Η ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1878

ΛΑΡΙΣΑ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ, ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ...

Η συμβολή του Κων. Ισχομάχου

Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου, [e-mail]

Αρχές Ιανουαρίου του 1878 στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία εκδηλώθηκε επαναστατική κίνηση των υπόδουλων Ελλήνων, με σκοπό την ένωση των περιοχών αυτών με το νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος. Την κίνηση αυτή υπεστήριζε και η Ελληνική κυβέρνηση και μάλιστα είχε στείλει στην περιοχή αξιωματικούς και άνδρες του ελληνικού στρατού για να ενισχύσουν τους τοπικούς οπλαρχηγούς.

Η μύηση ορισμένων Λαρισαίων στην επαναστατική αυτή κίνηση του 1878 βρήκε ευρύτατη αποδοχή, με αποτέλεσμα γρήγορα να ενταχθούν στις τάξεις της πολλοί επιφανείς πολίτες της. Για την αποτελεσματικότητα του σκοπού αυτού δημιουργήθηκε στη Λάρισα μια μυστική κίνηση. Τα μυημένα τοπικά στελέχη της κίνησης αυτής συγκεντρώνονταν τακτικά στο σπίτι του Αριστείδη Μουσούρη, ο οποίος καταγόταν από την Κεφαλονιά, είχε την αγγλική υπηκοότητα και διέμενε στον Βόλο. Γραμματέας του ήταν ο Διονύσιος Γαλάτης [1], ο οποίος είχε μετατρέψει την κατοικία του Μουσούρη σε κέντρο συγκέντρωσης όλων όσων επεδίωκαν την απελευθέρωση της Θεσσαλίας με κάθε θυσία. Μεταξύ αυτών ήταν και ο τοπογράφος Μιχαήλ Χρυσοχόου από τη Ζίτσα της Ηπείρου, ο οποίος βρισκόταν από το 1873 στη Λάρισα. Μάλιστα λέγεται πως όταν πληροφορήθηκε ότι ο λοχαγός Κωνσταντίνος Ισχόμαχος, που ήταν από τους ηγέτες της επαναστατικής κίνησης, ζήτησε ένα σχέδιο της Λάρισας και ιδίως των συνοικιών όπου κατοικούσαν οι Τούρκοι, οι Χριστιανοί και οι Εβραίοι, έπειτα από μερικές ημέρες είχε ετοιμάσει τα τοπογραφικά σχεδιαγράμματα και τα έστειλε αμέσως στον Ισχόμαχο.
Εν τω μεταξύ από τους πρώτους που μυήθηκε στην ιδέα της επανάστασης ήταν και ο χρηματιστής Γεώργιος Φαρμακίδης [2]. Με υπόδειξη του γενικού πρόξενου της Ελλάδας στη Λάρισα Ιωάννη Παλαμίδη, συνεργάσθηκε με δύο απεσταλμένους της Ελληνικής κυβέρνησης, μεταμφιεσμένους σε ζωέμπορους, οι οποίοι ήλθαν στην πόλη μας με σκοπό να αγοράσουν άλογα για τον ελληνικό στρατό. Επισκέφθηκαν το 1877 το παζάρι (εμποροζωοπανήγυρη) του Τυρνάβου και άλλων πόλεων της Θεσσαλίας και προμηθεύθηκαν ζώα. Η αγορά όμως πολλών ίππων τους κατέστησε ύποπτους στις τουρκικές αρχές, οι οποίες άρχισαν να ερευνούν την περίπτωσή τους και όταν οι υπόνοιές τους επιβεβαιώθηκαν, διέταξαν την σύλληψη του Φαρμακίδη. Ο τελευταίος το έμαθε ενώ βρισκόταν στον Βόλο και αναχώρησε στην Αθήνα για να διαφύγει την σύλληψη. Στην έρευνα που έκαναν στο σπίτι του στη Λάρισα βρήκαν μόνον μερικά στρατιωτικά όπλα, τα οποία και κατάσχεσαν.
Τον Ιανουάριο του 1878, με την είσοδο στη Θεσσαλία διαφόρων επαναστατικών τμημάτων, άρχισε η επανάσταση. Επικεφαλής των επαναστατών ήταν ο λοχαγός ιππικού Κωνσταντίνος Ισχόμαχος, ο οποίος είχε ιδρύσει την εταιρεία «Αδελφότης». Από την Αθήνα τον είχαν χρήσει γενικό αρχηγό όλων των επαναστατικών σωμάτων της Θεσσαλίας, τα οποία είχαν στη δύναμή τους εκτός από τους τοπικούς οπλαρχηγούς με τους άνδρες τους, και φοιτητές του πανεπιστημίου, καθώς και πολεμιστές από την ελεύθερη Ελλάδα. Για τις άλλες περιφέρειες του νομού είχαν τεθεί επικεφαλής των επαναστατών στην Αγιά οι Λ. Βούλγαρης, Ιω. Φαρμάκης και Φιλίππου και στην περιοχή του Ολύμπου ο αξιωματικός Θωμάς Δουμπιώτης, ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος και οι καπεταναίοι Ζαχείλας και Τόλιος Λάζος. Κατά την διάρκεια του επαναστατικού αυτού αγώνα στο Πήλιο είναι γνωστό ότι δολοφονήθηκε στη μάχη της Μακρινίτσας από τους Τούρκους ο φιλέλληνας Άγγλος δημοσιογράφος Όγλ. Δολοφόνος του πιστεύεται ότι ήταν ο Λαρισαίος Οθωμανός Ισουίν Χατζημέτος, γιατί στα προσωπικά του αντικείμενα βρέθηκε το διαβατήριο του Όγλ.
Εκτός απ’ αυτούς θα πρέπει να αναφέρουμε και άλλους επιφανείς Λαρισαίους οι οποίοι έλαβαν μέρος με θέρμη στην επανάσταση αυτή. Ο ιατρός Αναστάσιος Ζαρμάνης, ο ιατρός Αχιλλεύς Λογιωτάτου, ο παπα-Νικόλαος Στεφανόπουλος και ο Γεώργιος Μακρής και πολλοί άλλοι.
Οι πολεμικές αψιμαχίες και οι διπλωματικές συνέπειες της επανάστασης του 1878 είναι γνωστές. Γι’ αυτό θα σταθούμε λίγο περισσότερο στην προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Ισχομάχου (1838-1888). Δεν ήταν Λαρισαίος. Καταγόταν από τη Στενήμαχο της Θράκης και την περίοδο του 1878 ήταν ένας νέος και ζωηρός αξιωματικός. Είχε αποφοιτήσει από τη Σχολή Ευελπίδων και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Γαλλία. Είχε διατελέσει διευθυντής του στρατιωτικού επιτελείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών και στις εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου 1881 εκλέχθηκε βουλευτής της επαρχίας Λαρίσης. Για τον εθνικό αγώνα διέθεσε το σύνολο της οικογενειακής του περιουσίας, ενώ για τις ανάγκες της ιδιαίτερης πατρίδας του παραχωρούσε ακόμη και τη βουλευτική του αποζημίωση. Μετά το 1885 ζούσε με την οικογένειά του στην Αθήνα. Ήταν παντρεμένος με την Ιουλία Προβελέγγιου, αδελφή του λογοτέχνη Αριστομένη και ο γιός τους Ιωάννης διέπρεψε στο στρατό και στην πολιτική ως βουλευτής του Ελ. Βενιζέλου. Και ενώ ο Κων. Ισχόμαχος είχε τιμηθεί με ανώτερα παράσημα ακόμη και από ξένες χώρες και είχε φθάσει στο βαθμό του αντισυνταγματάρχη πυροβολικού, στις 28 Μαΐου 1888 αυτοκτόνησε, γιατί «οικονομικοί λόγοι επέσπευσαν το μοιραίο τέλος του», όπως ανέφερε εφημερίδα των Αθηνών.
Την ίδια πορεία είχε και ο αδελφός του Φιλώτας Ισχόμαχος (1845-1900). Ήταν και ο ίδιος γενναίος αξιωματικός, είχε λάβει μέρος στην επανάσταση της Θεσσαλίας του 1878 και κατόπιν εισήλθε στο διπλωματικό κλάδο. Όταν πέθανε ο αδελφός του, τον διαδέχθηκε στον στίβο της πολιτικής και εκλέχθηκε βουλευτής Λαρίσης στις εκλογές της 16ης Απριλίου 1895. Το 1900 αυτοκτόνησε και αυτός, αντιμετωπίζοντας σοβαρά οικονομικά προβλήματα, επειδή εξόδευσε την περιουσία του στην πολιτική!———————————————
[1]. Ο Διονύσιος Γαλάτης γεννήθηκε στην Ιθάκη και κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας βρέθηκε στη Λάρισα, ασχολούμενος με το εμπόριο σίτου. Το 1887-1891 διετέλεσε δήμαρχος Λαρίσης.
[2]. Ήταν πατέρας του συμβολαιογράφου και ιστορικού της Λάρισας Επαμεινώνδα Φαρμακίδη.