Κάποια αγαθά μπορεί προ πολλών δεκάδων ετών να θεωρούνταν ανεξάντλητα σε πολύ μεγάλο βάθος χρόνου και η περιορισμένη χρήση τους ήταν αδιανόητη. Σήμερα όμως, που η καταναλωτική νοοτροπία γκρέμισε κάθε φραγμό λογικής χρήσης, η αγωνία του ανθρώπου να αντιμετωπίσει στο προσεχές, αλλά και στο απώτερο μέλλον, μια κατάσταση σημαντικής ανεπάρκειας βασικών πόρων για την επιβίωσή του, κορυφώνεται ημέρα με την ημέρα και η ανησυχία και ο προβληματισμός αποτυπώνονται πιο έντονα στο πρόσωπό του. Γίνονται κάποιες συναντήσεις, κάποια συνέδρια, διαπιστώνεται η ζοφερότητα του μέλλοντος, υπογράφονται ρητορικές διακηρύξεις, αλλά, μέτρα ικανά για την αντιμετώπιση του προβλήματος δεν λαμβάνονται. Καθώς η γονιμότητα της γής εξαντλείται, αναμενόμενη είναι και η περιορισμένη παραγωγή και κυρίως η ποιότητά της, που είναι δέσμια της υπερβολικής χρήσης φυτοφαρμάκων, όσον αφορά τα είδη της διατροφής μας, για τα οποία εν πάση περιπτώσει η επιστήμη έχει μεγάλα περιθώρια συμβολής, τόσον στην ποσότητα, όσον και στην ποιότητα και συνεπώς η αγωνία μπορεί να μετριασθεί. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τους βασικούς πόρους, του νερού και της ενέργειας, τους οποίους κατασπαταλούμε καθημερινά και τους φέρουμε από την επάρκεια στην ανεπάρκεια και στη σοβαρή έλλειψη. Το κλίμα αλλάζει και το περιβάλλον στενάζει από τις παντός είδους μολύνσεις και κακοποιήσεις, που δέχεται από τις ανεξέλεγκτες δραστηριότητες του ανθρώπου. Πρώτο θύμα είναι το νερό, που μολύνθηκε υπερβολικά σε πηγές, λίμνες, ποτάμια, αλλά και στους ωκεανούς και σαν να μην έφθανε αυτό, έρχεται και η αλόγιστη ανθρώπινη χρήση, που το κατέστησε για την ώρα ανεπαρκές αγαθό με τάσεις σοβαρών ελλείψεων σε πολλά μέρη της γής. Μπορεί σε κάποιες χώρες να σημειώνονται τρομακτικές πλημμύρες, αλλά στη χώρα μας και αλλού, όπου στέγνωσαν λίμνες και ποτάμια και έστυψαν πηγές, το πρόβλημα εμφανίζεται οξύτατο και η κατάσταση χειροτερεύει κάθε μέρα που περνάει, καθώς δεν λαμβάνονται άξια λόγου μέτρα για τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων στις αρδεύσεις ούτε για την κατασκευή μικρών και μεσαίων φραγμάτων προς συγκέντρωση των ομβρίων υδάτων. Και το χειρότερο κανείς δεν ανακόπτει τη φόρα σε χιλιάδες συμπατριώτες μας, που από επιδειξιομανία και νεοπλουτισμό κατασκευάζουν πισίνες σε περιοχές, που πολλοί δεν έχουν νερό για να σβήσουν τη δίψα τους, με αποτέλεσμα να σπαταλώνται κατ' έτος εκατομμύρια κ.μ. πόσιμου νερού για την ανανέωση του νερού των πισινών, τη στιγμή που η Ελλάδα μας έχει δεκαπέντε χιλιάδες χιλιόμετρα ακτές και όλοι μπορούν να κάνουν το μπάνιο τους στο καταλληλότερο θαλάσσιο νερό. Τις πισίνες ας τις χαίρονται οι χώρες, που δεν διαθέτουν θάλασσα. Εμείς δεν έχουμε την ευχέρεια της σπατάλης του ανεπαρκούς πόσιμου νερού.
Η σπατάλη δεν περιορίζεται μόνον στο βασικό αγαθό του νερού. Χειρότερη σημειώνεται και σε άλλους βασικούς πόρους, όπως είναι το πετρέλαιο και η ηλεκτρική ενέργεια. Δηλητηριάσαμε ολόκληρο τον πλανήτη μας από την υπερβολική χρήση πετρελαίου, που εν πολλοίς οφείλεται στις άσκοπες και μη απαραίτητες κινήσεις μας με το αυτοκίνητο, που κατέχει την πρώτη θέση στην μόλυνση του περιβάλλοντος. Πέραν τούτου τα έγκατα της γής δεν είναι δυνατόν να μας δίδουν αιωνίως ατέλειωτες ποσότητες πετρελαίου και, ώσπου να ανακαλυφθεί υποκατάστατό του, οφείλουμε να αποφεύγουμε τη σπατάλη. Η απερίγραπτη σπατάλη παρατηρείται κυρίως στην τόσο απαραίτητη για πλείστες όσες χρήσεις μας ηλεκτρική ενέργεια. Εδώ κανείς δεν κάνει πίσω. Σ' όλα τα νοικοκυριά καταναλίσκεται χωρίς μέτρο το πολύτιμο ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ στις δημόσιες υπηρεσίες η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση και ψύξη ξεπερνά κάθε λογικό όριο. Σε οδικούς κόμβους και παρακάμψεις οδών το δίκτυο φωτισμού απλώνεται σε πολλές περιπτώσεις σε μεγάλα μήκη, ενώ θα αρκούσαν λιγότερα φώτα. Γήπεδα φωτίζονται νύχτα και ημέρα χωρίς να διεξάγονται σ' αυτά παιγνίδια. Οικισμοί, που εγκαταλείφθηκαν φωτίζονται και αυτοί, ίσως για να θυμίζουν ότι κάποτε ζούσαν σ' αυτούς άνθρωποι. Σ' αυτές και σε πολλές άλλες περιπτώσεις καταναλίσκονται μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, που, αν υπήρχε σωστός προγραμματισμός, έλεγχος και πνεύμα οικονομίας, δεν θα σημειώνονταν ελλείψεις ρεύματος σε περιπτώσεις υψηλής κατανάλωσης. Το φως είναι ασφαλώς πολιτισμός και κανένας δεν θα είχε αντίρρηση να φωτίζεται π.χ. ολόκληρο το εθνικό οδικό δίκτυο και να καταναλίσκει ο καθένας, όσο ρεύμα θέλει. Όμως η παραγόμενη ποσότητα δεν επιτρέπει τη σπατάλη και η παραγωγή ρεύματος από ανανεώσιμες και ήπιες πηγές δεν φαίνεται ακόμα να καθησυχάζει τον άνθρωπο, καθώς οι δυνατότητες είναι περιορισμένες. Η νοοτροπία της σπατάλης δεν εκδηλώνεται ασφαλώς μόνον στους βασικούς πόρους για την επιβίωσή μας. Παρατηρείται σε όλα τα αγαθά και κυρίως στη χρήση των φαρμάκων, που αποτελεί μοναδικό φαινόμενο σ' όλον τον κόσμο, αφού στη χώρα μας καταναλίσκονται, όπως απέδειξαν πρόσφατες έρευνες, φάρμακα που θα αρκούσαν για πληθυσμό 40 εκατομμυρίων ανθρώπων. Όπου να κοιτάξεις στα ελληνικά σπίτια φάρμακα θα βρεις! Γιατί αυτή η υπερβολή στη χρήση φαρμάκων; Δεν πρέπει να μπεί ένας φραγμός; Η τάση για σπατάλη είναι ισχυρή και μόνον με λήψη αυστηρών μέτρων μπορεί να περιορισθεί, ώστε η χρήση κάθε αγαθού να κινείται στα όρια της λογικής και της αναγκαιότητας.
* Ο Δρ. Ι. Παπαδημόπουλος είναι δικηγόρος, πρώην βουλευτής της ΝΔ
