Στη νοτιοανατολική γωνία της διασταύρωσης των οδών Κούμα και Βασ. Κωνσταντίνου (Παναγούλη), απέναντι από τον κινηματοθέατρο «Παλλάς» βρισκόταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970 η οικία του οδοντιάτρου Χρήστου Παντοστόπουλου.
Η κατοικία αυτή οικοδομήθηκε την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και αρχικά στέγασε την οικογένεια Μητάκου. Ο γνωστός φωτογράφος της περιόδου εκείνης Ιωάννης Παντοστόπουλος [1], εγκατέλειψε το φωτογραφικό εργαστήριο που είχε αρχικά στην περιοχή «Σάλια» και αργότερα στην αρχή της οδού Αχιλλέως (Παναγούλη), κοντά στο ζαχαροπλαστείο του Κωνσταντινίδη και ενοικίασε την κατοικία Μητάκου. Στους χώρους της εγκατέστησε το νέο φωτογραφείο του. Εκεί εγκατέστησε τις μηχανές του, τον σκοτεινό θάλαμο, το γραφείο και τα συμπαρομαρτούντα. Ήταν ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες ζωγράφους-φωτογράφους της πόλης μας, του οποίου η επαγγελματική δράση ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1890. Υπήρξε ο γενάρχης μιας πλειάδας άλλων φωτογράφων της πόλης. Είναι γνωστό ότι η αδελφή του Ιωάννη Παντοστόπουλου Στυλιανή παντρεύτηκε τον Γεράσιμο Δαφνόπουλο και από εκεί ξεκίνησε μια μεγάλη δυναστεία φωτογράφων (Γεώργιος Βαλσάμης, Δημήτριος Αρετόπουλος, Νικόλαος Μούσιος), η οποία άφησε εποχή στην πόλη μας.
Αργότερα, όπως μας αναφέρει ο Γεώργιος Γουργιώτης, ο Ιωάννης Παντοστόπουλος νυμφεύθηκε τη Φανή Μητάκου, κόρη του ιδιοκτήτη του σπιτιού όπου στέγαζε το φωτογραφείο του και έτσι έγινε κάτοχός του. Από τον γάμο τους απέκτησαν έξι τέκνα. Τον Χρήστο, ο οποίος σπούδασε Oδοντιατρική, τον Γιώργο, τον Κώστα, τον Μιχάλη, την Αριάδνη και τη δασκάλα Αθηνά. Ο Χρήστος και οι δύο αδελφές του έμειναν στη Λάρισα, δεν ευτύχησαν να κάνουν οικογένεια και ζούσαν μαζί στο πατρικό τους σπίτι απέναντι από το κινηματοθέατρο «Πάλλας».
Ο Χρήστος Παντοστόπουλος γεννήθηκε στη Λάρισα το 1897 [2], σπούδασε στο «Οδοντιατρικόν Σχολείον» του Πανεπιστημίου Αθηνών και άρχισε την εξάσκηση του επαγγέλματος του οδοντιάτρου τον Οκτώβριο του 1923 στη Λάρισα. Φαίνεται ότι δεν συγκινήθηκε από την επαγγελματική επιτυχία και την κοινωνική καταξίωση του πατέρα του και δεν ακολούθησε το επάγγελμα του φωτογράφου. Ο Χρήστος εκτός από την επιστήμη του, επιδόθηκε με ιδιαίτερη αγάπη και στη μουσική, την οποία μελέτησε θεωρητικά και ήταν και λυρικός τραγουδιστής. Ήδη από τα γυμνασιακά του χρόνια πρωτοστατούσε σε όλες τις μουσικές εκδηλώσεις οι οποίες πραγματοποιούνταν με την ευκαιρία διαφόρων εορτασμών και συναυλιών, όπως γίνεται αντιληπτό και από την αναδίφηση ειδήσεων σε παλαιές εφημερίδες της πόλης μας. Υπήρξε επί σειρά ετών μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας, το οποίο υπεραγάπησε από τη στιγμή της ίδρυσής του προπολεμικά όσο και μεταπολεμικά, μέχρι και τον θάνατό του και βοήθησε με τον τρόπο του, συμμετέχοντας κατά καιρούς σε διάφορες εκδηλώσεις με μουσικά σχήματα του Ωδείου. Επιπλέον, δημοσίευε στις τοπικές εφημερίδες κριτική από διάφορες μουσικές εκδηλώσεις, ρεσιτάλ, συναυλίες, κλπ. και γενικά πρωτοστατούσε σε κάθε μουσική εκδήλωση της Λάρισας. Προσωπικά τον θυμάμαι κατά τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν επί δημαρχίας Δημητρίου Καραθάνου (1951-1954) ανασυστάθηκε η Φιλαρμονική του Δήμου, υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Καμηλιέρη. Η πρώτη της εμφάνιση στους δρόμους της Λάρισας την ημέρα της εορτής του Αγίου Αχιλλίου είχε ξεσηκώσει τον κόσμο, ιδίως τους μαθητές, για τους οποίους ήταν κάτι το πρωτόγνωρο και ο Χρήστος Παντοστόπουλος ακολουθούσε τα βήματα των μουσικών από κοντά και απολάμβανε τους ήχους των εμβατηρίων σαν μικρό παιδί.
Μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1928 μετέφερε το οδοντιατρείο του γύρω στα 1930 στην ιδιωτική κατοικία της οικογένειας, στους χώρους όπου είχε ο πατέρας του το φωτογραφικό εργαστήριο. Ήταν μια ευρύχωρη μονοκατοικία, της οποίας η κυρία είσοδος ήταν επί της οδού Παναγούλη. Τα δύο πρώτα δωμάτια μετά την είσοδο, που έβλεπαν στον δρόμο, εξυπηρετούσαν την επαγγελματική του ιδιότητα. Το ένα το είχε μετατρέψει σε αίθουσα αναμονής και στο άλλο είχε εγκαταστήσει την περίφημη οδοντιατρική καρέκλα και τα λοιπά εξαρτήματα της επιστήμης του. Τα υπόλοιπα δωμάτια στο πίσω μέρος του σπιτιού φιλοξενούσαν την οικογένεια η οποία αποτελείτο, όπως αναφέραμε, από τον ίδιο και τις δύο αδελφές του. Ήταν από τους πρώτους επιστήμονες οδοντιάτρους που εγκαταστάθηκε στη Λάρισα, εφοδιασμένος με τα κατάλληλα εργαλεία της επιστήμης του, στο δε μητρώο του Οδοντιατρικού Συλλόγου της Λάρισας φέρει τον αριθμό 1 (ένα).
Η κατοικία διέθετε μια μεγάλη κατάφυτη αυλή η οποία περιέβαλε την κατοικία και είχε επικοινωνία και με τους δύο δρόμους, Παναγούλη και Κούμα. Ήταν πάντοτε περιποιημένη χάρη στην αγάπη που έδειχναν οι δύο αδελφές του. Τοιχίο με κάγκελα την οριοθετούσε από το πεζοδρόμιο της οδού Παναγούλη και μια μεγάλη σιδερένια πόρτα με περίτεχνα σχέδια οδηγούσε από τον δρόμο προς την αυλή.
Ο Χρήστος Τζεζαϊρλίδης αποτύπωσε σε ωραία σχέδια τόσο την κατοικία του Χρήστου Παντοστόπουλου, όσο και τη σιδερένια αυλόπορτα. Τα σχέδια αυτά δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Σπαρμός» που εξέδιδε στην πόλη μας τη δεκαετία του 1980 ο ιατρός και λογοτέχνης Μάκης Λαχανάς.
Αρχιτεκτονικά η κατοικία του Χρήστου Παντοστόπουλου ήταν μια ισόγεια μονοκατοικία με ημιυπόγειο, η οποία ήταν στολισμένη εξωτερικά με ορισμένα λιτά, αλλά κομψά νεοκλασικά διακοσμητικά στοιχεία, κυρίως γύρω από τα ανοίγματα και τις γωνίες. Ιδιαίτερα η κυρία είσοδος είχε στα πλάγια δύο ευρείες παραστάδες, ήταν ψηλή και επάνω τελείωνε σε ένα κομψό τριγωνικό αέτωμα. Δύο σκαλοπάτια οδηγούσαν από το πεζοδρόμιο στη δίφυλλη πόρτα με φεγγίτη. Η πόρτα ήταν ξύλινη και τα ανοίγματά της προστατεύονταν από όμορφες σιδεριές. Ήταν ένα κτίσμα μικρό σε διαστάσεις, αλλά πολύ κομψό, με ωραίες αναλογίες, τετράριχτη στέγη με κεραμίδια, ακροκέραμα στις γωνίες και με δύο απλές καμινάδες, όπως φαίνεται και από το δημοσιευόμενο σχέδιο. Τελικά αυτοί οι παλιοί τεχνίτες, εμπειρικοί οι περισσότεροι, φαίνεται ότι είχαν πολύ ανεπτυγμένο το αίσθημα της καλαισθησίας, αν αναλογιστεί κανείς την αδιάφορη αισθητική παρόμοιων σε διαστάσεις σημερινών μονώροφων κτισμάτων. Ενδιαφέρουσα ήταν, όπως αναφέρθηκε, και η εξώπορτα που οδηγούσε στην αυλή. Ήταν σιδερένια με ωραίο δαντελωτό μεταλλικό σφυρήλατο σχέδιο, όπως το έχει αποτυπώσει ο αείμνηστος Χρήστος Τζεζαϊρλίδης.
Το κτίριο άντεξε στις κακουχίες της κατοχής (σεισμός, βομβαρδισμοί) και ο ιδιοκτήτης συνέχισε και μεταπολεμικά να εργάζεται και να διαμένει σ’ αυτό. Το 1964 συνταξιοδοτήθηκε και παρέμεινε σ’ αυτό μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν ακολούθησε δυστυχώς την τύχη των άλλων νεοκλασικών κτισμάτων της Λάρισας και κατεδαφίστηκε για να κατασκευαστεί η σημερινή πολυώροφη οικοδομή. Τα τρία αδέλφια μετακόμισαν σε διαμέρισμα επί της οδού Παπακυριαζή. Κατά την κατεδάφισή του στη διάρκεια σωστικής ανασκαφής από την Εφορεία Κλασικών Αρχαιοτήτων, βρέθηκε σε δεύτερη χρήση ενεπίγραφη πλάκα με απελευθερωτικές πράξεις. Η πλάκα αυτή είχε χρησιμοποιηθεί σε κτίσμα της ύστερης αρχαιότητας ως κατώφλι, με την επιγραφή τοποθετημένη προς τα κάτω, από την οποία όμως διασώθηκαν μόνο αποσπασματικά λείψανα [3]. Στην ίδια ανασκαφή βρέθηκαν και άλλες πλάκες με επιγραφές.
Ο Χρήστος Παντοστόπουλος απεβίωσε το 1974 σε ηλικία 77 ετών. Το Δημοτικό Ωδείο Λάρισας νομίζω ότι του χρωστάει μια εύφημη μνεία, όπως και άλλους διοικητικούς παράγοντες, οι οποίοι προσέφεραν σπουδαίες υπηρεσίες στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του.
------------------
[1]. Ο Ιωάννης Παντοστόπουλος (1863-1928) γεννήθηκε στη Σαμαρίνα και σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε στη Λάρισα. Αργότερα επισκέφθηκε το Άγιον Όρος και μαθήτευσε κοντά στους μοναχούς την αγιογραφία της Ναζαρινής τέχνης. Με τη φωτογραφία ασχολήθηκε αργότερα. Βλέπε: Γουργιώτης Γεώργιος. Λαρισαίοι φωτογράφοι του τέλους του 19ου αιώνα ως το 1940, στο βιβλίο Μικρά μελετήματα, Λάρισα (2000) στις σελ. 131-132.
[2]. Μπαρμπής Βοζαλής, Πορτραίτα πρωτοπόρων οδοντιάτρων της Λάρισας, Λάρισα (2006), σελ. 11.
[3]. Ζάχου-Κοντογιάννη Μ.-Η., Μία νέα επιγραφή με απελευθερωτικές πράξεις από τη Λάρισα, Επιστημονική Επετηρίς Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τόμ. Κ’ (1981), σελ. 155-172 + 5 πίνακες-φωτογραφίες Τλούπα και συμπλήρωμα σελ. 483-484. Η επιγραφή αυτή βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας με την ένδειξη 75/30.
