Κατά καιρούς ο δρόμος αυτός άλλαξε ονομασίες (το 1920 Βασ. Αλεξάνδρου, το 1936 Βασ. Σοφίας και έπειτα από την μεταπολίτευση Παπαναστασίου)[1], όμως μέχρι και το 1940 συναντάμε σε διαφημίσεις, επιστολικά δελτάρια και διάφορα έγγραφα την πρώτη ονομασία.
Από το σημερινό μας σημείωμα αρχίζουμε μια βόλτα στην οδό Ακροπόλεως, ξεκινώντας από τη διασταύρωσή της με την Αλεξάνδρας (Κύπρου), μέχρι την Μακεδονίας (Βενιζέλου), ακολουθώντας το αριστερό πεζοδρόμιο, για να περιγράψουμε τα σημαντικότερα κτίσματα και την ιστορία τους.
Στη γωνία υπήρχε ένα διώροφο κτίριο, το οποίο διακρίνεται και στην δημοσιευόμενη φωτογραφία. Στο ισόγειο λειτούργησε ένα από τα μεγαλύτερα και μακροβιότερα καταστήματα τροφίμων και αποικιακών ειδών της Λάρισας από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι το 1941. Ιδρύθηκε από τον Κωνσταντίνο Μακρυγιάννη και λόγω της καταγωγής του ήταν γνωστός και ως "Κρητικός". Ο λογότυπος του καταστήματος στα έγγραφα και τις διαφημίσεις ήταν: "Κατάστημα αποικιακών "Η Κρήτη". Κ. Μακρυγιάννη, εν Λαρίση, οδός Ακροπόλεως". Πριν εγκατασταθεί σ' αυτό το κατάστημα, ο Κώστας Μακρυγιάννης διατηρούσε ακριβώς απέναντι μεγάλη αποθήκη κρασιών και εφοδίαζε πολλά ξενοδοχεία φαγητού (εστιατόρια) και ταβέρνες της Λάρισας. Όταν όμως ανεγέρθηκε η διώροφη οικοδομή στη γωνία των οδών Ακροπόλεως, Αλεξάνδρας και Απόλλωνος, θέση προνομιακή, εγκατέλειψε την κρασαποθήκη και άνοιξε το κατάστημα αποικιακών, το οποίο είχε πρόσοψη και από τις τρεις πλευρές, με είσοδο από την οδό Απόλλωνος. Το μαγαζί αυτό συνέχισε τη λειτουργία από τους γιούς του ιδρυτή του, Δημήτριο, Ιωάννη και Ρηγίνο Μακρυγιάννη. Συγχρόνως άλλαξε και την μορφή του και έγινε τυροπωλείο, καθώς οι δύο πρώτοι αδελφοί ασχολούνταν με την τυροκομία. Ο Ρηγίνος είχε απασχοληθεί και με την γεωργία, δεν έμεινε όμως για πολύ στη Λάρισα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου διακρίθηκε επαγγελματικά. Στο ισόγειο, εκτός από το κατάστημα του Μακρυγιάννη υπήρχαν βορειότερα και άλλα, τα οποία κατά καιρούς άλλαζαν χρήση και ενοικιαστή.
Στον επάνω όροφο του ίδιου κτιρίου στεγάσθηκε το Ξενοδοχείο "Όλυμπος" του Χαράλαμπου Βουζίκα. Από την πλευρά της οδού Ακροπόλεως είχε εννέα ανοίγματα, τέσσερα παράθυρα εκατέρωθεν και στο μέσον πόρτα με εξώστη. Από την πλευρά της οδού Αλεξάνδρας είχε πέντε ανοίγματα, δύο παράθυρα εκατέρωθεν και στο μέσον πόρτα με εξώστη. Αρχιτεκτονικά στο εξωτερικό του το κτίριο ακολουθούσε τον συρμό της εποχής, τον νεοκλασικό ρυθμό. Διέθετε κομψούς εξώστες με σιδερένια κιγκλιδώματα, στηριγμένους σε γλυπτά μαρμάρινα φουρούσια, παραστάδες γύρω από τα ανοίγματα, και άλλα ήπια αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως σχεδόν όλα τα κτίρια της Πλατείας Θέμιδος (Κεντρική πλατεία), κατά την προπολεμική περίοδο. Η κεντρική είσοδος του ξενοδοχείου βρισκόταν επί της οδού Ακροπόλεως. Βορειότερα υπήρξε προπολεμικά το Κουρείο του Μαλισόβα, κατόπιν ακολουθούσε το συμβολαιογραφείο του Παπαμιχαήλ, στο οποίο στη συνέχεια στεγάσθηκε ο συμβολαιογράφος Πανταζής Μουλούλης[2] από τον Τύρναβο. Αργότερα στο ίδιο ενώθηκαν και στεγάσθηκαν τα συμβολαιογραφεία των Χρήστου Μαλάκη, Στέφανου Καράσσου και Περικλή Γαρδίκη.
Τόσο τα καταστήματα όσο και το ξενοδοχείο "Όλυμπος" διατηρήθηκαν μέχρι την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κατά τον ιταλικό βομβαρδισμό της 21ης Δεκεμβρίου 1940 και τον επακολουθήσαντα μεγάλο σεισμό της 1ης Μαρτίου 1941, η οικοδομή κατέστη επικίνδυνα ετοιμόρροπη. Οι αρμόδιες υπηρεσίες αναγκάσθηκαν να κατεδαφίσουν το νότιο τμήμα της, αυτό απέναντι από την Εθνική Τράπεζα, το οποίο διατηρήθηκε ως οικόπεδο για μερικά χρόνια, ενώ το υπόλοιπο κτίσμα επιδιορθώθηκε και λειτούργησε. Ο Χαράλαμπος Βουζίκας μετέφερε το ξενοδοχείο του, με την ίδια ονομασία "Όλυμπος", στη γωνία των οδών Κούμα και Ρούσβελτ, σε μια ισόγεια κατοικία με υπερυψωμένο υπόγειο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 στη θέση του οικοπέδου οικοδομήθηκε τριώροφο κτίσμα, το οποίο βόρεια συνέχονταν με το υπόλοιπο προπολεμικό κτίσμα που είχε διατηρηθεί και είχε αντέξει σε όλους τους σεισμούς που ακολούθησαν μετά το 1941. Σήμερα βέβαια υπάρχει στη θέση του πολυώροφη οικοδομή.
Στη συνέχεια και μέχρι την οδό Ύδρας υπήρχαν χαμηλά ισόγεια καταστήματα, τα οποία άλλαζαν συχνά χέρια και είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τους συνεχόμενους καταστηματάρχες. Θα αναφέρουμε μόνον μερικούς που άφησαν το στίγμα τους στην τοπική ιστορία. Ακολουθούσε κατόπιν το υποδηματοποιείο του Αναστασίου Σβάρνα που έμεινε γνωστό στην πόλη γιατί ο ιδιοκτήτης του είχε την ικανότητα να κατασκευάζει καλές και στερεές μονοκόμματες μπότες για τους αξιωματικούς και παπούτσια μποτίνια. Ας μην ξεχνάμε ότι την εποχή εκείνη οι δρόμοι της Λάρισας δεν είχαν ακόμα ασφαλτοστρωθεί και τον χειμώνα μεταβάλλονταν σε παχύ στρώμα λάσπης, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η βάδιση με χαμηλά παπούτσια να ήταν δύσκολη και επικίνδυνη[3].Όσοι δεν μπορούσαν να αγοράσουν μποτίνια φορούσαν πάνω από τα παπούτσια τους ελαστικές γαλότσες ή όταν έφθαναν στο σπίτι τους χρησιμοποιούσαν το ποδόμακτρο[4] για να απαλλαγούν από την λάσπη. Τον Αναστάσιο Σβάρνα διαδέχθηκε ο γιος του Αθανάσιος, ο οποίος έμαθε την τέχνη από τον πατέρα του και συνέχισε να κάνει και αυτός μπότες αξιωματικών, αφού πλέον αποτελούσαν την βασική πελατεία του. Κάποτε όμως καταργήθηκαν οι μπότες από τις στολές των στρατιωτικών, η άσφαλτος στεγανοποίησε τους δρόμους και η δουλειά στο υποδηματοπωλείο άρχισε να πέφτει. Έτσι ο Θανάσης αναγκάσθηκε εκ των πραγμάτων να εγκαταλείψει το τσαγκάρικο και προσλήφθηκε υπάλληλος στην Αγροτική Τράπεζα.
--------------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οδός Ακροπόλεως. Μία ιστορική οδός, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 6ης Ιουλίου 2016. Από τις μετονομασίες των οδών μπορούμε να παρακολουθήσουμε με ενδιαφέρον τις εκάστοτε πολιτικές σκοπιμότητες. Δεν ήταν όμορφη η ονομασία οδός Ακροπόλεως; Γιατί την άλλαξαν;
[2]. Αρχικά το συμβολαιογραφικό του γραφείο στεγαζόταν "εν ενί των επί της οδού Αλεξάνδρας εργαστηρίων του Δήμου Λαρίσης", όπως αναφέρεται στο συμβόλαιο αρ. 2955, με ημερομηνία 8 Δεκεμβρίου 1907 του Πανταζή Ν. Μουλούλη. Εργαστήριο την εποχή εκείνη σήμαινε κατάστημα, γραφείο, και πρέπει να βρισκόταν στο ισόγειο του Ξενοδοχείου "Το Στέμμα", γιατί απ' όσο γνωρίζω ήταν το μοναδικό κτίριο επί της οδού Αλεξάνδρας το οποίο ανήκε ιδιοκτησιακά στο Δήμο Λαρίσης.
[3]. Αλλά και το καλοκαίρι οι δρόμοι δεν ήταν εύκολα διαβατοί. Η χειμερινή λάσπη γινόταν σκόνη καιμε το περπάτημα, αλλά και με το ελαφρότερο φύσημα του ανέμου οι Λαρισαίοι πνίγονταν στη σκόνη και δυσκολεύοντανστην αναπνοή.
[4]. Το ποδόμακτρο ήταν λεπτή σιδερένια ορθογώνια λάμα, πακτωμένη στερεά στο έδαφος, η οποία βρισκόταν ακριβώς έξω από την πόρτα της κυρίας εισόδου του σπιτιού, για να καθαρίζονται τα πέλματα των παπουτσιών από τις λάσπες. Είχαν διάφορα σχήματα και πολλές φορές οι σιδηρουργοί όταν τα κατασκεύαζαν δημιουργούσαν αληθινά έργα τέχνης. Σήμερα έχουν μείνει ελάχιστα και μπορεί κανείς να τα δει σε παλιά προπολεμικά σπίτια, αν εν τω μεταξύ δεν τα έχουν ξηλώσει. Αποτελούν είδος προς εξαφάνιση και αμφιβάλλω αν οι νεότεροι τα γνωρίζουν.
* Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
