Του Ηλία Κανέλλη
Και τώρα που τελειώσανε τα γλέντια και τα εκλογικά πανηγύρια, μαζί με το φθινόπωρο έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ Νο 2 οφείλει να υλοποιήσει το «αριστερό» Τρίτο Μνημόνιο.Προχθές, Σάββατο, έγιναν γνωστά τα πρώτα προαπαιτούμενα προκειμένου να εκταμιευθεί η πρώτη υποδόση ύψους 2 δισ. ευρώ, επί συνολικά τριών δισ. Τα μέτρα αυτά πρέπει να υλοποιηθούν εντός του μηνός Οκτωβρίου και, για τα περισσότερα, πρέπει να αποφασίσει η Βουλή – στην οποία η κυβέρνηση έχει ισχνή πλειοψηφία, μόλις 155 βουλευτές. Απλό; Πολύ δύσκολο, δεδομένου ότι ήδη η κυβέρνηση θα πρέπει να συγκρουστεί με κοινωνικές ομάδες συμφερόντων, τις οποίες στο παρελθόν αγκάλιαζε ως προστάτης τους – ενώ ήδη από τα πρώτα μέτρα δεν θα αποφευχθεί η επιβολή μέτρων που θα πλήξουν οριζοντίως και φτωχά στρώματα του πληθυσμού, όσων π.χ. χρησιμοποιούν τις μαζικές μεταφορές, τους αγρότες που θα δουν να αυξάνονται τα καύσιμα αφού καταργούνται οι ειδικές φοροαπαλλαγές και, ασφαλώς, τους συνταξιούχους, που θα δουν τις συντάξεις τους να συρρικνώνονται κι άλλο.
Στις μεταρρυθμίσεις της πρώτης περιόδου, υπάρχει και η υποχρέωση ανοίγματος της αγοράς σε προνομιακές κοινωνικές ομάδες. Πρέπει π.χ., να λειτουργήσει ο ελεύθερος ανταγωνισμός στα φαρμακεία, κατά συνέπεια τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και άλλα προϊόντα που σήμερα πωλούνται προνομιακά (π.χ. το υποκατάστατο μητρικού γάλακτος, οι ασπιρίνες και τα παυσίπονα, αποστειρωμένες γάζες σε συσκευασίες κ.λπ.) θα μπορούν να πωληθούν και από σουπερμάρκετ ή και από περίπτερα, κάτι που επιτρέπει τον ανταγωνισμό. Το άνοιγμα της αγοράς, επίσης, θα σημάνει την κατάργηση των ωραρίων των καταστημάτων τα οποία καταρτίζονται μονομερώς από τους συλλόγους κάθε κλάδου – εφεξής, τα καταστήματα θα είναι ανοιχτά όποτε θέλουν, ώστε ο καταναλωτής να έχει τη δυνατότητα να ψωνίσει όποτε έχει ανάγκη. Αυτό, ασφαλώς, προϋποθέτει δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον εμπορικό κλάδο, κι είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει κοινωνική αναταραχή, ιδίως από συνδικαλιστές του ΚΚΕ, και από εκπροσώπους κλάδων ιδίως του λιανεμπορίου, που έχουν και στο παρελθόν αντιταχθεί στα ελαστικά ωράρια και στην εργασία της Κυριακής.
Αλλά είναι λογικό ένα κρουαζιερόπλοιο με έξι χιλιάδες τουρίστες να καταφθάνει, π.χ., στον Βόλο Σάββατο απόγευμα και να μην υπάρχουν καταστήματα να τους εξυπηρετησουν;
***
Το μείζον θέμα, ωστόσο, της πρώτης αυτής περιόδου ισχύος και εφαρμογής μέτρων του Μνημονίου, αφορά τις ελληνικές τράπεζες. Το προηγούμενο επτάμηνο υπήρξε κίνδυνος οι ελληνικές τράπεζες να υποστούν τη χαριστική βολή, ιδίως με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, το κλείσιμο των τραπεζών για να μην καταρρεύσουν από εισβολή των καταθετών οι οποίοι θα διεκδικούσαν τα λεφτά τους και την επιβολή των capital controls, τα οποία συνεχίζουν να δυσκολεύουν την οικονομία.
Τα αποτελέσματα χρήσης του προηγούμενου επταμήνου, δημιουργούν την ανάγκη μιας ακόμα δοκιμασίας για τις ελληνικές τράπεζες. Οι ζημίες που έχουν υποστεί, μαζί με το ανοιχτό ζήτημα της ρύθμισης των λεγόμενων «κόκκινων δανείων», δανείων δηλαδή που έχουν πάψει να εξυπηρετούνται, υποχρεώνουν σε νέα stress tests και σε νέα ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών «συστημικών» τραπεζών.
Στο πλαίσιο των εξελίξεων με τις τράπεζες εντάσσεται και η συρρίκνωσή τους, στα όρια της επικράτειας. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι τράπεζές μας είχαν διεισδύσει με αξιώσεις σε αγορές του εξωτερικού και ιδίως στην αγορά των Βαλκανίων, εκμεταλλευόμενες το γεγονός ότι στην Ελλάδα εργάζονται πολλοί από βαλκανικές χώρες που καταθέτουν το περίσσευμα της εργασίας τους, αλλά κι ότι πολλές ελληνικές επιχειρήσεις εξαπλώθηκαν στις γειτονικές χώρες. Επίσης, στρατηγικής σημασίας ήταν η επένδυση της Εθνικής Τράπεζας, το δεύτερο ήμισυ της προηγούμενης δεκαετίας, στην τουρκική τράπεζα FinansBank – που απέφερε πολλά κέρδη όλο αυτό το διάστημα στη μητρική εταιρία, αλλά που πλέον το ελληνικό μερίδιο πρέπει να πουληθεί.
Όλα αυτά είναι προαπαιτούμενα προκειμένου η ελληνική κοινωνία να αρχίσει σιγά σιγά να λειτουργεί. Προκειμένου κάποιες εταιρίες να μπορούν να δανειστούν, προκειμένου κάποιες επιχειρήσεις να αποφύγουν το μοιραίο.
Αλλά, προφανώς, το κόστος για τους πολίτες, η «λυπητερή» σε συντάξεις, κακοπληρωμένη εργασία, φορολογία, ακρίβεια σε τρόφιμα και υπηρεσίες θα είναι μεγάλο – και δημιουργεί δυσαρέσκεια από την πολιτική εξουσία. Την οποία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πρέπει να μπορεί να ενσωματώνει και στην εσωτερική λειτουργία της.
***
Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση και ιδίως ο πρωθυπουργός κυκλοφορεί μια καραμέλα, περί του χρέους που δήθεν θα μειωθεί, όταν αρχίσουν να εφαρμόζονται οι όροι του Τρίτου Μνημονίου, κάτι που μαζί με την ανάπτυξη η οποία θα έρθει θα αλλάξει το δυσμενές κλίμα.
Η αλήθεια είναι, όπως θα μπορούσε να διαβεβαιώσει όποιος και ελάχιστα γνωρίζει, ότι και όλο το χρέος της χώρας να διαγραφεί, με κυβέρνηση οι επιδόσεις και τα μυαλά της οποίας θα είναι όπως του προηγούμενου επταμήνου, οι αγορές δεν πρόκειται να ανοίξουν. Η Ελλάδα θα ξαναμπορέσει να «πουλήσει» χρέος στην ελεύθερη αγορά μόνον αν υπάρξει σταθερή κυβέρνηση που θα μπορέσει να με συνέπεια και συνέχεια να παραγάγει πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό σημαίνει, συνέπεια και προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις (συγκρούσεις, δηλαδή, με όσους θα τις υπονομεύσουν), βελτίωση του κλίματος στην επιχειρηματικότητα (σταθερή φορολογία, μείωση της γραφειοκρατίας, κυνήγι της διαφθοράς των υπηρεσιών και, ασφαλώς, πολιτικές αποφάσεις στον αντίποδα της απόφασης για τις Σκουριές Χαλκιδικής) και προσέλκυση επενδύσεων.
Θα τα καταφέρει ο Τσίπρας; Στα συν του, ότι έχει μια αριστερή κυβέρνηση που μπορεί, για ένα διάστημα, να χειριστεί τις διαμαρτυρίες. Στα πλην, ότι η κυβέρνησή του, και οι ψηφοφόροι του, ως λαφυραγωγοί του κράτους, αδυνατούν να κατανοήσουν τις τάσεις της παγκόσμιας οικονομίας – αφήστε που μερικοί ονειρεύονται, έστω κρυφά, να μετασχηματίσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε Νέα Σοβιετική Ένωση...
