Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
Η σημερινή εικόνα μας είναι αρκετά γνώριμη. Προέρχεται από το επιστολικό δελτάριο αρ. 19 του Π. Α. Παρασκευόπουλου, με τον υπότιτλο «ΛΑΡΙΣΑ. Υδραγωγείον» και παριστάνει τον Υδατόπυργο της Λάρισας όπως ήταν λίγα χρόνια μετά την κατασκευή και τα εγκαίνιά του.
Το θέμα Ύδρευση είχε τεθεί για την πόλη της Λάρισας από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό. Υπάρχουν δημοσιεύματα τοπικών εφημερίδων του 1892, τα οποία αναφέρουν ότι το ζήτημα διοχέτευσης ύδατος από τον Πηνειό προς την πόλη πρέπει να θεωρείται λυμένο[1]. Βέβαια αυτό αποδείχθηκε τελικά ουτοπία.
Τον Μάρτιο του 1909, έπειτα από έντονες συζητήσεις, το Δημοτικό Συμβούλιο με δήμαρχο τον Αχιλλέα Αστεριάδη, ανέθεσε στην εταιρεία «Πηνειός»[2]την εκτέλεση έργων ύδρευσης και ηλεκτροφωτισμού της πόλεως και την εκμετάλλευσή τους από την εταιρεία για πενήντα χρόνια. Όμως λόγω των μικρών οικονομικών δυνατοτήτων της, η εταιρεία δεν μπόρεσε να φανεί συνεπής στις υποχρεώσεις προς τον Δήμο. Αναγκάσθηκε λοιπόν το 1912 να εκχωρήσει τη σύμβαση στη γαλλική εταιρεία «Omnium». Οι συζητήσεις στο Δημοτικό Συμβούλιο γύρω από το θέμα της σύμβασης αυτής, η οποία δεν ήταν εντελώς διαφανής, ήταν πολύ έντονες, σε σημείο να οδηγήσουν τον δήμαρχο Αχιλλέα Αστεριάδη σε έκπτωση από το αξίωμα του. Η «Omnium», παρ΄ όλο που το 1914 ηλεκτροδότησε το κεντρικό τμήμα της Λάρισας, στα έργα της ύδρευσης είχε σημαντικά υστερήσει. Όμως καθώς την εποχή αυτή μαίνονταν οι μάχες του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, η γαλλική εταιρεία διέκοψε τις εργασίες της και τα έργα λίμνασαν. Με το τέλος του πολέμου η εταιρεία δεν έδειξε καμιά διάθεση να συνεχίσει τα έργα και έτσι ο Δήμος αναγκάσθηκε τον Οκτώβριο του 1924 να κηρύξει την «Omnium» έκπτωτη.
Επειδή όμως μια τόσο μεγάλη πόλη όπως ήταν η Λάρισα δεν ήταν δυνατόν να στερείται του στοιχειώδους αγαθού της ύδρευσης και του ηλεκτρισμού, ανέλαβαν πρωτοβουλία προσωπικότητες της τοπικής κοινωνίας και επαγγελματικές οργανώσεις και προχώρησαν στην ίδρυση συνεταιρισμού καταναλωτών με την επωνυμία Ε.Υ.Η.Λ., «Εταιρεία Υδρεύσεως και Ηλεκτροφωτισμού Λαρίσης». Τον Ιούνιο του 1925 εξαγόρασαν με πραξικοπηματικές διαδικασίες από την «Omnium» το προνόμιο και τις εγκαταστάσεις που είχε δημιουργήσει στην πόλη, οι οποίες βρίσκονταν εκεί όπου σήμερα έχει κτισθεί το Δημοτικό Θέατρο και παλαιότερα στεγαζόταν το εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού του Ο.Υ.Η.Λ.
Πρώτη φροντίδα της Εταιρείας ήταν να τεθεί σε υγιείς βάσεις ο κανονισμός λειτουργίας της. Στις δημοτικές εκλογές της 25ης Οκτωβρίου 1925, εκλέχθηκε δήμαρχος ο Μιχαήλ Σάπκας και εισηγήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο την «καθ’ υπεροχήν συμμετοχήν του Δήμου Λαρίσης» στα οικονομικά της Εταιρείας. Με την μεσολάβηση πολιτικών προσώπων, κατόρθωσε να εξεύρει πόρους μέσω τραπεζικών δανείων, να αντιπαλέψει με όλα τα εμπόδια και να ολοκληρώσει τα έργα Ύδρευσης και Ηλεκτροφωτισμού, ώστε η πόλη να έχει στη διάθεσή της άφθονο και υγιεινό νερό και φως για τις ανάγκες των κατοίκων της[3]. Τον Δεκέμβριο του 1930 είχε ολοκληρωθεί και ο Υδατόπυργος.
Όταν όλα ήταν έτοιμα ο δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκας προσκάλεσε τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο να εγκαινιάσει τα έργα την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου του 1930. Τις πρώτες μεσημβρινές ώρες της ημέρας ο πρωθυπουργός περιηγήθηκε, έπειτα από μια καταρρακτώδη βροχή, την περιοχή του Υδατόπυργου, με ξεναγό τον Διευθυντή των Τεχνικών Υπηρεσιών μηχανολόγο-ηλεκτρολόγο Αντώνιο Φασούλα, συνοδευόμενο από τον Δήμαρχο και άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες. Η τελετή των εγκαινίων όμως έγινε στην αίθουσα του Εργοστασίου Ηλεκτροφωτισμού στην οδό Κουμουνδούρου. Προηγήθηκε αγιασμός από τον μητροπολίτη Λαρίσης Αρσένιο, ακολούθησαν οι ομιλίες του προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Μιχαήλ Μπούρα, του Δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα και του Ελευθερίου Βενιζέλου και εν συνεχεία ο πρωθυπουργός έθεσε σε κίνηση την μηχανή του ηλεκτροφωτισμού και άνοιξε τη βρύση, από το νερό της οποίας ράντισε το πλήθος των παρισταμένων. Μετά το τέλος της τελετής, ο Βενιζέλος ενθουσιασμένος από το γεγονός ότι ολόκληρο το έργο ύδρευσης και ηλεκτροφωτισμού της Λάρισας, αξίας 20 εκατομμυρίων δραχμών, εκτελέσθηκε αποκλειστικά από οικονομικούς πόρους των πολιτών και του Δήμου χωρίς καμία κρατική ενίσχυση, αναφέρθηκε με κολακευτικά λόγια για τον Δήμαρχο Σάπκα και τους πολίτες της Λάρισας.
Την ευνοϊκή στάση προς τη πόλη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου εκμεταλλεύθηκε τα επόμενα χρόνια ο δήμαρχος και ζήτησε την συνδρομή του σε διάφορα ζητήματα, όπως για την ατελή εισαγωγή διαφόρων υλικών σχετικών με την ύδρευση της Λάρισας και για τη διακοπή της επίταξης της πλατείας Ανακτόρων, ώστε να απομακρυνθούν τα παραπήγματα των προσφύγων που είχαν πρόχειρα εγκατασταθεί εκεί, για να κατασκευασθεί στη θέση αυτή η Δημοτική Αγορά.
Σήμερα βέβαια ο Υδατόπυργος αποτελεί πλέον ένα ιστορικό μνημείο και υπενθυμίζει τους αγώνες μια πόλεως που ενώ είχε άφθονο και υγιεινό νερό δίπλα της, μέχρι το 1930 υδρεύονταν με πρωτόγονα μέσα.
------------------------------------------
[1]. «Το ζήτημα της διοχετεύσεως ύδατος εκ του Πηνειού ποταμού εις την πόλιν μας δύναται να θεωρηθήλελυμένον. Το Δημοτικόν Συμβούλιον έντινι των τελευταίων αυτού συνεδριάσεων, απεδέχθη τους όρους τους προταθέντας υπό τινος εταιρείας, αντιπροσωπευομένης υπό του κ. Πρωτοπαππαδάκη…», εφ. Όλυμπος, Λάρισσα, φύλλο της 7 Νοεμβρίου 1892. Από το αρχείο εφημερίδων του Θανάση Μπετχαβέ.
[2]. Η οικονομική επιφάνεια της εταιρείας αυτής από την Κέρκυρα, ήταν περιορισμένη και οι δυνατότητές της δυσανάλογες για μια μεγάλη πόλη σαν τη Λάρισα, με προοπτικές ραγδαίας οικιστικής ανάπτυξης.
[3].Μια περιγραφή του προβλήματος της Ύδρευσης και του Ηλεκτροφωτισμού της Λάρισας, μπορεί κανείς να βρει στο βιβλίο του Γιώργου Γουργιώτη «Μικρά Μελετήματα», στο κεφάλαιο «Σύντομη Ιστορική Ανασκόπηση ενός μεγάλου Δημοτικού έργου» το οποίο δημοσιεύεται στις σελίδες 118-124.
