Η σημερινή φωτογραφία απεικονίζει τον ίδιο δρόμο, από το ίδιο σημείο και μάλιστα προερχόμενη και από τον ίδιο συλλέκτη, τον Θανάση Μπετχαβέ, αλλά σε άλλη χρονική περίοδο, τη μεταπολεμική, γύρω στο 1960. Η παραβολή αυτών των δύο φωτογραφιών μπορεί να δώσει τη δυνατότητα αποκόμισης συγκριτικών στοιχείων της οικοδομικής εξέλιξης της Λάρισας και της μεγάλης αλλοίωσης που υπέστη από τον σεισμό του 1941 και τους βομβαρδισμούς.
Ο ανώνυμος φωτογράφος[1] στάθηκε στο κέντρο της διασταύρωσης των οδών Κούμα και Μεγ. Αλεξάνδρου και εστίασε τον φακό του προς ανατολάς, αποτυπώνοντας όλο το μήκος της οδού Κούμα μέχρι το βάθος. Αποτυπώνονται καθαρά τα κτίρια τα οποία βρίσκονται στο αρχικό τμήμα της, κυρίως μέχρι την οδό Ρούσβελτ. Αριστερά διακρίνεται μέρος του κινηματοθεάτρου «Ορφεύς». Στη θέση του προπολεμικά βρισκόταν το μεγάλο καφενείο «Παράδεισος», ιδιοκτησία της οικογένειας του φαρμακοποιού Μανεσιώτη. Ήταν ένα από τα σπουδαιότερα καφενεία της Λάρισας, το οποίο συγχρόνως διέθετε και ευρύχωρη σκηνή στην οποία εμφανίσθηκαν κατά διαστήματα σπουδαίοι θίασοι και διάσημα μουσικά συγκροτήματα. Η Κοτοπούλη, η Κυβέλη και πολλοί άλλοι μουσικοί καλλιτέχνες τίμησαν το παλκοσένικο του «Παραδείσου» για αρκετά χρόνια. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παλιά χρόνια η Λάρισα διέθετε αρκετά καφενεία τα οποία μετατρέπονταν εύκολα σε θεατρικές σκηνές. Το καφενείο αυτό από τον σεισμό του 1941 υπέστη σοβαρές ζημιές, σχεδόν ισοπεδώθηκε[2]. Κατεδαφίστηκε σύντομα και από το καλοκαίρι του 1948 άρχισε να κτίζεται το μεγάλο συγκρότημα του «Ορφέα» με τα συνεχόμενα καταστήματα προς την πλευρά της οδού Μ. Αλεξάνδρου. Άρχισε να λειτουργεί ως κινηματογράφος το 1950. Τα πρώτα χρόνια επιχειρηματίας του ήταν ο Δροσόπουλος, αλλά έπειτα από μικρό διάστημα τον αγόρασε ο Μιχάλης Τζεζαϊρλίδης. Στη φωτογραφία διακρίνονται οι αναρτημένες φωτογραφίες του έργου που πρόβαλλε, το εκδοτήριο εισιτηρίων, η είσοδος στην κυρίως αίθουσα και πιο πάνω εξωτερικά ο τίτλος της ταινίας. Ήταν το «Χιροσίμα αγάπη μου», η αφίσα της οποίας διακρίνεται κατά το ήμισυ. Από τη λεπτομέρεια αυτήν μπορούμε να προσδιορίσουμε τη χρονολογία λήψης της φωτογραφίας, αφού η συγκεκριμένη ταινία γυρίστηκε ως γνωστόν το 1959 και στη Λάρισα παίχτηκε το 1960. Σήμερα βέβαια δεν υπάρχει ο «Ορφεύς», αφού εδώ και χρόνια κατεδαφίστηκε και στη θέση του έχει κατασκευαστεί πολυώροφη οικοδομή με καταστήματα και γραφεία.
Στην ίδια πλευρά και δίπλα από τον κινηματογράφο υπάρχουν και μερικά ισόγεια καταστήματα, τα οποία όμως καλύπτονται από τα δέντρα του σύστοιχου πεζοδρομίου. Οι σημερινές πολυκατοικίες δεν είχαν ακόμη κατασκευαστεί.
Από τη δεξιά πλευρά στη γωνία υπάρχει το «Εστιατόριον Ερμής». Η ιστορία του κτιρίου είναι παλαιότερη. Πότε ακριβώς κτίσθηκε δεν γνωρίζουμε, αλλά από την αρχιτεκτονική του και την ιστορική διαδρομή συμπεραίνεται ότι πρέπει να είναι κτίσμα της δεκαετίας 1910-20. Είναι ισόγειο και καταλαμβάνει τη γωνία των οδών Μ. Αλεξάνδρου και Κούμα. Επί της Κούμα διακρίνονται τρία ανοίγματα (πορτοπαράθυρα). Στα πρώτα χρόνια το κτίριο αυτό στέγαζε το Φαρμακείο των Φώτη Παπαζήση και Δημητρίου Επιτρόπου. Αργότερα ο Παπαζήσης αποχώρησε και ο Επιτρόπου έμεινε μοναδικός ιδιοκτήτης του Φαρμακείου. Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 ο Επιτρόπου μετακόμισε το φαρμακείο του στη γωνία των οδών Παπακυριαζή και Μ. Αλεξάνδρου, όπου σήμερα βρίσκεται άλλο φαρμακείο. Τότε το κτίσμα αυτό, μαζί με το διπλανό προς την Κούμα, που παλαιότερα ήταν πρατήριο καυσίμων και τη συνεχόμενη αυλή, τα ενοικίασε ο Σπύρος Σιμιτσής, δημιούργησε δύο μεγάλες σάλες και σ’ αυτές λειτούργησε το εστιατόριο «Ερμής», το οποίο για την εποχή του θεωρείτο το καλύτερο και ο συναγωνισμός με άλλα ξακουστά εστιατόρια της Λάρισας ήταν έντονος. Συγκέντρωνε τις προτιμήσεις μεγάλης μερίδας Λαρισαίων αστών, καθώς και πολλούς επισκέπτες. Στις αίθουσες και στον κήπο του δόθηκαν πολλά επίσημα γεύματα προς τιμήν φιλοξενούμενων πολιτικών ή άλλων προσωπικοτήτων. Τα καλοκαίρια άπλωνε τραπέζια στον δροσόλουστο κήπο που διατηρούσε προς την πλευρά της οδού Κούμα, καθώς και στα απέναντι πεζοδρόμια των παλαιών δικαστηρίων. Η επιχείρηση του «Ερμή» όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του άλλαξε πολλούς επιχειρηματίες. Επούλωσε εύκολα τις καταστροφές της κατοχής και λειτούργησε και μεταπολεμικά μέχρι το 1970, οπότε έκλεισε οριστικά. Το κτίριο του «Ερμή» κατεδαφίσθηκε και στη θέση του αναγέρθηκε το γαλακτοζαχαροπλαστείο «Σερραϊκόν». Σήμερα στη θέση του ορθώνεται πολυώροφη οικοδομή[3].
Σε επαφή με την αυλή του εστιατορίου «Ερμής» διακρίνεται στη φωτογραφία ένα τετραώροφο κτίριο με δώμα. Άρχισε να κτίζεται το 1958 (ημερομηνία έκδοσης αδείας 10 Δεκεμβρίου 1958) από τους αδελφούς Ιωάννη και Κωνσταντίνο Αγραφιώτη, οι οποίοι διατηρούσαν μεγάλο κατάστημα αποικιακών επί της οδού Βενιζέλου. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1960 και κατασκευαστές υπήρξαν οι αδελφοί Μπλάνα, πολιτικοί μηχανικοί. Ο Αγαμέμνων (Μέμος) ο μετέπειτα δήμαρχος και ο Σπυρίδων (Σπύρος). Ήταν το πρώτο πολυώροφο κτίριο της Λάρισας το οποίο απέκτησε ανελκυστήρα (ασανσέρ). Στο ισόγειο διέθετε δύο καταστήματα. Το μεγαλύτερο στέγαζε το εστιατόριο «Χαβάη», το οποίο συναγωνιζόταν σε ποιότητα και πολυτέλεια τον διπλανό «Ερμή». Ήταν το εστιατόριο της αριστοκρατίας της πόλης και προσιτό μόνο σε πλούσια βαλάντια. Ο διευθυντής του Παπαμήλιος φρόντιζε να ικανοποιεί όλα τα γούστα των πελατών. Το άλλο ισόγειο κατάστημα φιλοξενούσε κατά διαστήματα διάφορες επιχειρήσεις με ηλεκτρικά είδη. Στους τρεις επάνω ορόφους, μετά την κατασκευή του κτιρίου στεγάστηκε η Χειρουργική Κλινική του Κλέωνα Κατσίγρα. Ο τελευταίος έμεινε στο κτίριο αυτό μέχρι το 1965-66, οπότε μετακόμισε στην ιδιόκτητη κλινική του που βρισκόταν επί της οδού Παπακυριαζή, δίπλα από το παλιό Ταχυδρομείο. Μετά τη μετακόμιση της κλινικής οι όροφοι στέγασαν το ξενοδοχείο «Σέσιλ». Πρώτος επιχειρηματίας του ξενοδοχείου ήταν ο Ντίνος Τσουκανέρης, παλιός ποδοσφαιριστής της ομάδας του Λαρισαϊκού και αργότερα ακολούθησαν και άλλοι, μεταξύ αυτών και οι Φουρκιώτης, Καραδήμος. Το 1984 το ξενοδοχείο «Σέσιλ» σταμάτησε τη λειτουργία του και μέχρι σήμερα οι όροφοί του χρησιμοποιούνται για διάφορα γραφεία και επιχειρήσεις[4].
Αμέσως μετά το κτίριο των αδελφών Αγραφιώτη μόλις διακρίνεται το νεοκλασικό κτίριο του Δημοσθένη Καρανίκα, το οποίο καταλαμβάνει τη γωνία των οδών Κούμα και Ρούσβελτ. Στο βάθος διακρίνεται ένα άλλο τετραώροφο κτίριο. Πρόκειται για το ξενοδοχείο «Ξενίας Μέλαθρον» των αδελφών Μπλιάτσου, το οποίο έχει σταματήσει προ πολλού τη λειτουργία του.
[1]. Η φωτογραφία αυτή δημοσιεύτηκε και στο βιβλίο των Μιχαήλ Αβραμόπουλου και Βασιλείου Βουτσιλά «Λάρισα», έκδοση Αύγουστος 1962, χ. σ.
[2]. Μια ιδέα από την καταστροφή του κτιρίου μπορούμε να πάρουμε από τις γερμανικές φωτογραφίες της εποχής. Βλέπε ιδιαίτερα: «Η Μνήμη της πόλης. Λάρισα. Κατοχή-Απελευθέρωση. 1941-1944». Φωτογραφίες του Βύρωνα Μήτου και άλλων συλλεκτών. Έκδοση του Δήμου Λαρισαίων. Λάρισα (2018) σελ. 68, 69 και 71.
[3]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Το «Εστιατόριον Ερμής», Λάρισα, εφ. «Ελευθερία», φύλλο της 10ης Ιουνίου 2018.
[4]. Εκφράζω ευχαριστίες προς το ζεύγος Γρηγορίου Γώγου και Ουρα(Νίας) Γώγου-Αγραφιώτου, για τις πολύτιμες πληροφορίες τους.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
