Η Νηστεία συνιστάται και απαιτείται απ’ όλες τις θρησκείες Μονοθεϊστικές ή Πολυθεϊστικές. Ανέκαθεν οι πιστοί με την καθιέρωση της νηστείας, επιδίωκαν δύο πράγματα. Τον εξαγνισμό και την κάθαρση από τις αμαρτίες και την θριαμβευτική είσοδο, ως νικητών του πάθους και των πειρασμών, στο δρόμο της θέωσης.
Σήμερα η εποχή μας ισοπέδωσε τα πάντα. Δεν άφησε αλώβητη, ακόμα κι αυτή την ευχάριστη εναλλαγή της αυστηρής νηστείας, ιδίως της Μεγάλης Εβδομάδος (το τριομέρι με μόνο νερό) και της πανδαισίας του Πάσχα. Ο πιστός με την νηστεία, υποβάλλεται σε μια στέρηση βασικών αγαθών για την επιβίωσή του, προσδοκώντας σαν επινείκια, την ευλογημένη απόλαυση. Καθημερινά, όσο νηστεύει έχει έναν κρυφό πόλεμο με τον πειρασμό, με την παράβαση με την αμαρτία. Και καθημερινά ανακηρύσσεται νικητής.
Η νηστεία είναι άσκηση αρχαιότατη, βασικό στοιχείο κάθε θρησκείας, που ορίζεται από αυτήν με άγραφους, αλλά απαρέγκλιτους κανόνες. Βραχμάνοι, Βουδιστές, Ινδουιστές κι αργότερα οι Εβραίοι, ακόμα και οι Έλληνες ειδωλολάτρες. Και το Δωδεκάθεο, που πολλοί το θεωρούμε μια γουστόζικη θρησκεία, με τις τόσες ανθρώπινες αδυναμίες, που της καταμαρτυρούν, επέβαλε κι εκείνη αυστηρούς κανόνες νηστείας. Γνωστές οι εξαγνιστικές τελετές και το τελετουργικό της κάθαρσης, κάθε φορά, που ήθελαν να μετάσχουν στα Μυστήρια.
Η νηστεία επιβάλλει αποχή από υλικές απολαύσεις. Αποβλέπει σ’ έναν ψυχικό και σωματικό εξαγνισμό και αποκαθαρμό με σκοπό να οριοθετήσει την πνευματική από την υλική θεώρηση της ζωής. Για τον τέλειο εξανθρωπισμό του ατόμου δηλαδή τη θέωση, το δρόμο για την «κατ’ εικόνα και ομοίωση Εκείνου», αφενός, και αφετέρου για την αποδυνάμωση της εξάρτησης του ανθρώπου από την ύλη καθιερώθηκαν μεταξύ των άλλων αναστολών και οι νηστείες.
Πολλές οι νηστείες της Χριστιανοσύνης. Των Αγίων Αποστόλων, του Δεκαπενταύγουστου, των Χριστουγέννων και της Μεγάλης Σαρακοστής, πριν από το Πάσχα. Οι πιστοί βέβαια εφαρμόζουν και άλλες νηστείες, μικρότερης διάρκειας ή πιο ήπιες, όπως είναι η αποχή κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, από κρέατα, γάλατα, τυριά κ.λπ.
Θα σταθούμε στη Μεγάλη Σαρακοστή. Είναι η νηστεία, που διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα, μέχρι το Πάσχα. Η διάρκειά της κυμαίνεται μεταξύ του φθίνοντος Χειμώνα και του ερχομού της Άνοιξης. Στο μεσοδιάστημα αυτό έχουμε και την Εαρινή Ισημερία, στις 21 Μαρτίου κάθε χρόνο. Για τούτο και η λαϊκή έκφραση «Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;». Η νηστεία αυτή σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον κρύο και παγερό χειμώνα, στην ανθοφορούσα Άνοιξη, όπου όλα ανοίγουν, φωτίζονται, ξυπνούν, δραστηροποιούνται. Αυτή την εποχή όλοι οι οργανισμοί ζωντανεύουν. Πλημμυρίζουν από μια ασυγκράτητη δύναμη και δράση. Τα φυτά εγκυμονούν φυλλώματα και καρπούς. Τα ζώα βρίσκονται σε οργασμό, βρίσκουν πλούσιες και εύκολα τις τροφές τους. Η φύση όλη τελεί κάτω από μια τεταμένη γονιμοποιητική δύναμη. Και οι άνθρωποι, λές και ωθούνται από περίεργες ορμόνες, ονειρεύονται, εκρήγνυται, αναζωογονούνται.
Μεταφορικά θα λέγαμε, πώς όλο αυτό το πανηγύρι της φύσης είναι το πέρασμα από τον θάνατο στην Ανάσταση. Τούτη λοιπόν την ώρα, σαν αναστολή, η θρησκεία ανακόπτει, φρενάρει και προφυλάσσει τον άνθρωπο από υπερβολές, επιβάλλοντας τους κανόνες της νηστείας.
Το μενού των νηστειών είναι πολύ σοφό και ποικίλο.
Αλλά και ευσχήμως καταστρατηγούμενο από τις γευστικές αδυναμίες των πιστών. Αποχή από τροφές, που προέρχονται από ζώα στα οποία κυκλοφορεί αίμα. Κρέας, τυριά, βούτυρα, αυγά … Με πονηριά όμως εξαιρούμε τα νοστιμότατα χταποδάκια, γαρίδες, σουπιές και μύδια. Οι πλούσιοι μάλιστα, αναμαρτήτως δολιεύονται τους κανόνες θρησκείας, τρώγοντας το νοστιμότατο αυγοτάραχο του Μεσολογγίου, το Ρούσικο Χαβιάρι ή το μπρικ.
Τα επικαλείται όλα αυτά ο άνθρωπος, για να πραΰνει τα βάσανα της νηστείας. Όλα αυτά είναι δόλιες διορθώσεις, όπως η αλάδωτη φασουλάδα των Μοναχών, μαγειρεμένη με μπόλικες ελιές!
Η γιαγιά μου και η μάνα μου το Μεγαλοβδόμαδο, το περνούσαν μ’ ένα μαρούλι και άφθονα στραγάλια, τα οποία με μπόλικο νερό επέφεραν τον κορεσμό και την κατάπαυση των νυγμών της πείνας.
