Ήταν ένα αρχιτεκτονικό στολίδι το οποίο κοσμούσε τη Λάρισα από το 1883-84 μέχρι το 1957. Το αντίστοιχο του Βόλου το οποίο ήταν πανομοιότυπο διατηρείται μέχρι σήμερα συντηρημένο σε πολύ καλή κατάσταση και όσοι Λαρισαίοι πέρασαν από τον σιδηροδρομικό σταθμό της γειτονικής πόλης μας και το θαύμασαν, μπορούν να αποκτήσουν μια εικόνα της ομορφιάς που χάθηκε.
Ο Τάκης Τλούπας (1920-2003)γεννήθηκε στη Λάρισα. Γιος ξυλουργού, ασχολήθηκε αρχικά με την ξυλογλυπτική στο οικογενειακό κατάστημα. Προπολεμικά ήλθε τυχαία σε επαφή με τη φωτογραφία, με την οποία μεταπολεμικά ασχολήθηκε συστηματικά. Μεγάλη του αγάπη το ασπρόμαυρο φιλμ, η vespa και αργότερα το DCV και τα ταξίδια. Στις κόρες του Χρηστίνα και Βάνια είχε εξομολογηθεί: " Η συνεχιζόμενη φθορά που παρακολουθούσα γύρω μου, αποτέλεσε την αιτία για να φωτογραφίσω τα έργα των ανθρώπων"[1].
Ίσως δεν είναι γνωστό ότι η Λάρισα ήταν η μοναδική ίσως ελληνική πόλη με δύο κτίρια σιδηροδρομικών σταθμών. Ο πρώτος ήταν ο σταθμός της σημερινής φωτογραφίας, του Θεσσαλικού Σιδηροδρόμου, ο οποίος άρχισε να λειτουργεί το 1884. Βρισκόταν σε μακρινή απόσταση από την πόλη, οι κατοικίες της οποίας έφθαναν την εποχή εκείνη λίγο πιο κάτω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Τα σημερινά απομεινάρια του μπορεί κανείς να τα αναζητήσει πίσω από το Τελωνείο και απέναντι από το κτίριο του Λαογραφικού Μουσείου. Ο δεύτερος ήταν ο Διεθνής, από τον οποίο διερχόταν η σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών – Λαρίσης – Θεσσαλονίκης - Συνόρων, και η λειτουργία του άρχισε το 1908. Όπως αντιλαμβάνεσθε είχαν μια χρονική διαφορά κατασκευής 25 περίπου χρόνων.
Η κατασκευή του Σταθμού του Θεσσαλικού άρχισε πολύ νωρίς, σχεδόν μετά την απελευθέρωση του 1881. Στις 28 Δεκεμβρίου αυτού του χρόνου πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα η επίσημη έναρξη των έργων. Η τελετή έγινε λίγο μετά την «πύλη της Φαρσάλου», κοντά στο αρχαίο τείχος της πόλης. Στο σημείο της τελετής είχε στηθεί μεγάλη σκηνή, σημαιοστολισμένη, η οποία φιλοξένησε τους εκπροσώπους των θρησκευτικών, πολιτικών και στρατιωτικών αρχών, τους επικεφαλής των κατασκευαστικών έργων, εργατοτεχνίτες και πλήθος κόσμου. Ο αγιασμός τελέσθηκε από τον μητροπολίτη Λαρίσης Νεόφυτο. Ευχές για την ευοίωνη πορεία των έργων απηύθυναν μεταξύ των άλλων ο Μουφτής της Λάρισας Μεχμέτ Εμίν Εφέντης και ο Ραβίνος Σιμών Πεσάχ. Στη συνέχεια ο Βέλγος μηχανικός A. Hennebert προσκάλεσε τους επισήμους να εγκαινιάσουν το έργο, σκάβοντας συμβολικά με μια σκαπάνη το έδαφος. Τέλος προσφέρθηκαν στους παρευρισκόμενους ποτά, γλυκίσματα, φρούτα και σαμπάνια[2].
Η σιδηροδρομική γραμμή άρχισε να στρώνεται κατά τα τέλη του 1882 από τον Βόλο και ολοκληρώθηκε στη Λάρισα τον Ιούλιο του 1883. Όμως τα εγκαίνια της γραμμής έγιναν στις 22 Απριλίου 1884, καθώς η μεγάλη πλημμύρα του Οκτωβρίου του 1883 κατέστρεψε ένα μέρος της γραμμής κοντά στη Λάρισα, το οποίο χρειάσθηκε ανακατασκευή. Το πλάτος μεταξύ των σιδηροτροχιών ήταν ένα μέτρο. Η τελετή ξεκίνησε από τον Βόλο και έγινε παρουσία του Βασιλιά Γεωργίου Α΄, μελών της βασιλικής οικογένειας και πολλών επισήμων τους οποίους είχε προσκαλέσει ο χρηματοδότης της κατασκευής Θεόδωρος Μαυροκορδάτος. Μετά την τελετή επιβιβάσθηκαν στην αμαξοστοιχία και σε 2 ώρες και 20 λεπτά έφθασαν στη Λάρισα. Τους επισήμους υποδέχθηκαν στον σταθμό οι τοπικές αρχές και πλήθος κόσμου και όλοι μαζί κατευθύνθηκαν στα βασιλικά ανάκτορα, τα οποία βρίσκονταν ως γνωστόν στην περιοχή του σημερινού Δημοτικού Ωδείου. Το μεσημέρι οι προσκεκλημένοι παρακάθισαν σε γεύμα που παρέθεσε ο Θεόδ. Μαυροκορδάτος σε αίθουσα των ανακτόρων η οποία είχε διακοσμηθεί κατάλληλα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος έγιναν οι τυπικές προπόσεις και εκφράσθηκαν ευχές για την ομαλή πορεία του έργου. Οι εφημερίδες της εποχής όμως κατηγόρησαν τον Μαυροκορδάτο ότι παρέλειψε να προσκαλέσει στο γεύμα και ορισμένα άλλα σπουδαία πρόσωπα, μεταξύ των οποίων και τους αγωνιστές της Θεσσαλικής του 1878, ενώ αντίθετα είχε προσκαλέσει «ομογενείς και άλλους ανθρώπους, λείχοντας μέχρι της χθες τα κράσπεδα των Τούρκων πασάδων»[2].
Στη σημερινή φωτογραφία ο Τάκης Τλούπας στάθηκε πέρα από τις γραμμές και φωτογράφισε ολόκληρο το κτίριο, και τη στεγασμένη αποβάθρα. Αν και δεν ήταν πολύ μεγάλο σε μέγεθος, το κτίριο του σταθμού φαντάζει εντυπωσιακό, χάρη στην ιδιότυπη αρχιτεκτονική του. Ήταν επίμηκες και στο μεγαλύτερο μέρος ισόγειο και μόνον το μεσαίο τμήμα του εμφάνιζε δεύτερο όροφο, ο οποίος στη στέγη κατέληγε σε τριγωνική μετώπη.
Ο σταθμός αυτός εξυπηρέτησε για πολλά χρόνια τη συγκοινωνία και τις μεταφορές μεταξύ Λάρισας και Βόλου. Η γραμμή αυτή αποτέλεσε το κυριότερο μεταφορικό μέσον μεταξύ Λαρίσης και Βόλου. Ήταν η εποχή κατά την οποία οι μεγάλες χερσαίες συγκοινωνίες στη χώρα μας ήταν υποτυπώδεις και το λιμάνι του Βόλου αποτελούσε το κύριο εισαγωγικό και εξαγωγικό κέντρο εμπορίου το οποίο, με την επέκταση της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι την Καλαμπάκα, εξυπηρετούσε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Στη θέση του σήμερα δυστυχώς κείτονται ερείπια…
------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα. Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2005) σελ. 11. Η προσφορά του είναι ανεκτίμητη. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν τμήθηκε από την πόλη του όσο και όπως έπρεπε.
[2]. Ανδρουλιδάκης Κώστας, Οι Θεσσαλικοί Σιδηρόδρομοι (1881-1955), Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστου Καλεμκερή» Δήμου Καλαμαριάς, (2002) σελ. 44.
[2]. Ανδρουλιδάκης Κώστας, ό. π., σελ. 60.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
