* Του Φίλιππου Ζάχαρη (phil.zaharis@gmail.com)
Ο Frontex, ο ευρωπαϊκός οργανισμός για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων, εκθέτει μετανάστες σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες, δήλωσε η Human Rights Watch σε έκθεση που δημοσιεύθηκε πριν από λίγο καιρό και συγκεκριμένα περί τα τέλη Σεπτεμβρίου 2011. Οι μετανάστες που συλλαμβάνονται κατά μήκος των ελληνοτουρκικών χερσαίων συνόρων οδηγούνται σε κέντρα κράτησης στην Ελλάδα όπου επικρατούν συνθήκες συνωστισμού, δήλωσε η διεθνής οργάνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η είδηση αυτή που αφορά τη φύλαξη των ελληνικών συνόρων αλλά και τη μεταχείριση των μεταναστών, όπως ήταν φυσικό δεν πέρασε ούτε καν στα ψιλά των ειδήσεων σε τηλεόραση, εφημερίδες και περιοδικά, λόγω του ότι οι συνάδελφοι δημοσιογράφοι πιέζονται συνήθως να βγάλουν εφεξής μια «άλλη εικόνα» για την Ελλάδα και τον ρόλο του Frontex, με δεδομένο μάλιστα ότι την περίοδο αυτή «πουλάει» μόνο το θρίλερ γύρω από το δανειακό μας χρέος. Στην 62 σελίδων έκθεση της Human Rights Watch με τίτλο «Η ΕΕ “λερώνει” τα χέρια της: Εμπλοκή του Frontex σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης κρατουμένων μεταναστών στην Ελλάδα» γίνεται αποτίμηση του ρόλου και της ευθύνης του Frontex για την έκθεση μεταναστών σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες κράτησης για χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών αρχής γενομένης στα τέλη του 2010, κατά το οποίο η πρώτη ομάδα ταχείας επέμβασης στα σύνορα (RABIT) προέβαινε στη σύλληψη μεταναστών και στη μεταφορά τους σε αστυνομικά τμήματα και κέντρα κράτησης μεταναστών στο ελληνικό τμήμα του Έβρου. Η ανάπτυξη της RABIT έχει πλέον αντικατασταθεί από μόνιμη παρουσία του Frontex. Τον Νοέμβριο του 2010 ο αποκαλούμενος ως ευρωπαϊκός οργανισμός για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα, άρχισε να συνδράμει την Ελλάδα με ανθρώπινο δυναμικό και υλικά μέσα σε μια προσπάθεια να ενταθούν οι περιπολίες στα εξωτερικά σύνορά της με την Τουρκία κατά μήκος του ποταμού Έβρου. Στο πλαίσιο της πρώτης ανάπτυξης της RABIT, ο Frontex απέστειλε 175 συνοριοφύλακες, οι οποίοι είχαν επιλεγεί από έναν αριθμό συνοριοφυλάκων που διέθεσαν συμμετέχοντα κράτη - μέλη της ΕΕ. Ο Frontex χρησιμοποιεί τον όρο «προσκεκλημένοι υπάλληλοι» όταν αναφέρεται στους συνοριοφύλακες αυτούς.
Παραβιάσεις δικαιωμάτων και απάνθρωπη μεταχείριση
«Ο Frontex συνεργεί στην έκθεση μεταναστών σε μεταχείριση η οποία, όπως γνωρίζει, απαγορεύεται πλήρως δυνάμει της νομοθεσίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο Bill Frelick, διευθυντής του Προγράμματος Προσφύγων της Human Rights Watch. «Για να δοθεί τέλος σε τέτοιου είδους συνέργειες σε απάνθρωπη μεταχείριση, η ΕΕ πρέπει να καταστήσει αυστηρότερους τους κανόνες που διέπουν τις επιχειρήσεις του Frontex και να διασφαλίσει ότι ο Frontex θα κληθεί να λογοδοτήσει σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων στην Ελλάδα ή οπουδήποτε αλλού». Όπως θα δούμε και παρακάτω, τα στοιχεία «καίνε» τον Frontex, μιας και η κακομεταχείριση των προσφύγων και μεταναστών δίνει και παίρνει στα βόρεια σύνορα της χώρας. Η έκθεση στηρίχθηκε σε συνεντεύξεις που παραχώρησαν 65 μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2010 και τον Φεβρουάριο του 2011, καθώς και σε συνεντεύξεις Ελλήνων αστυνομικών υπαλλήλων και υπαλλήλων του Frontex.
Στοιβάζουν τους μετανάστες – Ασυνόδευτα παιδιά σε κράτηση
Τον Δεκέμβριο του 2010, κατά τη διάρκεια ανάπτυξης της RABIT, η Human Rights Watch επισκέφθηκε κέντρα κράτησης στην περιοχή του Έβρου, όπου διαπίστωσε ότι οι ελληνικές αρχές κρατούσαν μετανάστες, μεταξύ των οποίων και μέλη ευπαθών ομάδων, όπως ασυνόδευτα παιδιά, επί εβδομάδες ή και μήνες σε συνθήκες που ισοδυναμούσαν με απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Στο αστυνομικό τμήμα Φερών, για παράδειγμα, κρατούνταν 97 άτομα τη στιγμή της επίσκεψης της Human Rights Watch, παρότι ο ανώτατος αριθμός κρατουμένων που μπορούσε να φιλοξενήσει, σύμφωνα με δηλώσεις της αστυνομίας, ήταν μόλις 30. Στο κέντρο κράτησης μεταναστών στο Φυλάκιο, η Human Rights Watch διαπίστωσε ότι ασυνόδευτα παιδιά τελούσαν υπό κράτηση μαζί με ενήλικες με τους οποίους δεν είχαν καμία συγγένεια σε κελιά όπου επικρατούσαν συνθήκες συνωστισμού. Αποχετευτικά λύματα έτρεχαν στο δάπεδο και η δυσοσμία ήταν ανυπόφορη. Οι Ελληνες φρουροί φορούσαν χειρουργικές μάσκες κατά την είσοδό τους στον διάδρομο που χώριζε τα κελιά.
Για αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης
Οι δραστηριότητες του Frontex στην Ελλάδα δεν είναι σύμφωνες με τα πρότυπα που καθορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, από τον οποίο δεσμεύεται ο Frontex, δήλωσε η Human Rights Watch. Δεδομένης της απόλυτης υποχρέωσης που ισχύει σε ό,τι αφορά τη μη έκθεση ατόμων σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, είναι ευθύνη της ΕΕ να εργαστεί από κοινού με την Ελλάδα για τη λήψη μέτρων διόρθωσης των συνθηκών κράτησης, προτού εγκαινιάσει συνεργασία με τις ελληνικές αρχές σε δραστηριότητες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το έργο της κράτησης μεταναστών.
Τελικά, λαμβάνονται ή όχι τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των μεταναστών, προσφύγων και αιτούντων άσυλο στα σύνορα της ώρας; Αν κρίνουμε από την έκθεση της Human Rights Watch, ασφαλώς και όχι. Η φύλαξη των συνόρων στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας, δεν σημαίνει απαραίτητα και μέριμνα για τους ίδιους τους πρόσφυγες. Συνήθως αυτοί είναι που υφίστανται κάθε φορά την κακομεταχείριση και την καταστρατήγηση όλων των αποφάσεων και συνθηκών που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς. Και ότι κανένας Οργανισμός δεν μπορεί να διασφαλίσει αποτελεσματικά την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτοί λοιπόν που ολοφύρονται περί «δίκαιας μεταχείρισης» των αιτούντων άσυλο και προσφύγων, καλύτερα ας σωπάσουν. Γιατί η χώρα μας βρίσκεται ακόμη πολύ πίσω. «Παρά το γεγονός ότι η παρούσα έκθεση επικεντρώνεται πρωτίστως στην ευθύνη που υπέχει ο Frontex να μην συνεργεί σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτό δεν απαλλάσσει τις ελληνικές αρχές», δήλωσε ο κ. Frelick. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να λάβει άμεσα μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και να προχωρήσει στην υλοποίηση των δεσμεύσεών της για μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου. Πέρα όμως από τις ευθύνες της Ελλάδας, προέχει η μεταφορά των προσφύγων σε εγκαταστάσεις με ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. «Ο Frontex οφείλει άμεσα να θέσει ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή του σε συνοριακές επιχειρήσεις επιβολής στην Ελλάδα την τοποθέτηση των συλληφθέντων μεταναστών σε εγκαταστάσεις όπου επικρατούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης», δήλωσε η Human Rights Watch. Ψιλά γράμματα όλα αυτά για τους λαμβάνοντες τις τελικές αποφάσεις; «Λεπτομέρειες» και περιττές επισημάνσεις; Ο χρόνος θα δείξει τη θέληση αλλά κυρίως τις προθέσεις των εμπλεκομένων στη φύλαξη των συνόρων. Γιατί το θέμα είναι και θα παραμείνει περίπλοκο.
