Γιατί οι άνθρωποι μισούν τους ανθρώπους;

Από τον Απόστολο Ζιώγα,
βιολόγο

Έχεις πει ποτέ «σε μισώ» σε κάποιον;

Τι πραγματικά νιώθεις όταν λες ότι μισείς κάτι ή κάποιον; Τα λεξικά περιγράφουν τη λέξη «μίσος» συνήθως ως έντονη εχθρότητα και αποστροφή που συνήθως προέρχεται από φόβο, θυμό ή αίσθηση τραυματισμού. Σε όλον τον κόσμο, ερευνητές μελετούν το μίσος μέσα από κλάδους, όπως η εκπαίδευση, η ιστορία, το δίκαιο, η ηγεσία, η ψυχολογία, η κοινωνιολογία και πολλοί άλλοι.
Η κατανόηση του μίσους ως συναισθηματικής αντίδρασης μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις τα συναισθήματά σου για κάτι ή για κάποιον, όντας περίεργος για το από πού προέρχονται αυτά τα συναισθήματα. Αυτή η επίγνωση θα σου δώσει χρόνο για να συγκεντρώσεις περισσότερες πληροφορίες και να φανταστείς την οπτική γωνία του άλλου ατόμου. Μερικές φορές οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να αισθάνονται ή να πιστεύουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο για ένα άλλο άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων εξαιτίας αυτών που ακούν ή βλέπουν γύρω τους. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορεί να πουν ότι μισούν ένα άλλο άτομο ή μια ομάδα ανθρώπων όταν αυτό που πραγματικά εννοούν είναι ότι δε συμφωνούν μαζί τους, δεν τους καταλαβαίνουν ή δεν τους αρέσει ο τρόπος που συμπεριφέρονται ή τα πράγματα στα οποία πιστεύουν. Είναι εύκολο να κατηγορείς άλλους για πράγματα που δεν πιστεύεις ή για εμπειρίες που δε σου αρέσουν. Σκέψου πόσες φορές μπορεί να έχεις ακούσει κάποιον λέει ότι μισεί έναν άλλο συγκεκριμένο άνθρωπο˙ θα μπορούσε να ήταν θυμωμένος, πληγωμένος ή μπερδεμένος για κάτι, αλλά χρησιμοποίησε τη λέξη μίσος για να εξηγήσει ή να ονομάσει πώς ένιωθε. Όταν δεν καταλαβαίνεις κάποιον άλλο, αυτό μπορεί να σε κάνει νευρικό, ακόμη και φοβισμένο. Αντί να νιώθουν περίεργοι ο ένας για τις μοναδικές εμπειρίες του άλλου, οι άνθρωποι μπορεί να κρίνουν τους άλλους για πολλούς διαφορετικούς λόγους: μπορεί να έχουν διαφορετικό χρώμα δέρματος, διαφορετική θρησκεία, να προέρχονται από διαφορετική χώρα, να είναι μεγαλύτεροι ή νεότεροι ή να χρησιμοποιούν αναπηρικό καροτσάκι. Σε κάθε περίπτωση, όταν οι άνθρωποι κρίνουν τους ανθρώπους ως λιγότερο σημαντικούς ή λιγότερο ανθρώπινους από τους ίδιους, αυτό είναι μια μορφή μίσους.
Επίσημα το μίσος ορίζεται ως προκατάληψη κατά ατόμων ή ομάδων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που ορίζονται από τον νόμο: Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να περιλαμβάνουν τη φυλή, τη θρησκεία, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αναπηρία, την εθνική καταγωγή ενός ατόμου. Ένας τρόπος, πάντως, να σκεφτείς το μίσος είναι σαν πυραμίδα, όπου στο κάτω μέρος της πυραμίδας, το μίσος είναι ένα συναίσθημα που αναπτύσσεται από προκατειλημμένες στάσεις για τους άλλους, όπως τα στερεότυπα ότι ορισμένες ομάδες ανθρώπων είναι ζώα, τεμπέληδες ή ανόητοι: Αυτές οι προκαταλήψεις παρέχουν τα θεμέλια στους ανθρώπους ώστε να εκδηλώσουν εκφοβισμό, αποκλεισμό ή προσβολές. Κοντά στην κορυφή της πυραμίδας, μερικοί άνθρωποι διαπράττουν βία ή μισούν εγκλήματα επειδή πιστεύουν ότι ο δικός τους τρόπος ζωής είναι καλύτερος από τους άλλους. Μπορεί να απειλήσουν ή να βλάψουν σωματικά άλλους ή να καταστρέψουν περιουσίες. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται η γενοκτονία, η πρόθεση να καταστραφεί μια συγκεκριμένη ομάδα - όπως αυτό που βίωσαν οι Εβραίοι κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν παραμένεις σιωπηλός όταν συναντάς μίσος, αυτό το μίσος μπορεί να αυξηθεί και να προκαλέσει μεγαλύτερα επίπεδα βλάβης. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορείς να σταματήσεις το μίσος στην καθημερινή σου ζωή: Δώσε προσοχή σε όσα λέγονται γύρω σου, εάν τα άτομα με τα οποία περνάς πολύ χρόνο λένε απεχθή πράγματα για άλλες ομάδες, σκέψου να μιλήσεις ή να αναθεωρήσεις με ποιους κάνεις παρέα. Να αρχίσεις να παρατηρείς πότε αφήνεις λέξεις ή συμπεριφορές μίσους στις σκέψεις και τις πράξεις σου. Μάθε πώς φαίνεται και τι ακούγεται ως μίσος στον εαυτό σου και στους άλλους, συμπεριλαμβανομένου του τι βλέπεις στο διαδίκτυο. Να είσαι ανοιχτός στο να συναντάς άλλους που έχουν διαφορετικές εμπειρίες από σένα δίνοντας τους την ευκαιρία να σου δείξουν ποιοι είναι. Να είσαι γενναίος και να αντιμετωπίζεις τους φόβους σου, όντας περίεργος και ευγενικός. Δεν είσαι μόνο εσύ που αντιστέκεσαι στο μίσος. Πολλές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυβερνητικές πρωτοβουλίες αγωνίζονται για την εξάλειψη του μίσους. Όπως είπε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, «το σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι, μόνο το φως μπορεί να το κάνει αυτό˙ το μίσος δεν μπορεί να διώξει το μίσος, μόνο η αγάπη μπορεί να το κάνει αυτό». Οπότε γίνεται να διαπιστώσεις ότι είναι πιο εύκολο να αγαπάς τους άλλους ανθρώπους παρά να τους μισείς˙ οι άλλοι θα δουν πώς συμπεριφέρεσαι και θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου.