Μερικές φορές αναρωτιέμαι – όπως και πολλοί άλλοι νομίζω - αν πρέπει να παντρεύεται κανείς ή αν είναι σκόπιμο να μένει ανύπαντρος. Υπάρχει κι ένα ανέκδοτο που παρομοιάζει το γάμο σαν ένα φρούριο πολιορκημένο από έξω, αλλά κι από…μέσα. Οι έγκλειστοι, οι παντρεμένοι, προσπαθούν να βγουν απ΄αυτό και να απεγκλωβιστούν, ενώ οι πολιορκητές να πετύχουν το αντίθετο.
Βέβαια δεν αναφέρομαι μόνο στις δυσκολίες της σημερινής ζωής που γονατίζουν τα ζευγάρια ή αποθαρρύνουν κάθε νέο άτομο να κάνει οικογένεια, αλλά κυρίως στην παραδοσιακή αντίληψη που θέλει τον άνδρα ν΄αποφεύγει το γάμο, ενώ τη γυναίκα να τον επιδιώκει διακαώς.
Το θέμα μου... κατέβηκε εξαιτίας μιας συζήτησης μεταξύ ανύπαντρων και των δύο φύλων, την οποία παρακολούθησα (ως άνθρωπος που ζει στο «φρούριο» του έγγαμου βίου, για πάνω από σαράντα χρόνια) σκοπίμως επιφυλακτικά και με ουδετερότητα. Παρ΄ όλα αυτά δεν μπόρεσα να μην επισημάνω ένα στοιχείο από την ουσία της συζήτησης: Το γεγονός ότι ο γάμος δεν είναι κάτι που συνιστάται. Είναι κάτι που εξηγείται μόνον. Διαπίστωσα δε ότι όσοι είναι υπέρ του γάμου είναι άγαμοι, ενώ όσοι καταφέρονται κατά του γάμου είναι έγγαμοι. Είναι επίσης παρατηρημένο ότι οι καλύτεροι φίλοι των έγγαμων είναι σχεδόν πάντοτε οι άγαμοι. Ίσως προσπαθούν να συνηθίσουν στην ιδέα του γάμου. Άλλωστε συνηθίζει κανείς σ΄όλα στη ζωή, ακόμα και στην παντρειά...
Μου έκανε εντύπωση σ΄αυτή την συζήτηση η φοβία που αναπτύσσουν, κυρίως οι άνδρες, μήπως η γυναίκα τους απατήσει. Ό ένας μάλιστα εξ αυτών που ήδη είναι «δεσμευμένος» με αρραβώνα, ισχυρίσθηκε με κάποια δόση χιούμορ:
- Στον έγγαμο βίο η συντροφιά αποτελείται συνήθως από τρεις ποτέ από δύο. Εγώ πάντως είμαι ήσυχος, είναι αδύνατον να απατηθώ, η γυναίκα μου είναι άσχημη...
Σαν να είναι αδύνατο να βρεθούν κι άλλοι άνδρες με το γούστο το δικό του ή και χειρότερο.
Ο αρραβώνας σήμερα δεν παίζει κανένα ρόλο. Παρέχει μόνο τυπική νομιμοποίηση μιας σχέσης που πολλές φορές είναι μακροχρόνια, ιδίως με τις σημερινές δύσκολες οικονομικές συνθήκες που αναβάλλουν συνεχώς το γάμο. Παλαιότερα οι αρραβώνες ίσως έδιναν κάποια ευκαιρία να γνωριστούν καλύτερα εκείνοι που επρόκειτο να παντρευτούν, αν καθένας δεν έκανε ό,τι μπορούσε για να μη δείξει ποιος πραγματικά είναι. Όλοι, άντρες και γυναίκες, έχουν παίξει κάποτε ένα θεατρικό ρόλο στη ζωή τους: την εποχή των αρραβώνων τους. Γι΄αυτό άλλωστε ένας αρραβώνας δεν πρέπει να διαρκεί πολύ γιατί τότε αποκαλύπτονται οι χαρακτήρες των ανθρώπων...
Σήμερα η ελεύθερη σχέση των νέων έκανε τον αρραβώνα περιττό και του αφαίρεσε κάθε νόημα. Φυσικά δεν έχει πλέον και καμιά σημασία αυτό που έλεγαν παλαιότερα, ότι οι περισσότεροι άνδρες παντρεύονται μια νέα όχι για ό,τι τους δίνει, αλλά για ό,τι... δεν τους δίνει. Στην εποχή μας όμως η γυναίκα τα δίνει όλα, αλλά και απαιτεί τα πάντα.
Τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες της συντροφιάς συμφωνούσαν στο ότι, κατά κανόνα ό άνδρας ενδιαφέρεται περισσότερο για μια γυναίκα πριν του δοθεί. Η γυναίκα όμως ενδιαφέρεται περισσότερο για τον άνδρα αφού του δοθεί.
Δεν φαντάζεστε πόσα χρήσιμα συμπεράσματα βγάζει κανείς από μια συζήτηση περί γάμου. Κατ΄αρχήν τους ανύπαντρους τους απασχολεί σε ποια ηλικία πρέπει να παντρεύεται κάποιος: Οι άντρες ποτέ. Οι γυναίκες πάντα, όταν μπορούν. Ακραία αντίληψη θα πει κανείς. Αλλά ήταν ανδρική άποψη. Οι γυναίκες της συντροφιάς δεν απάντησαν, φρονίμως ποιούσες...
Λένε ότι οι γυναίκες πλεονάζουν έναντι των ανδρών. Η... υπερπαραγωγή αυτή γυναικών εξηγεί με κάποιον τρόπο τη δυσκολία που συναντούν συνήθως οι νέες για να παντρευτούν. Εξηγεί επίσης τη μανία που δείχνουν στην εξεύρεση συζύγου. Γιατί αν οι άνδρες εξακολουθούν να τρέχουν πίσω από τις γυναίκες, τα κορίτσια τρέχουν πίσω από έναν προβληματικό σύζυγο. Αυτό το βλέπει κανένας σ΄όλες τις κοινωνικές τάξεις, τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά. Οι επιπόλαιοι που βλέπουν στη σημερινή ελευθερία των κοριτσιών, την ευκολία με την οποία συνάπτουν σχέσεις με άντρες, νομίζουν ότι κάνουν αυτή τη ζωή για διασκέδαση και μόνο, ενώ εκείνες σ΄όλες αυτές τις εφήμερες και ποικίλες γνωριμίες δεν έχουν στο νου παρά ένα και μόνο: την εξεύρεση συζύγου.
Είναι αλήθεια όμως ότι αργά ή γρήγορα οι περισσότεροι άνδρες από τους αντίθετους στο γάμο, ακόμα και οι πιο φανατικοί εργένηδες, καταλήγουν να αποδεχτούν το μοιραίο. Σ΄αυτό το τελευταίο συμβάλλει καθοριστικά και ο έρωτας, ο οποίος μπορεί να ‘ρθει απρόσκλητος ως συνήθως. Λένε βέβαια ότι ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα και στους ερωτευμένους: μην παντρεύεστε τη γυναίκα που αγαπάτε. Και δεν σκέφτονται ότι, ακριβώς αν δεν την αγαπούσαν δεν θα την παντρεύονταν.
Συχνά όμως το δέλεαρ για ένα γάμο είναι ακόμα η προίκα. Ισχυρό κίνητρο για έναν ανύπαντρο ν΄ανταλλάξει την ελευθερία του με τα δεσμά του γάμου. Συνήθως προίκα μπορεί να είναι ένα ακίνητο, αλλά στις μέρες μας προίκα αποτελούν και τα προσόντα μιας νέας, σπουδές, επαγγελματική επιτυχία κ.α. που μπορεί να σημαίνουν ότι η γυναίκα συχνά αποδίδει περισσότερα στο οικογενειακό ταμείο, απ΄όσα φέρνει ο άντρας.
Το κυριότερο όμως συμπέρασμα της συζήτησης στο οποίο συμφωνούσαν άνδρες και γυναίκες, ήταν το γεγονός της φθοράς που μοιραία επέρχεται μετά από μια μακρόχρονη και υποχρεωτική συμβίωση, όπως είναι ο γάμος. Με συνέπεια οι ευτυχισμένοι γάμοι να αποτελούν σήμερα αναχρονισμό. Ένας της συντροφιάς συνόψισε αυτή τη φθορά επιγραμματικά: «όταν δείτε δυο ανθρώπους - άντρα και γυναίκα – να κάθονται μαζί και να μην συνομιλούν καθόλου, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι είναι παντρεμένοι».
Και είναι αλήθεια ότι ενώ στον έρωτα υπάρχουν σιωπές που πλησιάζουν, στο γάμο μπορεί να συμβαίνει το αντίθετο: σιωπές που απομακρύνουν. Η σιγή δυστυχώς δείχνει την αρχή και το τέλος μιας συμβίωσης.
