Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
Τι είναι οι φιλόσοφοι; Για ορισμένους, είναι τα πρόσωπα που ανοίγουν καθοριστικά μονοπάτια στη ζωή μας, απαντούν πειστικά σε καθοριστικές ερωτήσεις, οριακές, θεμελιώδεις ή έσχατες. Για τον δεδηλωμένο άθεο Μπέρτραντ Ράσελ, φιλοσοφία είναι μια νεκρή ζώνη ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη. Υπάρχει όμως κι ένα ανθρώπινο είδος για το οποίο φιλοσοφία είναι κάτι πολύ ευρύ στο οποίο χωράνε όλοι, και ακόμα πιο χρήσιμο από τη φιλοσοφία είναι οι θεράποντές της, οι φιλόσοφοι, που σε ορισμένες περιπτώσεις, είνει εκείνες οι προσωπικότητες που, πλάι τους, ψηλώνουμε.
Ο Αλέξης Τσίπρας, έως πρόσφατα, γνωρίζαμε ότι είναι δεδηλωμένος άθεος. Ως επιστήμονας, κι ας μην ασκεί εδώ και πολύ καιρό την επιστήμη του (αν την άσκησε ποτέ), αλλά και ως πολιτικός αρχηγός, που επιδιώκει να παίρνει απαντήσεις σε ερωτήματα ευρύτερα της πολιτικής συγκυρίας, θα μπορούσε κανείς να δεχθεί ότι η προσπάθειά του να νταραβερίζεται με φιλοσόφους δείχνει ένα ευρύτερο ενδιαφέρον για τα ανθρώπινα, το οποίο, τουλάχιστον εκτός της πολιτικής πράξης, τον βοηθά να σκέπτεται και να γίνεται καλύτερος άνθρωπος.
Με μια διαφορά. Ο Αλέξης Τσίπρας, απ' ό,τι τουλάχιστον προσωπικώς το αντιλαμβάνομαι, δεν συνομιλεί με φιλοσόφους (ή με φιλοσοφίζοντες ή, τελοσπάντων, με αυτοαποκαλούμενους φιλοσόφους) για να ανοίξει τους ορίζοντές του, κάθε άλλο. Πιο πολύ τους χρησιμοποιεί ως "εργαλεία". Ο ίδιος πλάι τους πιστεύει ότι αντλεί κύρος, ότι νομιμοποιείται όχι απλώς ως πολιτικός αλλά και, κατά κάποιον τρόπο, και ως στοχαστής. Κάπως έτσι ξεκίνησε να κάνει παρέα με τον Σλαβόι Ζίζεκ (τον, κατά Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη "ριζοσπάστη διασκεδαστή"), τον οποίον "εισήγαγε" στην Ελλάδα και στις εκδηλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ ο επίσης ριζοσπάστης καθηγητής Δουζίνας, προεκλογικά, τον Ιούνιο του 2012. Όπως ίσως θυμάστε, ο Ζίζεκ, τότε, προτίμησε να μην χρησιμοποιήσει ως επιχειρήματα τα παραδοξολογήματά του αλλά απλώς έπλεξε το εγκώμιο του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, που "δεν έχει εμπειρία στην εξαπάτηση και στην κλοπή" και, άρα, με ένα μικρό λογικό άλμα, θα ήταν μια τέλεια κρατική διοίκηση.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στην ουσία αποκήρυξε σιωπηλά τον Ζίζεκ λίγο καιρό μετά, τον Μάιο του 2013. Προσκεκλημένος σε φιλοσοφικό συνέδριο του Ζάγκρεμπ, ο Έλληνας πολιτικός δεν κατανόησε ότι ένα από τα παραδοξολογήματα του έως τότε γκουρού του είχε να κάνει με τις αδιαπραγμάτευτες ελευθερίες του δυτικού κόσμου και το διαρκές έγκλημα ανελευθερίας των κομμουνιστικών καθεστώτων. Τι είπε αστειευόμενος ο Ζίζεκ; Ότι “όσοι δεν υποστηρίξουν τον ΣΥΡΙΖΑ θα πάρουν εισιτήριο χωρίς επιστροφή για τα γκουλάγκ”. Γκουλάγκ ήταν στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, στα οποία συνήθιζε το καθεστώς, ιδιαίτερα επί Στάλιν αλλά και στη συνέχεια, να στέλνει τους πολιτικώς διαφωνούντες, πολλοί από τους οποίους πέθαιναν σε συνθήκες απίστευτης βαναυσότητας. Ο Αλέξης Τσίπρας, μάλλον λόγω των κακών αγγλικών του, δεν κατάλαβε το "αστείο" του γκουρού του, υπέστη πλήθος επικρίσεων στην Ελλάδα και, στην ουσία, αποφάσισε εφεξής να τον αγνοήσει. Στράφηκε σε άλλους γκουρού - την ακτιβίστρια του δόγματος του σοκ Ναόμι Κάμπελ, ε... συγγνώμη, Κλάιν, τον Αγκαμπέν - μια πιο ακατάληπτη ρεπλίκα του Ζίζεκ) και αργότερα σε Ιταλούς, που υπάρχουν εν αφθονία, στο πλαίσιο των ευρωεκλογών.
Τόση πείρα που απέκτησε, θα έπρεπε να έχει εγκαταλείψει το άθλημα της φιλοσοφίας. Αλλά έλα που στον Αλέξη Τσίπρα, κατά τα φαινόμενα, δεν αρκεί να καταγραφεί σαν μια σημαντική πολιτική παρουσία στη χώρα. Κατά τα φαινόμενα επιδιώκει να μείνει στην ιστορία και ως γνωμικολόγος. Και αυτό φάνηκε ακόμα μια φορά κατά την επίσκεψή του στο Άγιον Όρος, όπου είχε την ευκαιρία να φύγει από την επιρροή των ριζοσπαστών στοχαστών της ανατροπής και να συναγελαστεί με τους ριζοσπάστες πατέρες του κοινοτισμού.
Αν αυτό ο συναγελασμός είναι, απλώς, ψηφοθηρική πράξη, κανένα πρόβλημα - ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει ότι δεν είναι κόμμα αρχών κι ότι η εξουσία είναι ο σκοπός που αγιάζει τα μέσα, άλλωστε έτσι έχουν κάνει όλοι. Κι η ανταλλαγή απόψεων με τον πατέρα Γοντικάκη, με τον οποίο συναντήθηκε ο Αλέξης Τσίπρας συναντήθηκε και αντάλλαξαν λέει απόψεις για τον Νίτσε και τον Ηράκλειτο, για τον Θεό και τον άνθρωπο, του επέτρεψε επί ίσοις όροις να δηλώσει, πλάι στον θεολόγο που απολαμβάνει σεβασμό στο Όρος, το μεγάλης αξίας ρητό που απέδωσε στους Ζαπατίστας, «όλα για όλους, τίποτε για μας».
Άριστα στα επικολυρικά. Ο Αλέξης Τσίπρας, ωστόσο, που μίλησε για παροχή "αρωγής στην Ιερά Κοινότητα" του Αγίου Όρους, που έμεινε δέκα λεπτά μόνος με την εικόνα του Άξιον Εστί (τι έκανε, μόνος, με μια εικόνα, αυτός, ένας δεδηλωμένος άθεος;) και που συζήτησε φιλοσοφικά με τον πατέρα Γοντικάκη δεν πρέπει να γνωρίζει ότι ο συγκεκριμένος πατέρας, ένας σύγχρονος λόγιος Πατροκοσμάς, είναι από τους πιο συστηματικούς απολογητές της επιρροής των εκκλησιαστικών πραγμάτων στα πράγματα της πολιτείας και του κράτους, στα ζητήματα ταυτότητας.
Υπ' αυτή την έννοια, είναι και ένας διαπρύσιος οπαδός του κοινοτισμού. Της προσπάθειας, δηλαδή, μια κοινότητα που αυτοπροσδιορίζεται ελληνορθόδοξη, να διεκδικεί λόγω της ιδιοπροσωπίας της παρέμβαση στα κοινά που να μην είναι μόνο πνευματική. Ο κοινοτισμός, που δεν είναι άσχετος με τη λεγόμενη άμεση δημοκρατία, στην πραγματικότητα ισοδυναμεί με θεμελιώδη άρνηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας της ισότητας και των δικαιωμάτων, αφού εισάγει την έννοια του πολιτισμικού σχετικισμού, στο όνομα της θρησκείας, στους θεσμούς. Θα συρθεί, τελικά, ο Τσίπρας σε ένα μοντέλο που θα αρνείται τη δημοκρατική νεωτερικότητα, την πραγματικότητα των δυτικών κρατών, δηλαδή, που μπορούν να αφομοιώνουν άτομα, ασχέτως θρησκείας, προέλευσης, ταυτότητας, με μόνη την αποδοχή του πλαισίου των νόμων της χώρας;
Θα συναντήσει, δηλαδή, τον Πάνο Καμμένο, εκτός από πολιτικά, και ιδεολογικά;
