Τετάρτη και έκτοτε κάθε Τετάρτη εμφανίζεται ανελλιπώς επί επτά συνεχή έτη, χωρίς διακοπή ούτε το καλοκαίρι, εκτός πολύ εξαιρετικών περιπτώσεων (απεργία, σύμπτωση με αργία λόγω εορτής). Πάνω από τριακόσια εξήντα (360) κείμενα έκαναν συντροφιά όλα αυτά τα χρόνια τους φίλους της ιστορίας της Λάρισας. Αν αναφερθώ και στα ισάριθμα περίπου κείμενα της άλλης, Κυριακάτικης στήλης «ΛΑΡΙΣΑ. Μια εικόνα χίλιες λέξεις», φθάνουμε σχεδόν στον συνολικό αριθμό των επτακοσίων (700). Και το κυριότερο, που προσωπικά το βρίσκω και το πιο σπουδαίο, όλα αυτά τα κείμενα είναι εμπλουτισμένα με παλιές, σπάνιες, άγνωστες και πρωτοδημοσιευόμενες φωτογραφίες και χαρακτικά, τα οποία όλα μαζί συγκεντρωμένα αποτελούν ένα πολύτιμο εικαστικό και απεικονιστικό λεύκωμα της πόλης μας των τελευταίων τεσσάρων αιώνων.
Στο κείμενο της προηγούμενης Τετάρτης αναφερθήκαμε στην εγκατάσταση της οικογένειας του Κωνσταντίνου Ζορτού και της συζύγου του Αικατερίνης από τους Μολάους (1), στην πορεία του καταστήματος (ταβέρνα-εστιατόριο) και των άλλων επαγγελματικών ασχολιών και στην ιστορία της κατοικίας μέχρι τη σημερινή του μορφή.
-- Ο Κωνσταντίνος και η Αικατερίνη απέκτησαν επτά τέκνα, μία κόρη την Αφροδίτη και έξι γιους, κατά σειράν τους Σταύρο, Δημήτριο, Πιέρρο (Πέτρο), Ιωάννη, Γεώργιο και Ευάγγελο. Από τα επτά τέκνα παντρεύτηκε η κόρη τους Αφροδίτη και νυμφεύθηκαν δύο αγόρια, ο Δημήτριος και ο Γεώργιος. Πρώτη απ' όλα τα αδέλφια παντρεύτηκε η Αφροδίτη, μάλιστα σε νεαρή ηλικία. Άνδρας της ήταν ο Θεόδωρος Γκούβερης, ο οποίος ήταν μηχανουργός ειδικευμένος κυρίως στις αλωνιστικές μηχανές της εποχής (πατόζες) και διέθετε δικό του μηχανουργείο. Με την Αφροδίτη απέκτησαν τέσσερα τέκνα, δύο αγόρια (Αλέκος και Αριστοτέλης) και δύο κορίτσια (Μαρίκα και Ελένη). Κληρονομικά η Αφροδίτη απέκτησε το τμήμα της αυλής της πατρικής κατοικίας, στο οποίο σήμερα βρίσκεται διώροφο κτίριο με υπερυψωμένο υπόγειο επί της Λορέντζου Μαβίλη και συνορεύει με το γωνιακό κτίριο των απογόνων του Ιωάννη και της Ευαγγελίας Φαντάνα. Το κτίριο αυτό κτίστηκε από τον τοπογράφο Βασίλειο Χατζηλάκο και τη σύζυγό του Ελένη (Νίτσα) Γκούβερη και σήμερα διαμένουν στον πρώτο όροφο ο Χάρης και η Φωτεινή Λυτροκάπη με τις κόρες τους, απόγονοι του Θεόδωρου και της Αφροδίτης Γκόβαρη, ενώ στον δεύτερο όροφο κατοικεί ο Δημήτριος Δαμασιώτης με την κόρη του Ελένη[2].
-- Συνεχίζουμε με τη γωνιακή οικοδομή η οποία είναι περισσότερο γνωστή ως κατοικία του κτηματία Ιωάννη Φαντάνα (αρ. σχεδίου 15). Η είσοδός της είναι από την οδό Μαβίλη. Προπολεμικά στη γωνία αυτήν υπήρχε το εργοστάσιο παρασκευής αναψυκτικών (κυρίως λεμονάδες) του αρχηγού της οικογένειας Κωνσταντίνου Ζορτού. Ήταν μία από τις πολλές βιοτεχνίες παρασκευής αναψυκτικών που διέθετε κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα η Λάρισα. Στις 16 Ιουνίου 1923 ο εκ Μάνης Κωνσταντίνος Ζορτός έδωσε την ψιλή κυριότητα των κτισμάτων της περιοχής με τα αντίστοιχα οικόπεδα που του ανήκαν, στα νόμιμα εγγόνια του. Με ειδικό διανεμητήριο το οποίο συντάχθηκε στις 2 Απριλίου 1950 αποφασίστηκε ότι στην περιοχή της συγκεκριμένης γωνίας Νιρβάνα και Μαβίλη δικαιούχοι ήταν τα παιδιά τού γιου του Γεωργίου. Ο Γεώργιος Ζορτός νυμφεύθηκε τη Μαρία Γιαλαμά, με την οποία απέκτησαν τρία τέκνα, κατά σειράν: τον Κωνσταντίνο, την Ευαγγελία και τον Σταύρο. Κώστας και Σταύρος είδαμε ότι ήταν ιδιοκτήτες του τριώροφου (ισόγειο και δύο όροφοι), φωτογραφία του οποίου δημοσιεύθηκε στο κείμενο της προηγούμενης εβδομάδος. Στην αδελφή τους Ευαγγελία αποδόθηκε η ιδιοκτησία του γωνιακού κτίσματος όπου προπολεμικά βρισκόταν το σπίτι και το εργοστάσιο παρασκευής αναψυκτικών. Ο πατέρας τους Γεώργιος κατά τη διάρκεια του σεισμού της 1ης Μαρτίου 1941 εγκλωβίστηκε μέσα στα χαλάσματα της κατοικίας του, χωρίς όμως να υποστεί σοβαρά τραύματα. Απεβίωσε όμως μετά από σύντομο χρονικό διάστημα έπειτα από μία χειρουργική επέμβαση κήλης. Γρήγορα οι ζημιές του σπιτιού αποκαταστάθηκαν και το οίκημα συνέχισε να κατοικείται.
Η Ευαγγελία Ζορτού του Γεωργίου παντρεύτηκε τον κτηματία Ιωάννη Φαντάνα, ο οποίος το 1953 έκτισε στη γωνία αυτή μια πολύ ωραία μονοκατοικία. Το ζευγάρι αυτό απέκτησε μία κόρη τη Ζαχαρούλα (Ρούλα), η οποία παντρεύτηκε τον Βασίλειο Ζαρκινό ιατρό μικροβιολόγο. Το 1984-85 η μονοκατοικία κατεδαφίστηκε και στη θέση της οικοδομήθηκε το σημερινό τετραώροφο (ισόγειο και τρεις όροφοι), όπως διακρίνεται και από τη σύγχρονη φωτογραφία που δημοσιεύεται[3].
-- Διασχίζουμε την οδό Μαβίλη κάθετα και περνάμε στην απέναντι γωνία όπου ήταν η κατοικία του Φωτίου Σεγγούνα (αρ. σχεδίου 16). Η κυρία είσοδος είναι σήμερα επί της οδού Μαβίλη αρ. 22. Στο πεζοδρόμιο της πλευράς προς την οδό Νιρβάνα υπάρχει αναρτημένη μόνιμη κατασκευή του Δήμου Λαρισαίων, η οποία περιέχει έντυπη περιγραφή με σχέδια και φωτογραφίες αρχαιολογικών ευρημάτων στο υπέδαφος της οικοδομής, η οποία έχει συνταχθεί από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λάρισας και έχει ως εξής: «Χριστιανικό νεκροταφείο της ύστερης βυζαντινής περιόδου, όπου βρέθηκαν τρεις κιβωτιόσχημοι τάφοι και 58 καλυβίτες (απλοί κεραμοσκεπείς). Σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρχαν δύο ή τρεις νεκροί σε κάθε τάφο. Διαπιστώθηκαν 11 γυναικείες ταφές, σε αρκετές από τις οποίες βρέθηκαν κοσμήματα, 12 παιδικές, ενώ οι υπόλοιπες ήταν ανδρικές ή απροσδιόριστες». Το οικόπεδο στη γωνία αυτήν και μία επιπλέον έκταση συνεχόμενη προς την πλευρά της οδού Μαβίλη αρ. 20 (αρ. σχεδίου 16α) ανήκε αρχικά στον Ιωάννη Καλύβα, ο οποίος το αγόρασε στις 26 Ιουνίου του 1915 [4]. Τα δύο αυτά οικόπεδα, έκτασης 400 τ. μ. περίπου, αγοράστηκαν στις 15 Ιανουαρίου του 1957 από τον Φώτιο Φιλ. Σεγγούνα, στρατιωτικό εν αποστρατεία [5]. Τον Απρίλιο του 1958 ο τελευταίος απεβίωσε και στην ιδιόχειρη διαθήκη που άφησε [6] όριζε κληρονόμο τη σύζυγό του Όλγα Σεγγούνα, το γένος Γαζέτα, ολόκληρης της περιουσίας του κινητής και ακίνητης «...πλην του μικρού σπιτιού του κειμένου εν Λαρίση επί της οδού Λορέντζου Μαβίλη αρ. 16 (σήμερα αρ. 20) συγκειμένου εκ τριών δωματίων, χωλ, κουζίνας, πλυντηρίου, αποχωρητηρίου...», του οποίου την ψιλή κυριότητα άφηνε στην Ελένη Ευθυμίου Δημοβέλη, με τον όρο ότι μετά και τον θάνατο της συζύγου του Όλγας η επικαρπία θα περιερχόταν στην κάτοχο της ψιλής κυριότητας Ελένη Δημοβέλη.
Το 1965 η Όλγα χήρα πλέον του Φωτίου Σεγγούνα παραιτείται της ψιλής κυριότητας του εν λόγω κτιρίου, το οποίο τελικά ανήκε κατά πλήρη κυριότητα στην Ελένη Δημοβέλη, η οποία εν τω μεταξύ το 1960 είχε παντρευτεί τον Κωνσταντίνο Αριστ. Κουκουβέλα [7].
Στη βάση του Ηρώου της πόλεως πάνω στον Λόφο της Ακροπόλεως, ο γλύπτης σκάλισε με μεγαλογράμματη γραφή τα εξής στοιχεία για την κατασκευή του «Β΄ Δημοτική περίοδος Δ. Χατζηγιάννη (1959-1965). Δαπάνη Δήμου Λαρίσης. Συμμετοχή Όλγας Φ. Σεγκούνα εις μνήμην του συζύγου της». Μια άλλη ευαίσθητη πτυχή της προσωπικότητας της χήρας Σεγγούνα.
(Συνεχίζεται)
------------------------
[1]. Στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε μια διόρθωση. Αναφέραμε ότι το 1936 απεβίωσε ο Κων. Ζορτός, ενώ το σωστό είναι ότι απεβίωσε ο γιος του Γεώργιος. Ο Κωνσταντίνος πέθανε λίγα χρόνια πριν το 1936. Πάντως ο γυμνασιάρχης Ιω. Παπαγιαννόπουλος κατά την περιγραφή της Επαρχίας Λαρίσης στην έκτακτη έκδοση του περιοδικού «Θεσσαλικά Χρονικά» της Λαογραφικής Εταιρείας των Θεσσαλών, η οποία εκδόθηκε το 1935, περιγράφοντας τα οθωμανικά κτίσματα της Λάρισας αναφέρει χαρακτηριστικά: «...έχουμε ένα λουτρό όπου η ταβέρνα Ζουρντού».
[2]. Οι πληροφορίες προέρχονται από το γενεαλογικό δένδρο του γενάρχη της οικογένειας Κων. Ζορτού, το οποίο συνέταξε με ιδιαίτερη επιμέλεια η κ. Αντωνία (Νινέτα) Αργυριάδου-Ζουριδάκη, καθηγήτρια Φυσικής στη Μέση Εκπαίδευση, την οποία και ευχαριστώ.
[3]. Ευχαριστώ την κ. Ζαχαρούλα (Ρούλα) Φαντάνα-Ζαρκινού για τις πολύτιμες πληροφορίες που μου προσκόμισε.
[4]. Πωλητήριο συμβόλαιο αρ. 53486 του συμβολαιογράφου Επαμεινώνδα Φαρμακίδου, ο οποίος είναι περισσότερο γνωστός ως συγγραφέας της ιστορίας της Λάρισας, βιβλίο το οποίο εκδόθηκε το 1926 στον Βόλο.
[5]. Πωλητήριο συμβόλαιο αρ. 60635 του παλιού συμβολαιογράφου Χρήστου Ιω. Μαλάκη.
[6]. Ιδιόχειρη διαθήκη νομίμως δημοσιευθείσα και κηρυχθείσα κύρια διά της υπ' αριθμ. 511 της 22ας Απριλίου 1958 αποφάσεως του Πρωτοδικείου Λαρίσης.
[7]. Ευχαριστώ τον κ. Δημ. Κουκουβέλα για το αναλυτικό σημείωμα με το αντίστοιχο σχεδιάγραμμα.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου (nikapap@hotmail.com)
