Διακηρύξεις και πραγματικότητα

 Όσες πανηγυρικές εκδηλώσεις και να γίνουν, όσες γιορτές και να συμβούν σε μια Ελλάδα κατακερματισμένη και επιεικώς λαβωμένη από τα συνεχή οικονομικά μέτρα, το ζήτημα είναι ότι οι πολίτες αρχίζουν να νιώθουν τέτοια ανασφάλεια, που το κάθε ελπιδοφόρο μήνυμα φαντάζει μακρινό και ουτοπικό. Για παράδειγμα, η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη του ΠΑΣΟΚ προκαλεί μεν ρίγη και πολλαπλές αναμνήσεις στους οπαδούς του κόμματος, δεν βρίσκει όμως την κατάλληλη ανταπόκριση στα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα. Το ίδιο συμβαίνει φυσικά και με τις όποιες κομματικές συγκεντρώσεις που πλέον όχι απλά έχουν χάσει το νόημά τους αλλά δεν προσφέρουν ούτε προσθέτουν τίποτε το ουσιαστικό στις εδραιωμένες πεποιθήσεις των πολιτών. Ο εορτασμός της 3ης Σεπτέμβρη πέρασε τόσο επιφανειακά ή επιδερμικά, αν θέλετε, στις συνειδήσεις των πολιτών, που μάλλον για κάποιο όνειρο φάνταζε και όχι για ένα επίκαιρο μήνυμα σε χαλεπούς καιρούς όπου η κρίση έχει περάσει στο πετσί τους. Δεν διανύουμε πια εποχές όπου τα πολιτικά μηνύματα και οι κομματικές διακηρύξεις επηρεάζουν αυτομάτως την κρίση των πολιτών. Ούτε υπάρχει χρόνος για πανηγυρικές εκδηλώσεις και ανανέωση των συνθημάτων άλλων εποχών που στην πράξη απέδειξαν ότι όχι απλά δεν μπορούν να εφαρμοστούν, αλλά σαφώς απέχουν παρασάγγας από τη θεωρία. Οι αρχηγοί βέβαια των κομμάτων δεν μπορούν παρά να επιμείνουν στην επανάληψη των προσδοκιών για μια κοινωνία διαφορετική από τις προηγούμενες, καθώς δεν επηρεάζονται από κρίσεις και χρεοκοπίες. Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός εμμένει στην επικαιροποίηση των συνθημάτων της διακήρυξης της 3ης Σεπτέμβρη του 1974. Πόσο επίκαιρα είναι όμως αυτά τα συνθήματα σε μια εποχή που κατακλύζεται από τις διαμαρτυρίες για μια κοινωνία που μόνο σοσιαλιστική δεν είναι; Και τελικά, ποια η σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, που σε καμία περίπτωση δεν θέτει τις προϋποθέσεις και βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον; Γιατί πέρασε από τότε πολύς καιρός και μεσολάβησαν πολλές κυβερνήσεις, το πρόβλημα όμως της Ελλάδας δεν αντιμετωπίσθηκε με τη δέουσα σοβαρότητα, είτε οι κυβερνήσεις αποκαλούνταν «δεξιές» είτε «σοσιαλιστικές». Το σήμερα λοιπόν φαντάζει εφιάλτης στα μάτια των πολιτών που αισθάνονται πως δεν έχουν χρόνο να επεξεργαστούν τα παλιά δεδομένα. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν προσπαθούν περισσότερο να διασωθούν από το οικονομικό ναυάγιο, παρά να αφουγκραστούν τις «ηρωικές» διακηρύξεις παλαιότερων ετών. Το παιχνίδι λοιπόν εκτυλίσσεται στο πεδίο των οικονομικών μαχών, στις συμπλοκές με την τρόικα, που άλλοτε βαφτίζονται ως «προγραμματισμένη διακοπή των συνομιλιών» και άλλοτε πλασάρονται ως «ηρωικές» αντιδράσεις των κάθε λογής εγκλωβισμένων από τον εκβιαστικό δανεισμό κυβερνήσεων. Τα μηνύματα είναι ξεκάθαρα, οι όροι κάτι παραπάνω από εκβιαστικοί και η εποχή της δήθεν εθνικής ανεξαρτησίας και εδαφικής κυριαρχίας έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Αυτό που διαπιστώνει κανείς με την πρώτη ματιά είναι μια φανερή αδυναμία επεξεργασίας των εκάστοτε μηνυμάτων όχι από το λαό αλλά από τις κυβερνήσεις, που είτε προσπαθούν να γυρίσουν το χρόνο πίσω, είτε κάνουν τη δέουσα παρελθοντική αναμόχλευση για να φωτίσουν τις ξεχασμένες πτυχές του «ένδοξου» παρελθόντος. Από το χθες όμως στο σήμερα: τα τωρινά μηνύματα περνούν ως αστραπή στον ψυχισμό των πολιτών, που νιώθουν προδομένοι από τις κυβερνήσεις. Τους πολίτες δεν τους αγγίζουν ούτε οι εορταστικές εκδηλώσεις ούτε τα λεγόμενα για μια κοινωνία περισσότερο δημοκρατική. Δεν τους αγγίζουν γιατί βιώνουν μια ζοφερή πραγματικότητα, μακριά από τις όποιες αισιόδοξες προοπτικές για ένα αύριο διαφορετικό και ελπιδοφόρο. Οι πολίτες απλά περιμένουν να ζήσουν μακριά από ένα περιβάλλον σφιχτού οικονομικού εναγκαλισμού, μακριά από υποσχέσεις για το περίφημο ξημέρωμα της «ξεχωριστής ημέρας», μακριά από θεωρίες που δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ πράξη και το μόνο που κάνουν είναι να καλλιεργούν φρούδες ελπίδες στους ευκολόπιστους. Ας αφήσουν λοιπόν όλοι τους τα ξεχασμένα συνθήματα και ας κοιτάξουν πώς θα περισώσουν ότι έχει απομείνει. Ας μην επαφίενται στο καλοπροαίρετο των πολιτών και ας πάψουν να πουλούν ψεύτικες ελπίδες. Γιατί ναι μεν τα συνθήματα άλλων εποχών μπορούν να επαναλαμβάνονται με ευκολία, σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι διαχρονικά. Ναι μεν οι λέξεις μπορούν να προφέρονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η δυναμική τους όμως δεν είναι η ίδια σε εποχές που τα μηνύματα της ιλιγγιώδους οικονομικής ανατροπής είναι κατακλυσμιαία. Ας αλλάξουν ρότα λοιπόν τα κόμματα και ας αφήσουν τις ηρωικές εξόδους αν θέλουν να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Ας βρουν νέους τρόπους πειθούς και ανάκτησης των παλαιών συνθημάτων. Και αν αυτό δεν το πετυχαίνουν, τουλάχιστον ας σιωπήσουν. Γιατί καλές οι παρελθοντικές αναμοχλεύσεις, καλή όμως και η τωρινή αφύπνιση για τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να αποτραπεί ένα ακόμη πιο ζοφερό μέλλον. Ένα μέλλον που διαγράφεται ιδιαίτερα ζοφερό σε αντιστάθμισμα κάθε είδους αισιόδοξων εθνικών, κοινωνικών ή «σοσιαλιστικών» διακηρύξεων.