Eλληνο-τουρκικά: Μετά το Βίλνιους, τι;

Από τον Δημήτρη Μποσνάκη,
φιλόλογο, Ελληνικής
και Αγγλικής Φιλολογίας

Περισσότερη απορία και αναμονή, παρά εφησυχασμό, δημιούργησαν οι δηλώσεις των ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας για την επίλυση των διαφορών με την εντολή του Προέδρου Μπάιντεν. Και αυτό γιατί το κλίμα προσωρινής αισιοδοξίας που δημιούργησαν οι δύο ηγέτες, εντάσσεται μέσα σε ένα πολεμικό κλίμα στο οποίο διεξήχθη στο Βίλνιους η Σύσκεψη των Ηγετών των χωρών του ΝΑΤΟ και όχι μόνον. Η σύσκεψη συμπεριέλαβε για πρώτη φορά τους ηγέτες της Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας που δεν συμμετέχουν στο ΝΑΤΟ, ενώ αγνόησε την πρόσκληση της Ταϊβάν, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Δόθηκε, επίσης, ξεχωριστή έμφαση στη συμμετοχή συμμαχικών χωρών του Ινδο-Ειρηνικού Ωκεανού, όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Μια συσπειρωτική αμυντική κίνηση απέναντι στην Κίνα και στη Ρωσία, παρά μια επιθετική κίνηση σε κλίμα ασφάλειας απέναντι στις δύο ανερχόμενες μεγάλες δυνάμεις, φαίνεται να υπαγορεύει και το άρον-άρον «κλείσιμο» των ελληνο-τουρκικών διαφορών.

Σε μια περίοδο πολέμου, παραπληροφόρησης και απόκρυψης μελλοντικών κινήσεων, σε μια γεωπολιτική σκακιέρα που αποκαλύπτεται βήμα-βήμα, όταν ο κόσμος συστοιχίζεται πίσω από κυβερνήσεις μακράς πνοής, όπως συνέβη στην Ελλάδα και στην Τουρκία στις πρόσφατες εκλογές, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις αν μια επίλυση μακροχρόνιων διαφορών διά της νομικής και διπλωματικής οδού, αποτελεί μια διόρθωση πάνω στον ισχύοντα χάρτη ή μια ανασύνθεση του χάρτη στα εξ ων συνετέθη. Η διπλωματία πηγαίνει πάντα βήμα-βήμα, βλέποντας τις εξελίξεις. Βήμα-βήμα διαλύθηκε η Οθωμανική Αυτοκρατορία και βήμα-βήμα ανασυντέθηκε ο Ελλαδικός χώρος από τα κομμάτια του.
Είναι φανερό ότι σε πρώτη φάση το ΝΑΤΟ δημιουργεί μια ζώνη άμυνας γύρω από την Κίνα, βάζοντας σε εγρήγορση τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και το Νότιο Ειρηνικό. Το ίδιο κάνει και γύρω από τη Ρωσία, βάζοντας στη συμμαχία Φινλανδία και Σουηδία, και θωρακίζοντας το Αιγαίο με την επίλυση των ελληνο-τουρκικών διαφορών. Η κάλυψη της Ταϊβάν και της Ουκρανίας από τη συμμαχική ομπρέλα περνάει σε δεύτερο χρόνο. Αυτές οι κινήσεις συνιστούν διόρθωση.
Πόση είναι, όμως, η στρατιωτική επάρκεια της συμμαχίας σε βάθος χρόνου, δεδομένου ότι η Δύση δίνει προτεραιότητα στην οικονομία και όχι στους εξοπλισμούς; Θα εγκαταλείψει οριστικά την Ουκρανία και την Ταϊβάν ή μήπως κερδίζει χρόνο οργανώνοντας καλύτερα τον γεωπολιτικό της χώρο. Κάνοντάς τον πιο ομοιογενή. Μέσα σ’ αυτήν την ομοιογένεια μήπως εντάσσεται και μια τροποποίηση του Βαλκανικού χάρτη, σύμφωνα με τις ιστορικές μεταβολές; Οι απαιτούμενες κινήσεις αποτελούν την ανασύνθεση μιας ευρύτερης γεωπολιτικής ενότητας που δεν αποτελείται μόνον από ασκήσεις πάνω στον χάρτη, αλλά αλλάζει εκ βάθρων τη θέαση του κόσμου από τους πολίτες των εμπλεκόμενων χωρών. Τι από τα δύο ισχύει θα φανεί σε μια μακρόχρονη διαδρομή συγκλίσεων προς ένα κοινό μέλλον και αποκλίσεων από το παρελθόν που μέχρι τώρα συνηθίσαμε. Η συσπείρωση σε νέους γεωπολιτικούς σχηματισμούς απαιτεί θυσίες, τόλμη και δημιουργική πνοή. Είναι ανάγκη να τα αποκτήσουμε.