Πολύς λόγος γίνεται τελευταίως, πολλές φορές μάλιστα δίχως ουσιαστικό νόημα, για την «εισβολή» χιλιάδων ανθρώπων στην Ευρώπη και ασφαλώς και στη χώρα μας. Το δράμα της προσφυγιάς δεν έχει τελειωμό. Άνθρωποι φτωχοί και ρακένδυτοι με ένα μπόγο στην πλάτη και με τα παιδιά τους σε άθλια κατάσταση, κυνηγημένοι από ορατούς και αόρατους εχθρούς, προσπαθούν να βρουν έναν τόπο για κτίσουν μια νέα ελπίδα, πάντα με την προσμονή της επιστροφής στην πατρώα γη.
Οι πρόσφυγες δεν επιλέγουν να φύγουν από την πατρίδα τους αλλά αναγκάζονται να το κάνουν κυνηγημένοι από εσωτερικούς ή εξωτερικούς εχθρούς. Σήμερα περισσότεροι από 70 εκατομμύρια πρόσφυγες απ’ όλο τον κόσμο στοιβαγμένοι σε καμιόνια, σαπιοκάραβα και φουσκωτά του θανάτου διασχίζουν στεριές και θάλασσες και καθημερινά αποτελούν πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες και κύριες ειδήσεις στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα. Άλλοι τα καταφέρνουν κι άλλοι όχι, αφού οι έμποροι των ψυχών καραδοκούν χωρίς οίκτο...
Όλοι μας οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε στη σκέψη μας ποια είναι η διαφορά μεταξύ του πρόσφυγα και του μετανάστη, νόμιμου και λαθραίου. Οι πρόσφυγες (σύμφωνα με την UNHCR*) είναι άτομα τα οποία διαφεύγουν από ένοπλες συρράξεις ή διώξεις. Η κατάσταση στην οποία βρίσκονται είναι συχνά τόσο επικίνδυνη και δύσκολη που αναγκάζονται να διασχίσουν εθνικά σύνορα για να αναζητήσουν ασφάλεια σε γειτονικές χώρες. Αναγνωρίζονται συνεπώς σε διεθνές επίπεδο ως «Πρόσφυγες» και έχουν πρόσβαση στην παροχή βοήθειας από τα κράτη, την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες και άλλους οργανισμούς. Αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες ακριβώς επειδή είναι πολύ επικίνδυνο γι’ αυτούς να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και χρειάζεται να αναζητήσουν καταφύγιο κάπου αλλού.
Οι πρόσφυγες καθορίζονται και προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο, διεθνείς συμβάσεις και αναρίθμητους διεθνείς, περιφερειακούς και εθνικούς νόμους και πρακτικές. Η Σύμβαση της Γενεύης του 1951, το Πρωτόκολλο του 1967, καθώς και άλλα νομικά κείμενα καθορίζουν το ποιος είναι πρόσφυγας και χαράσσουν το πλαίσιο των βασικών δικαιωμάτων, τα οποία τα κράτη πρέπει να εγγυώνται για τους πρόσφυγες, ώστε να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια μέχρι να βρεθεί μια πιο μακροπρόθεσμη λύση.
Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες οι μετανάστες επιλέγουν να μετακινηθούν, όχι εξαιτίας κάποιας άμεσης απειλής δίωξης ή θανάτου. Δεν είναι λίγες οι φορές μάλιστα που οι μετανάστες μετακινούνται βάσει κάποιου κατευθυνόμενου αόρατου σατανικού σχεδίου που αποσκοπεί στο να δημιουργήσει προβλήματα σε συγκεκριμένα χώρες και δομές στις κοινωνίες που μεταναστεύουν. Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες, που δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους με ασφάλεια, οι μετανάστες, δεν αντιμετωπίζουν κανένα εμπόδιο στην επιστροφή τους. Εάν επιλέξουν να επιστρέψουν, θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν την προστασία της κυβέρνησής τους.
Η ταύτιση των προσφύγων με τους μετανάστες μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στις ζωές και την ασφάλεια των προσφύγων, αλλά και στις χώρες που τους φιλοξενούν. Η σύγχυση αυτών των δύο όρων αποσπά την προσοχή από την ειδική νομική προστασία που απαιτείται για τους πρόσφυγες. Μιλώντας για την Ευρώπη και τους ανθρώπους που φτάνουν τα τελευταία χρόνια μέσω θαλάσσης στην Ελλάδα, την Κύπρο (στην Κύπρο στοχευόμενα και μέσω κατεχομένων) και αλλού: Τι από τα δύο είναι; Πρόσφυγες ή μετανάστες; Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι και τα δύο. Ωστόσο ένα πολύ σημαντικό ποσοστό ανάμεσά τους δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τους πρόσφυγες.
Εν κατακλείδι: Αναφερόμαστε σε «πρόσφυγες» όταν αναφερόμαστε σε ανθρώπους που τρέπονται σε φυγή λόγω πολέμου ή διώξεων διασχίζοντας διεθνή σύνορα. Και χρησιμοποιούμε τον όρο «μετανάστες» όταν εννοούμε ανθρώπους που μετακινούνται για λόγους οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στον νομικό ορισμό του Πρόσφυγα. Αυτοί οι μετανάστες (αν ο λόγος της μετανάστευσής τους είναι οικονομικός) θα μπορούσαν κάλλιστα να μετοικίσουν σε όμορα και γειτονικά κράτη (κάτι εξαιρετικά εύκολο σε σχέση με την έλευσή τους στην Ευρώπη). Δεν το κάνουν όμως! Γιατί άραγε; Είναι τυχαίο; Τα ερωτήματα αυτά εκ των πραγμάτων σίγουρα κάποτε θα απαντηθούν! Έως τότε, ελπίζουμε να μην είναι πολύ αργά για όλους μας...
*Παγκόσμιος Οργανισμός με αποστολή να σώζει ανθρώπινες ζωές, να προστατεύει τα δικαιώματα και να διασφαλίζει ένα καλύτερο μέλλον για τους Πρόσφυγες, τους αναγκαστικά εκτοπισμένους και τους ανιθαγενείς.
