Στο σημερινό άρθρο, θα σχολιασθούν οι μεταβολές των κλιματικών χαρακτηριστικών εκείνων που επηρεάζουν τον τομέα της γεωργίας με έμφαση σε σημαντικές γεωργικές καλλιέργειες.
Τo σημαντικότερο κλιματικό χαρακτηριστικό που επηρεάζει τη γεωργική παραγωγή, δηλαδή την απόδοση των καλλιεργειών είναι η συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα του βασικότερου αερίου του θερμοκηπίου (ΑτΘ), δηλαδή του διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Και εδώ συμβαίνει κάτι που μοιάζει αντιφατικό σε σχέση με την επίδραση αυτού του ΑτΘ, που οφείλεται στο γεγονός ότι το CO2 από τη μια προκαλεί αύξηση της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας, αλλά από την άλλη επειδή είναι το βασικό στοιχείο με το οποίο τρέφονται τα φυτά, λειτουργεί ως λίπασμα των φυτών. Υπενθυμίζεται ότι τα φυτά στην πράξη λειτουργούν ως «μηχανές» παραγωγής γεωργικών προϊόντων χρησιμοποιώντας ως «πρώτη ύλη» το CO2, το οποίο παίρνουν από την ατμόσφαιρα. Επομένως όσο η συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα αυξάνει, τόσο και η απόδοση των φυτών αυξάνει. Το σημαντικό επίσης είναι ότι ακόμη και όταν οι υπόλοιπες συνθήκες, από τις οποίες εξαρτάται η απόδοση των φυτών, όπως η ένταση του φωτός, το νερό, τα θρεπτικά στοιχεία, οι υψηλές θερμοκρασίες, η αλατότητα και η αέρια ρύπανση δεν είναι ευνοϊκές, η αύξηση της απόδοσης των φυτών σε συνθήκες αυξημένης συγκέντρωσης CO2 συνεχίζει να συμβαίνει.
Παρ’ όλα όμως αυτά, η Κ.Α. επηρεάζοντας μέσω πολλών παραμέτρων την απόδοση των φυτών, δεν έχει μονοσήμαντη επίδραση. Άλλοτε επιδρά θετικά αυξάνοντας την απόδοση ορισμένων φυτών, άλλοτε αρνητικά. Πιο συγκεκριμένα, για τις βασικές καλλιέργειες της χώρας μας η επίδραση της Κ.Α., όπως αυτή έχει περιγραφεί στο προηγούμενο άρθρο μας, στις γεωργικές καλλιέργειες της Κεντρικής και Ανατολικής Ελλάδας, όπου ανήκει η Θεσσαλία, προβλέπεται τα ακόλουθα: Στο σενάριο Β2 (μέτρια ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, με ήπιες τεχνολογικές αλλαγές και ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η αναμενόμενη αύξηση της συγκέντρωσης του CO2 στην ατμόσφαιρα, η οποία θα φθάσει το 2100 τα 620 ppm) φαίνεται ότι θα ευνοηθεί η φυτική παραγωγή στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης. Στο σενάριο Α2 (μέτρια αύξηση του παγκόσμιου κατά κεφαλήν εισοδήματος, έντονη κατανάλωση ενέργειας, ραγδαία αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, αργή τεχνολογική ανάπτυξη και μέτριες έως μεγάλες αλλαγές στη χρήση γης με αναμενόμενη ραγδαία αύξηση του CO2 στην ατμόσφαιρα, η οποία θα φθάσει τα 850 ppm το έτος 2100) η γεωργική παραγωγή θα έχει σίγουρα επιπτώσεις. Η πλέον ευαίσθητη καλλιέργεια είναι το σιτάρι, ενώ η παραγωγή βαμβακιού θα υποστεί τις μεγαλύτερες μειώσεις στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ελλάδος. Οι επιπτώσεις στην παραγωγή των δενδρωδών καλλιεργειών προβλέπονται από ουδέτερες έως θετικές. Η καλλιέργεια κηπευτικών θα μετατοπιστεί βορειότερα, όπου η καλλιεργητική περίοδος θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με σήμερα, λόγω των ηπιότερων-θερμότερων χειμώνων, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παραγωγή. Οι επιπτώσεις στις καλλιέργειες της Θεσσαλίας φαίνονται αναλυτικότερα στον επόμενο πίνακα. Σημειώνεται ότι στη Θεσσαλία καταγράφεται αρνητικό υδατικό ισοζύγιο 125 εκ. m3 αν και το υδατικό δυναμικό της ανέρχεται σε 4.174 εκ. m3 (Δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος).
Του Χρίστου Τσαντήλα*
* Ο Χρίστος Τσαντίλας είναι γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, πρ. τακτικός ερευνητής και διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ.
