Τεχνητή Νοημοσύνη: Ευλογία ή κατάρα;

* Από τον δρ. Αυγουστίνο (Ντίνο) Αυγουστή

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (T.N.) αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα.

Στόχος της είναι η σύνθεση ευφυούς συμπεριφοράς, με στοιχεία συλλογιστικής, μάθησης και προσαρμογής στο περιβάλλον, ενώ συνήθως εφαρμόζεται σε μηχανές ή υπολογιστές ειδικής κατασκευής. Διαιρείται στη συμβολική τεχνητή νοημοσύνη (που επιχειρεί να εξομοιώνει την ανθρώπινη νοημοσύνη αλγοριθμικά χρησιμοποιώντας σύμβολα και λογικούς κανόνες υψηλού επιπέδου) και στην υποσυμβολική τεχνητή νοημοσύνη, η οποία προσπαθεί να αναπαράγει την ανθρώπινη ευφυΐα!
Η T.N. θεμελιώθηκε τυπικά ως πεδίο στη συνάντηση ορισμένων επιφανών Αμερικανών επιστημόνων το 1956. Επόμενοι σημαντικοί σταθμοί ήταν η ανάπτυξη της γλώσσας προγραμματισμού, η οποία έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη δημιουργία εφαρμογών Τ.Ν. κατά στις επερχόμενες δεκαετίες. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του ‘60, όμως, άρχισε η εποχή κριτικής, απογοήτευσης και υποχρηματοδότησης των ερευνητικών προγραμμάτων, καθώς όλα τα μέχρι τότε εργαλεία του χώρου ήταν κατάλληλα μόνο για την επίλυση εξαιρετικά απλών προβλημάτων. Στα μέσα του ‘70, ωστόσο, προέκυψε μία αναθέρμανση του ενδιαφέροντος για τον τομέα λόγω των εμπορικών εφαρμογών, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 άρχισαν να υλοποιούνται πολύ πιο ισχυρά και με περισσότερες εφαρμογές νευρωνικά δίκτυα. Κατά τη δεκαετία του ‘90, ανάπτυξη γνώρισαν οι ευφυείς πράκτορες (αυτόνομο λογισμικό Τ.Ν.), οι οποίοι βρήκαν μεγάλο πεδίο εφαρμογών λόγω της εξάπλωσης του Διαδικτύου. Επίσης, τη δεκαετία του ‘90 η Τ.Ν., κυρίως η μηχανική μάθηση και η ανακάλυψη γνώσης, άρχισε να επηρεάζεται πολύ από τη θεωρία πιθανοτήτων και τη στατιστική. Σήμερα, όχι σπάνια, η Τ.Ν. ορίζεται ως η επιστήμη που μελετά τη σχεδίαση και υλοποίηση ευφυών μηχανών.
Όπως γράφει ο Γιώργος Χατζηβασιλείου στο βιβλίο του «Φιλοσοφία της Τεχνητής Νοημοσύνης», η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να φτάσει ή και να υπερβεί την ανθρώπινη νοημοσύνη στις ερχόμενες δεκαετίες και ήδη επιδρά ραγδαία στην καθημερινότητά μας. Αναλογιστείτε πόσο έχει αλλάξει τον κόσμο μόνο μία μορφή τεχνητής νοημοσύνης: η Google. Στον 21ο αιώνα οι άνθρωποι ερχόμαστε αντιμέτωποι πρώτη φορά με την ογκώδη επίδραση ευφυών μηχανών και το ενδεχόμενο να εκκολαφθούν στο μέλλον μορφές τους που θα ξεπερνούν τον άνθρωπο σε ό,τι τον έφτασε από τις πρωτόγονες σπηλιές του μέχρι το φεγγάρι: τη νοημοσύνη του.
Η νέα τεχνολογία επωάζει ένα καινοφανές σύμπαν. Ο άνθρωπος όπως τον γνωρίζουμε, οι συνήθειες, το φυσικό και ψηφιακό του περιβάλλον, η σωματικότητά του, ίσως και να φαντάζει πρωτόγονος σε λίγες γενιές από σήμερα. Καλώς ή κακώς θα φανεί στο βαθύ μέλλον. Σε κάθε περίπτωση ζούμε ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες, γι’ αυτό και κρίσιμες, στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας. Το πιο επιτακτικό φιλοσοφικό ερώτημα που αντιμετωπίζει, λοιπόν, η σύγχρονη σκέψη είναι: «Μπορεί ο άνθρωπος να ελέγξει κάτι πιο ευφυές από τον ίδιο;».
Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα σημερινά συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης δεν έχουν ηθικό status. Κατά συνέπεια είναι πολύ πιθανόν τέτοιου είδους τεχνολογικά επιτεύγματα να βρεθούν στα χέρια παρανοϊκών και διεστραμμένων εγκεφάλων που θα τα χρησιμοποιούν χωρίς καμιά αναστολή… που δε θα διστάσουν να πατήσουν επί πτωμάτων, με μόνο σκοπό το κέρδος.
Υστερόγραφο: Σκέφτομαι αληθινά σε τι κόσμο θα κληθούν να ζήσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Θα είναι, άραγε, ελεύθεροι ή θα τους καταδυναστεύει σε κάθε τους βήμα μια αόρατη και ανεξέλεγκτη δύναμη έτοιμη να τους κατασπαράξει;* Ο δρ Αυγουστίνος (Ντίνος)
Αυγουστή είναι καθηγητής
στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας,
av.avgoustiνο[e-mail]