Η Κυβέρνηση αυτή εκτός των εσωτερικών προβλημάτων είχε να αντιμετωπίσει και το Κυπριακό, που την εποχή εκείνη το 1964 η Κύπρος βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση λόγω των παράλογων απαιτήσεων της Τουρκίας που ήθελε ακολουθώντας και το σχέδιο του Αμερικανού διαμεσολαβητή Ντην Άτσεσον που προέβλεπε τη διχοτόμηση της Κύπρου και: «… στόχευε στη δημιουργία συνθηκών που από τη μία θα καθιστούσαν εντελώς προβληματική τη διαβίωση των δύο πληθυσμών μαζί και από την άλλη θα διέλυαν την κρατική υπόσταση της Κυπριακής Δημοκρατίας… Και έτσι μετά από μυστική απόφαση η Ελλάδα ενίσχυσε στρατιωτικά την Κύπρο, αποστέλλοντας κρυφά στο νησί στρατεύματα που τελικά ανήλθαν αριθμητικά σε μεραρχία, με δύναμη πυρός σώματος στρατού» (βιβλ. 1, σελ. 496).
Με την αλλαγή του καθεστώτος στην Ελλάδα στις 21 Απριλίου 1967, άλλαξαν τα δεδομένα και η Ελλάδα βρέθηκε σε ένα δικτατορικό καθεστώς παρά τη θέληση του Λαού της. Ο Αμερικανός, όμως, πρέσβης στην Ελλάδα Τάλμποτ σε τηλεγράφημα του αναφέρει: «Την 21η Απριλίου ο Ελληνικός στρατός κατέλαβε την εξουσία και ανέστειλε την ισχύ των άρθρων του ελληνικού συντάγματος που αφορούν τα δικαιώματα των πολιτών. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι ηγέτες του πραξικοπήματος έδρασαν με βάση αυτό που πίστευαν ότι είναι το εθνικό συμφέρον της χώρας…» (βιβλ. 2, σελ. 355).
Η κατάσταση, όμως, στην Κύπρο όλο και χειροτέρευε λόγω των συνεχών πολεμικών μικροσυγκρούσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και ιδίως στο τουρκοκυπριακό χωριό της Κοφίνου που βρίσκεται ανάμεσα στη Λευκωσία και τη Λεμεσό. Ο στρατηγός Γρίβας με μικρή στρατιωτική δύναμη που ήρθε εξουδετέρωσε τους Τουρκοκυπρίους και έτσι επανήλθε η κυκλοφορία μεταξύ των δύο κυριότερων πόλεων της Κύπρου. Στη μάχη αυτή της Κοφίνου η εθνική φρουρά του Γρίβα είχε έναν νεκρό και τρεις τραυματίες, ενώ οι Τούρκοι 24 νεκρούς και οι τραυματίες αναφέρεται ότι έφτασαν τους 1.000. Σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της Κοφίνου έπαιξε ο παράνομος ερχομός στην Κύπρο του εξτρεμιστή Ραούλφ Ντεκτάς. Το περιστατικό της Κοφίνου ήταν η αρχή του τέλους της μυστικής μεραρχίας μας στην Κύπρο με τους 8.000 περίπου στρατιώτες.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση της μεραρχίας από την Κύπρο έπαιξε ο απεσταλμένος μεσολαβητής του προέδρου Τζόνσον σε Άγκυρα, Αθήνα και Λευκωσία, Σάυρους Βανς. Στην Άγκυρα ο Βανς δεν έπεισε τον Ντεμιρέλ και τον υπουργό Εξωτερικών Τσαγλαγιανγκίλ να αποσύρουν τον τουρκικό στρατό από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο και τις αποβατικές μονάδες στρατού απέναντι από την Κύπρο, προκειμένου να αρχίσει η απομάκρυνση της μεραρχίας από την Κύπρο. Στην Αθήνα ο Βανς συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών, Παναγιώτη Πιπινέλη, τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον πρωθυπουργό Κόλλια.
«Η διαπραγμάτευση κορυφώθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1967 στην Αθήνα, όταν ο βασιλιάς και ο Πιπινέλης έδωσαν την τελική τους απάντηση: Αποδεχόταν την απομάκρυνση, εντός σαράντα πέντε ημερών. Ο ρόλος του Κωνσταντίνου στη λήψη αυτής της απόφασης ήταν κάτι παραπάνω από καθοριστικός» (βιβλ. 2, σελ. 402).
Την άλλη μέρα ο Βανς πήγε στη Λευκωσία, όπου ο Μακάριος και ο υπουργός Εξωτερικών Σπύρος Κυπριανού αποδέχτηκαν τη συμφωνία για την απομάκρυνση της μεραρχίας από την Κύπρο υπό όρους. «Είναι περισσότερο από ολοφάνερο πως με τη συμφωνία αυτή οι Αμερικανοί, διά μέσου του Βανς, ικανοποιούσαν πλήρως τις τουρκικές αξιώσεις και «έριχναν» την Ελλάδα και την Κύπρο επειδή: Αποχωρούσε η ελληνική μεραρχία που είχε στείλει ο Παπανδρέου στα 1964, αλλά ούτε καν αναφορά γινόταν για τον στρατό που η Τουρκία είχε στείλει -επίσης μυστικά, από το 1960 μέχρι το 1967- για ενίσχυση των Τουρκοκυπρίων. Η Τουρκία αναλάμβανε μονάχα την υποχρέωση να αποσύρει τις δυνάμεις της από τα δικά της παράλια απέναντι στην Κύπρο! Θα μπορούσε οποτεδήποτε ήθελε να τις ξανασυγκεντρώσει μέσα σε 12 ώρες. Ενώ η Ελλάδα δεν θα είχε πια τρόπο να ενισχύσει την Κύπρο στρατιωτικά, λόγω της απόστασης κυρίως» (βιβλ. 1, σελ. 537).
Αν δεν έφευγε η μεραρχία από την Κύπρο, οι Τούρκοι δεν θα τολμούσαν να κάνουν απόβαση και να καταλάβουν παράνομα το 35% της Κύπρου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1) «Σύγχρονη Εγκυκλοπαίδεια ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ, ΚΟΣΜΟΣ – Κύπρος», Εκδόσεις Χριστόπουλος, Αθήνα 1993.
2) «Ο ΒΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ», Αλέξης Παπαχελάς, Αθήνα 1997.
