Ξαφνικά όλοι μιλούσαν προχθές για τη μελαμίνη. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί και πολίτες έγιναν σε μια ώρα ειδικοί στην τοξικολογία και ακούστηκαν και στα κανάλια τρομερές ανοησίες μέχρι και ότι βρέθηκαν κομμάτια μελαμίνης (είδος ξυλείας) σε γάλα. Τώρα που λίγο κάθισε το θέμα καιρός είναι να γραφούν κάποιες αράδες που να εκφράζουν την πραγματικότητα.
Η μελαμίνη είναι μια οργανική ένωση ασυνήθιστη στη δομή γιατί περιέχει 66% άζωτο. Οι συνήθεις χρήσεις της είναι να αναμιγνύεται με ρητίνες και να δημιουργεί ένα μίγμα που να είναι ανθεκτικό στην καύση. Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε πριν λίγες μέρες στην Κίνα αφορούσε στην παράνομη χρήση μελαμίνης σε παιδικό γάλα. Κάποιοι ασυνείδητοι επιχειρηματίες παρασκευής παιδικών τροφών των εταιριών Sanlu, Yili και άλλων αραίωναν το γάλα με νερό και για να μην γίνουν αντιληπτοί για νοθεία πρόσθεταν μελαμίνη που περιέχει άζωτο με αποτέλεσμα στον έλεγχο για άζωτο με διάφορες μεθόδους να καλύπτουν την αραίωση και έτσι κέρδισαν (από ότι αναφέρεται σε πηγές στο Διαδίκτυο), αρκετά δισ. δολάρια.
Η πρόσμιξη με μελαμίνη είχε σαν αποτέλεσμα 53.000 περιστατικά άρρωστων βρεφών από τα οποία 12.000 περίπου νοσηλεύτηκαν σε νοσοκομεία. Αναφέρονται και θάνατοι που νομίζω ότι θα πρέπει να είναι αρκετοί. Το ίδιο πρόβλημα είχε δημιουργηθεί και πέρυσι με εταιρίες που παρασκευάζουν τροφές για κατοικίδια ζώα. Όπως καταλαβαίνετε αν φτάσαμε να αρρωστήσουν 50.000 παιδάκια, τότε στα ζώα δεν μπορώ να φανταστώ τον αριθμό. Οι εταιρίες που πιάστηκαν τότε υποστήριξαν ότι είχαν λαδώσει αρκετούς υπαλλήλους στον έλεγχο για να μπορέσουν να κυκλοφορήσουν το προϊόν. Υπηρεσίες που ασχολούνται με την διεθνή διαφθορά μιλούν για εκτεταμένο κύκλωμα διαφθοράς στον έλεγχο της αλυσίδας των τροφίμων. Μάλιστα στις χώρες με την υψηλότερη διαφθορά βάζουν και την Ελλάδα.
Στην Ελλάδα γάλα από τέτοιες εταιρίες δεν φαίνεται να κυκλοφόρησε. Όμως προχθές στο γραφείο μου γονείς μου έφεραν προϊόντα που αγόρασαν από σούπερ-μάρκετ στην πόλη της Λάρισας όπου δεν αναφερόταν ούτε ποιος κατασκεύασε το προϊόν, ούτε πού, ούτε κάποιο άλλο στοιχείο που θα μπορούσε να εντοπίσει κάποιος τον παρασκευαστή. Και τέτοια προϊόντα κυκλοφορούν πολλά. Αραγε το γνωρίζουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αυτό. Μήπως θα έπρεπε κάποιος να παρέμβει;
Τελικά παραμένει το ερώτημα: Πώς μπορεί ο καταναλωτής να προφυλαχθεί από τις παρενέργειες της μη ελεγχόμενης (κατά άλλους ελεύθερης) αγοράς; Νομίζω ότι το έχουμε ξαναπεί. Η στροφή σε τοπικούς παραγωγούς που ο καταναλωτής γνωρίζει προσωπικά είναι μια λύση. Ο μικρός και τοπικός παραγωγός δεν ρισκάρει τόσο εύκολα τη φήμη του που ένα στραβοπάτημα θα μπορούσε να τον οδηγήσει στο κλείσιμο. Αντίθετα ένα χρόνο μετά μια θυγατρική της εταιρίας που πιάστηκε να νοθεύει τροφές ζώων με μελαμίνη, δεν δίστασε να το ξανακάνει. Είναι γιατί η παγκοσμιοποίηση επιτρέπει στην Χ εταιρία αύριο να κυκλοφορήσει σαν Ψ σε άλλη χώρα με εντελώς άλλα χαρακτηριστικά. Γράφοντας αυτές τις γραμμές δεν μπορώ να μην ξανακάνω την ίδια και ίδια πάντα ερώτηση: γιατί ξοδεύουμε ώρες στην αγορά για την εύρεση του καλύτερου, φτηνότερου, και εντυπωσιακότερου ρούχου, ενώ σχεδόν μηδενικό χρόνο για το ψάξιμο του ποιοτικού και υγιεινού αν θέλετε φαγητού. Την απάντηση την έχω αλλά επειδή αν την πω θα με χαρακτηρίσετε ξερόλα (μιας και η ψυχιατρική δεν είναι η ειδικότητά μου) σιωπώ.
* Ο Δημήτρης Κουρέτας, είναι Καθηγητής του τμήματος Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
