Από τη Μαρία Γαλλιού
Αν ζούσαν οι μεγάλοι δάσκαλοι της πολιτικής υποκρισίας που γεννήθηκε και θριάμβευσε στις ευρωπαϊκές αυλές και καγκελαρίες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, αναμφίβολα θα θαύμαζαν τους άξιους σημερινούς απογόνους τους, στην ελληνική κυβέρνηση. Εν προκειμένω, κατά την εισήγηση της τροπολογίας σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τα ‘’κόκκινα δάνεια’’ των μικρών επιχειρήσεων και επαγγελματιών, ο έως πρότινος Υπουργός Ανάπτυξης, δήλωσε ότι η παρούσα νομοθετική παρέμβαση συνιστά δεύτερη ευκαιρία για τις επιχειρήσεις, ένα νέο ξεκίνημα.
Η σημαντικότητα της νομοθετικής αυτής παρέμβασης είναι αυτονόητη, αν συνειδητοποιήσουμε αριθμητικά το μέγεθος του προβλήματος: σε 40 δις ανέρχονται τα κόκκινα δάνεια των επιχειρήσεων, σε 21 δις ανέρχονται οι οφειλές τους προς την Εφορία και σε 12 δις ανέρχονται οι ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις προς τα ασφαλιστικά τους ταμεία, τις κυριότερες μορφές ιδιωτικού χρέους. Η ραγδαία σημερινή διόγκωση των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων αποτελεί «βραδυφλεγή βόμβα» τόσο του ιδιωτικού χρέους που εγκλωβίζει την πραγματική οικονομία και αναστέλλει κάθε συζήτηση ανάκαμψης όσο και της κοινωνικής συνοχής.
Κατά συνέπεια, στο άκουσμα της δήλωσης αυτής φιλοδοξείς ότι, έστω καθυστερημένα ο κυβερνητικός σχηματισμός, θα δίνει λύσεις στο κομβικό ζήτημα της καταβαράθρωσης ή υπερχρέωσης των μικρών επιχειρήσεων και ανατρέχεις στο κείμενο του νομοθετήματος. Προσδοκάς λοιπόν, ότι οι νέες ρυθμίσεις θα δίνουν λύσεις με όρους κοινωνίας και όχι με όρους των τραπεζικών εταιριών.
Δυστυχώς όμως, με μια απλή ανάγνωση κάθε ελπίδα διαψεύδεται, καθώς η φιλοσοφία που διατρέχει την τροπολογία που οδεύει προς ψήφιση στη Βουλή, είναι αποκλειστικώς τραπεζοκεντρική. Απόδειξη του στρατηγικού προσανατολισμού της κυβέρνησης αποτελεί η διάταξη που προβλέπει ότι οι τραπεζικές εταιρίες παρέχουν την αιτούμενη διαγραφή χρεών «κατά τη διακριτική τους ευχέρεια». Τούτο σημαίνει ότι θέτουν οι ίδιες τα κριτήρια και τους όρους αξιολόγησης της εκάστοτε επιχείρησης και αναλόγως αποφασίζουν, όχι μόνο για το είδος της ρύθμισης αλλά και για την ένταξή της επιχείρησης ή όχι στη ρύθμιση. Δεν προβλέπεται ωστόσο, κάποιο είδος εποπτείας και ελέγχου της διακριτικής τους ευχέρειας από μία θεσμοθετημένη ανεξάρτητη αρχή ελέγχου, που να πληροί τα εχέγγυα διαφάνειας και ανεξαρτησίας και να είναι θεματοφύλακας του κανονιστικού πλαισίου εφαρμογής του νόμου.
Ακολούθως, οι τιθέμενες ρυθμίσεις απευθύνονται σε επιχειρήσεις και επαγγελματίες που χαρακτηρίζονται υπερχρεωμένες μεν, βιώσιμες δε, μετά την διαγραφή χρεών τους από τις πιστωτικές εταιρίες. Εντούτοις, αφενός μεν δεν προσδιορίζεται στο κείμενο του σχεδίου η έννοια της βιώσιμης επιχείρησης αφετέρου δε ο προσδιορισμός της επαφίεται στην εκάστοτε τραπεζική εταιρία ή χρηματοδοτικό ίδρυμα. Με άλλα λόγια, δεν τίθενται διατυπωμένοι όροι, κριτήρια και αρχές αξιολόγησης της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, γεγονός που δημιουργεί ένα θολό τοπίο, πρόσφορο να επιτείνει τους ήδη αδιαφανείς όρους συναλλαγών μεταξύ τράπεζας και δανειολήπτη.
Ηγεμονικός εξάλλου, είναι ο ρόλος των τραπεζών και στην περίπτωση της έκτακτης διαδικασίας της ειδικής διαχείρισης, η οποία άρχεται κατόπιν αιτήσεως πιστωτών του δανειολήπτη, εφόσον σε αυτούς περιλαμβάνεται τουλάχιστον, ένα χρηματοδοτικό ίδρυμα, και εκπροσωπείται τουλάχιστον το 40% του συνόλου των υποχρεώσεων της επιχείρησης. Η ως άνω μειοψηφία δύναται να αξιώσει την εκποίηση ακόμη και του συνόλου του ενεργητικού μιας επιχείρησης, πριν καν τούτη κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης. Αποτέλεσμα της ένταξης μιας επιχείρησης στο ανωτέρω καθεστώς, είναι η παύση της άσκησης της εξουσίας διοίκησης και διαχείρισης της επιχείρησης από τον επαγγελματία και μεταβίβασή της, στο σύνολό της σε διοριζόμενο ειδικό διαχειριστή, ο οποίος με ταχύτατες διαδικασίες, διενεργεί δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό για την εκποίηση του συνόλου του ενεργητικού της ή των επί μέρους κλάδων της.
Συνεπώς, η νέα αυτή διαδικασία προσδίδει στις τράπεζες θεσμικό ρόλο στην αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους, καθώς αποφασίζουν μονομερώς όχι μόνο για την αναδιάρθρωση ή όχι των επιχειρήσεων και έναντι ποιών, αλλά εμμέσως και για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, αλλάζοντας συθέμελα τον επιχειρηματικό χάρτη.
Ερωτηματικά εξάλλου, προκαλεί η πρόβλεψη ότι προκρίνεται ως προϋπόθεση για την υπαγωγή στο πρόγραμμα των 100 μηνιαίων δόσεων προς τη φορολογική διοίκηση ή προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, η ύπαρξη προηγούμενης ρύθμισης των οφειλών του επαγγελματία με τις τραπεζικές εταιρίες. Προτάσσεται κατά συνέπεια, το συμφέρον των τραπεζικών εταιριών και της κεφαλαιακής τους επάρκειας έναντι του Δημοσίου συμφέροντος και επιφυλάσσεται σ’αυτές η εξουσία να επεμβαίνουν έμμεσα και στην δημοσιονομική πολιτική της χώρας.
Δεν απομένει αμφιβολία ότι η παρούσα νομοθετική παρέμβαση δεν εξυπηρετεί τους αναγκαίους σκοπούς διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους και δεν ανακουφίζει τον επιχειρηματικό κόσμο από την μακροχρόνια πλέον οικονομική δυσανεξία. Η οριζόντια διαχείριση των κόκκινων μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων, δίχως τούτη να συνδέεται με αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια και η ανυπαρξία ενός δημοσίου φορέα εποπτείας και ελέγχου της συνολικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης και ελάφρυνσης των χρεών καθιστούν την παρούσα παρέμβαση αναποτελεσματική. Η απουσία νομοθετικής πρόβλεψης άρσης της αναστολής των τραπεζικών χορηγήσεων προς τη μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων αντί της δραστηριοποίησης προς την ορθή κατεύθυνση της υγιούς χρηματοδότησης προς επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας ανάγει την παρούσα διακήρυξη περί δεύτερης ευκαιρίας των επιχειρήσεων, σε υποκρισία.
Ως δεύτερη ευκαιρία μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο για τις τράπεζες, οι οποίες διασώθηκαν μεν, σε νεκροζώντανη κατάσταση, δε.
* Η Μαρία Γαλλιού είναι Δικηγόρος, Νομική Σύμβουλος της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Θεσσαλίας.
