Φρόντισε ώστε ο γιος του Παναγιώτης (Τάκης χαϊδευτικά) (1903-1985) να κάνει ανώτερες σπουδές στη Γεωπονική Σχολή της Αθήνας και εν συνεχεία με τις γνώσεις που απέκτησε, εφάρμοσε στα κτήματα που διέθεταν στον Κραννώνα καινοτόμες μεθόδους αύξησης της παραγωγής. Παράλληλα, το 1930 πατέρας και γιος αποφάσισαν να αυξήσουν τις επιχειρήσεις τους και είχαν την έμπνευση να συνεργασθούν με τον Νικόλαο Καζαντζή. Μαζί του ίδρυσαν Υφαντουργική Εμπορική Εταιρεία επί της οδού Φιλίππου 13, έναν δρόμο κάθετο προς την παραπήνεια οδό Καλλιθέας (Τσόγκα σήμερα).
Για τα πρώτα χρόνια του εργοστασίου έχουμε εντοπίσει παλαιό δημοσίευμα του 1933 της τοπικής εφημερίδας «Ελευθερία», λίγα χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του [1]. Το δημοσίευμα αυτό καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της πρώτης σελίδας της εφημερίδας και συνοδεύεται από μια φωτογραφία του εσωτερικού του εργοστασίου εν ώρα λειτουργίας. Το υπογράφει ο δημοσιογράφος Μιχαήλ Γ. Σούρας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αναφέρει:
«Επισκεπτόμεθα το εργοστάσιον υφαντουργίας των κ.κ. Νικολάου Καζαντζή και Τάκη Κουκουτάρα διά να θαυμάσωμεν την πρόοδον των εργασιών του, την οποίαν εσημείωσεν και εξακολουθεί να σημειώνει από της ιδρύσεώς του. Το εργοστάσιον τούτο ιδρύθη κατά το έτος 1930 υπό των ανωτέρω και οι οποίοι ευθύς αμέσως επεδόθησαν εις την παραγωγήν των υφασμάτων (αλατζάδων) διά να τα θέσωσιν εις την κατανάλωσιν. Παρόμοιον εργοστάσιον υφαντουργίας έχουν ιδρύσει οι ίδιοι και εις την πρωτεύουσαν της Μακεδονίας, την Θεσσαλονίκην [2]. Και από μεν του εργοστασίου τούτου τα παραγόμενα υφάσματα διατίθενται εις την κατανάλωσιν και τας ανάγκας της αγοράς της Θεσσαλονίκης αποκλειστικώς, τα δε υφάσματα άτινα το ενταύθα εργοστάσιον παράγει, αποστέλλονται εις τας αγοράς ολοκλήρου της χώρας μας. Αποτελεί δε ευχάριστον σημείον το γεγονός ότι αι παραγγελίαι αι οποίαι δίδονται και αναλαμβάνονται εκ μέρους του ανωτέρω εργοστασίου είναι και αφθονοι, αλλά και σοβαραί εις ποσότητας…
Το ρολόγι μου δεικνύει την 11.15 π.μ. ακριβώς τη στιγμή που αντίκρυσα μια τεράστια ταμπέλα που έγραφε «Υφαντουργείον Καζαντζή-Κουκουτάρα». Προχωρώ και εισέρχομαι κατ’ αρχήν στο προαύλιο, όπου μερικές εργατριούλες πηγαινοέρχονται μεταφέρουσαι διάφορα νήματα και υφάσματα και προχωρώ στο γραφείο». Ο δημοσιογράφος συναντά τον Κωνσταντή Αναστασίου, έμπιστο φύλακα, και εν συνεχεία τον Ευθύμιο Καρασιμόπουλο, λογιστή του εργοστασίου. Θαυμάζει τα κομψά και ωραία γυναικεία φορέματα (αλατζάδες), τα οποία είναι τοποθετημένα στα ράφια του γραφείου. Εκτός των γυναικείων φορεμάτων κατασκευάζονται και υφάσματα για ανδρικά πουκάμισα, καθώς και άλλα υφάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται για επενδύσεις διαφόρων επίπλων. Η διεύθυνση του εργοστασίου προμηθεύονταν τα διάφορα νήματα από εργοστάσια νηματουργίας της Νάουσας, του Πειραιά και άλλων εργοστασίων, τα δε χρώματα τα προμηθεύονταν από ελβετικά εργοστάσια.
Ακολούθως επισκέπτεται τον χώρο όπου βρίσκονται εγκατεστημένα τα μηχανήματα. Υπάρχουν ειδικές λεκάνες στις οποίες γίνεται το ξέπλυμα και το λεύκασμα των νημάτων. Υπάρχουν τέσσερα καζάνια όπου βάφονται τα νήματα σε διάφορους χρωματισμούς. Η απαιτούμενη ποσότητα νερού αντλείται από τον γειτονικό Πηνειό ποταμό, αφού προηγουμένως καθαρισθεί κατάλληλα. Η όλη εγκατάσταση είναι άριστη, τα δε μηχανήματα είναι σύγχρονης τεχνολογίας. Ο αριθμός των αργαλειών ανέρχεται στους 21. Στην αίθουσα αυτή εργάζονται περίπου 60 εργάτες και εργάτριες. Τα ημερομίσθια κυμαίνονται από 20 δρχ. διά τους νεοπροσληφθέντες, μέχρι 60 δρχ. για τους εμπειρότερους, είναι δε όλοι τους ασφαλισμένοι για όλες τις περιπτώσεις και τους παρέχεται από το εργοστάσιο και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εάν και όποτε χρειασθεί.
Εν συνεχεία, ο δημοσιογράφος επισκέπτεται τους ιδιοκτήτες στο προσωπικό τους γραφείο και ο Νικ. Καζαντζής του επισημαίνει ότι και τα δύο εργοστάσια Λαρίσης και Θεσσαλονίκης έγιναν εξ ιδίων χρημάτων, χωρίς καμία κυβερνητική ενίσχυση, ο δε Τάκης Κουκουτάρας αναφέρει ότι έχουν υποβληθεί μελέτες στο αρμόδιο Υπουργείο για την επέκταση του εργοστασίου. Ως προς την κατανάλωση των υφασμάτων, και οι δύο ομιλούν με ενθουσιασμό. Από παντού δέχονται παραγγελίες, δυστυχώς, όμως, η παραγωγή είναι μικρή και δεν μπορούν να ικανοποιηθούν όλοι οι πελάτες. Ελπίζεται, όμως, ότι με την επέκταση του εργοστασίου και την παραγγελία και νέων μηχανημάτων να αυξηθεί η παραγωγή και το εργοστάσιο να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση.
Δύο χρόνια αργότερα (1935) και ενώ το εργοστάσιο επεκτάθηκε και βρισκόταν σε εμπορική άνοδο, επανέκαμψε στη Λάρισα ο μεγαλύτερος αδελφός της οικογένειας, ο Νίκος Κουκουτάρας. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του πήγε το 1923 στη Βιέννη, όπου σπούδασε χημικός και ειδικεύτηκε ιδιαίτερα στις νέες τεχνικές βαφής υφασμάτων. Προόδευσε αρκετά και έφθασε να γίνει βοηθός καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Όμως, επειδή η πολιτική κατάσταση με την επικράτηση του Χίτλερ στην εξουσία δεν διαγραφόταν ομαλή, το 1935 επέστρεψε στη Λάρισα για να βοηθήσει, με τις ειδικές γνώσεις που είχε αποκτήσει, στο εργοστάσιο υφαντουργίας το οποίο είχαν ιδρύσει από το 1930 ο αδελφός του Παναγιώτης (Τάκης). Η συμβολή του λόγω ειδικότητας θα ήταν σημαντική. Εφάρμοσε τις νέες τεχνικές βαφής υφασμάτων σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η συνεργασία των δύο αδελφών Νίκου και Τάκη υπήρξε πολύ εποικοδομητική. Την ίδια εποχή πρέπει να έγινε και η αποχώρηση του Νικ. Καζαντζή, ο οποίος τελικά δημιούργησε δική του επιχείρηση. Το εργοστάσιο τώρα ονομάσθηκε «Υφαντουργική Εταιρεία Αδελφών Στέφανου Κουκουτάρα» και είχε ως λογότυπο αντίγραφο αρχαϊκού νομίσματος της Λάρισας με τον θεσσαλικό ίππο και τη λέξη ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ.
Με την είσοδο των Γερμανών στη Λάρισα τον Απρίλιο του 1941, οι κατακτητές επιχείρησαν να κλείσουν το εργοστάσιο, αλλά η καλή γνώση της γερμανικής γλώσσας του Νίκου Κουκουτάρα και η πολυετής παραμονή του στη Βιέννη, τους έπεισαν να συνεχίσει τη λειτουργία του. Όμως, το 1943 ομάδα Γερμανών στρατιωτών κατέλαβε βιαίως το εργοστάσιο, πήρε όλους τους αργαλειούς, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στη Γερμανία για να χρησιμοποιηθούν από τα δικά τους εργοστάσια.
Στο σημείο αυτό αξίζει νομίζω να αναφέρω ένα πραγματικό περιστατικό που μου διηγήθηκε ο Γιάννης Κουκουτάρας και μοιάζει να είναι σαν βγαλμένο απ’ τα παραμύθια. Το 1969 βρισκόταν στη Βιέννη, όπου έκανε ανώτερες σπουδές στη Μουσική Ακαδημία της αυστριακής πρωτεύουσας, όταν δέχθηκε την πρόταση του αδελφού του Στέφανου από την Αθήνα να είναι διερμηνέας και ξεναγός σε μια ομάδα Αθηναίων εκδρομέων που θα έφθανε στη Βιέννη. Δέχθηκε. Κατά τις μετακινήσεις τους με το τουριστικό λεωφορείο καθόταν δίπλα στον αυστριακό οδηγό. Στη συζήτηση που άνοιξαν, ο οδηγός εξομολογήθηκε στον Γιάννη, για τον οποίο είχε μάθει την καταγωγή του, ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου υπηρέτησε στην Ελλάδα. Ο Γιάννης του ζήτησε λεπτομέρειες για την περιοχή στην οποία υπηρέτησε, αλλά δεν θυμόταν ονομασίες παρά μόνον ότι ήταν στην Κεντρική Ελλάδα. Θυμήθηκε τις ονομασίες Θεσσαλία, Λάρισα που του ανέφερε ο Έλληνας συνομιλητής του και εκείνος του ομολόγησε ότι την περίοδο εκείνη κάποια μέρα μια ομάδα στρατιωτών πήρε διαταγή να αφαιρέσουν όλους τους αργαλειούς από κάποιο υφαντουργείο. Ο Γιάννης κοκάλωσε όταν το άκουσε. Όταν ανέφερε στον οδηγό ότι το υφαντουργείο που σύλησαν ήταν του πατέρα του και του θείου του, ήταν τώρα η σειρά του οδηγού να σοκαρισθεί. Απίστευτη ιστορία! [3].
Το εργοστάσιο δούλεψε υποτονικά μετά τον πόλεμο και διάφορες συγκυρίες το οδήγησαν στη διακοπή της λειτουργίας του το 1956 περίπου. Αργότερα στις εγκαταστάσεις του στεγάσθηκε ψυχαγωγικό κέντρο. Εδώ και μερικά χρόνια κατεδαφίσθηκαν όλα τα κτίρια και στη θέση τους κατασκευάζονται δύο πολυώροφες οικοδομές.
***
[1]. Σούρας Μιχαήλ. Υφαντουργείον Παν. Κουκουτάρα - Νικ. Καζαντζή, εφ. «Ελευθερία» Λάρισας, φύλλο της 10ης Αυγούστου 1933. Από το αρχείο της Φωτοθήκης Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας, με τη βοήθεια των μελών της Αχιλλέα Καλτσά και Ευάγγελου Ρηγόπουλου.
[2]. Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους του Νομού Σερρών υπάρχει αποθηκευμένο το «Αρχείο Υφαντουργικής Εμπορικής Εταιρείας αδελφών Κουκουτάρα». Αποτελείται από 126 έγγραφα της περιόδου 1938. Το αρχείο αυτό αγοράσθηκε από τον παλαιοπώλη της Θεσσαλονίκης Χρήστο Καββαδά στις 20 Δεκεμβρίου 1995. Περιέχει εμπορική αλληλογραφία της εν λόγω υφαντουργικής εταιρείας, με εμπόρους Σερρών και Νιγρίτας. Υπάρχουν επιστολές, τιμολόγια, παραγγελίες, τα δε διακινούμενα προϊόντα είναι κυρίως αλατζάδες.
[3]. Εκφράζω άπειρες ευχαριστίες στον φίλο Γιάννη Κουκουτάρα για τις πολύτιμες πληροφορίες και το φωτογραφικό υλικό που μου εμπιστεύθηκε.
