnson στον πρωθυπουργό Παπανδρέου
Washington, 20 Φεβρουαρίου 1964.
Σας έστειλα χωριστά τα συγχαρητήριά μου για τη συντριπτική νίκη σας στις εκλογές. {...} Οι ΗΠΑ, λόγω της βαθιάς δέσμευσής τους στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν. {...} Αντίθετα, όπως έχουμε επανειλημμένα προσπαθήσει να καταστήσουμε σαφές, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν θέση ως προς τους όρους οποιασδήποτε τελικής διευθέτησης. {...} Και να σας διαβεβαιώσω ότι ούτε ευνοούμε την Τουρκία σε βάρος της Ελλάδας ούτε το αντίστροφο. Το ενδιαφέρον μας είναι -όπως και από το 1947- να υποστηρίξουμε την ασφάλεια και την ευημερία δύο στενών συμμάχων του ΝΑΤΟ. {...} Θα χρειαστεί η ύψιστη κρατική ικανότητα από όλες τις πλευρές, αλλά ιδιαίτερα στην Αθήνα και την Άγκυρα, για να αποτραπεί μια εντελώς περιττή καταστροφή -και που απειλεί την ίδια την ασφάλεια τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας- από τους Κύπριους εξτρεμιστές και των δύο πλευρών. Για αυτόν τον λόγο είμαι ευγνώμων που κερδίσατε με πλειοψηφία που σας δίνει την απαραίτητη ελευθερία δράσης, γιατί βασιζόμαστε πολύ στα σοφά κεφάλια σας και του Inonu για να βοηθήσουμε να βρεθεί κάποιος τρόπος να σταματήσει η ολίσθηση προς την κοινοτική τραγωδία. {...}
Με εκτίμηση,
Lyndon B. Johnson
Σε πιστή μετάφραση από τα επιλεγμένα σημεία των αγγλικών κειμένων αναδημοσιευμένων στο sitehttps://lygeros.org/.
ΠΗΓΕΣ: https://lygeros.org/92134-gr/,
https://lygeros.org/92161-gr/,
https://lygeros.org/92162-gr/.
