Στην ευρύτερη περιοχή Συκουρίου καλλιεργείται σχεδόν σαν μονοκαλλιέργεια η αμυγδαλιά. Ξανά φέτος οι παραγωγοί θα μείνουν χωρίς εισόδημα. Τι μπορεί να γίνει πέραν των αποζημιώσεων ώστε να βελτιωθεί κάπως η κατάσταση;
Η πρώτη σκέψη είναι αναδιάρθρωση. Κάποιοι συντηρητικοί προτείνουν πιο όψιμης άνθισης ποικιλίες αμυγδαλιάς. Σχεδόν όλες οι νέες ποικιλίες αμυγδαλιάς που επεκτείνονται ως αυτογόνιμες δεν είναι πιο όψιμης άνθισης από τη Φυρανιά. Δηλαδή δεν είναι πιο ανθεκτικές στον παγετό, αλλά θα δώσουν καλύτερη παραγωγή όταν οι καιρικές συνθήκες δεν είναι άριστες κατά την άνθιση (άνεμοι, χαμηλές θερμοκρασίες πάνω από το μηδέν, έλλειψη πολλών κυψελών και μελισσών, κ.λπ.).
Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να υπάρχουν 2-3 κύριες καλλιέργειες σε κάθε αγροτική περιοχή. Επειδή η αμυγδαλιά είναι ξηρός καρπός θα έρχονταν στο μυαλό πρώτα απ’ όλα άλλοι ξηροί καρποί. Μπορούν να καλλιεργηθούν και καρυδιές ή φιστικιές ή φουντουκιές; Υπό προϋποθέσεις, φυσικά. Οι νέες καλλιέργειες θέλουν εξειδικευμένες γνώσεις πέραν του κατάλληλου μικροκλίματος. Μπορεί να απαιτούν πολύ περισσότερο αρδευτικό νερό. Θέλουν και εταιρείες διάθεσης των προϊόντων. Μπορούν να καλλιεργηθούν άλλα δενδροκομικά είδη που μπορούν να διατεθούν και στην τοπική βιομηχανία; Ναι, και επεκτείνονται μερικώς στην περιοχή αλλά είναι και αυτά ευαίσθητα στους ανοιξιάτικους παγετούς (βερικοκιά, ροδακινιά). Υπάρχουν και άλλα είδη, αλλά η εμπορία τους μπορεί να είναι πρόβλημα.
Υπάρχουν και τα λαχανικά, ιδιαίτερα τα χειμερινά κατά την περίοδο του ληθάργου της αμυγδαλιάς, όπως το σκόρδο, το σπανάκι, ψυχανθή ή και άλλα. Δεν είμαι ειδικός στη λαχανοκομία, αλλά στα ελαφρά εδάφη με διαθέσιμο αρδευτικό νερό οι δυνατότητες μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερες από το «παραδοσιακό». Περιοχές της Λάρισας το αποδεικνύουν αυτό.
Η δεύτερη σκέψη είναι προστασία της αμυγδαλιάς από τους παγετούς. Οι ανεμομείκτες δεν είναι, κατά πάσα πιθανότητα, η λύση, όσο έχουμε εμπειρία από δοκιμές ανεμομεικτών σε ακτινιδιά στη Μακεδονία και από την ευρύτατη επέκτασή τους στους εσπεριδεώνες της Αργολίδας τις προηγούμενες δεκαετίες. Πολλές φορές δεν λειτουργούν αποτελεσματικά ή καθόλου, μπορούν να ανεβάσουν τη θερμοκρασία μέχρι 2οC (φτάνει τις περισσότερες χρονιές να προστατέψει τα άνθη) μόνο με συνθήκες άπνοιας και προστατεύουν μικρή μόνο έκταση με υψηλό κόστος εγκατάστασης. Το κάψιμο υλικών απαγορεύεται. Πιο καλή προστασία θα γίνονταν με ψεκασμό νερού πάνω από την κόμη τη νύχτα του παγετού, που μπορεί να προστατέψει και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες και από παγετό με παγερό άνεμο. Απαιτεί καλύτερο δίκτυο διανομής νερού (από το πολύ καλό χαμηλής παροχής όμως διαθέσιμο σήμερα) και μεγαλύτερες ποσότητες διαθέσιμου νερού. Μπορεί να δημιουργηθεί ένα τέτοιο δίκτυο;
Η κυριότερή μου όμως σκέψη είναι πώς θα μειωθεί το κόστος καλλιέργειας. Σαν παράδειγμα αναφέρω την εφαρμογή σύνθετων λιπασμάτων από τον Φεβρουάριο και τώρα δεν υπάρχουν καρποί να καταναλώσουν αυτά τα λιπάσματα. Δεν είναι πεταμένα λεφτά; Είναι χαζοί οι Καλιφορνέζοι με το 70% της παγκόσμιας παραγωγής αμυγδάλου που εφαρμόζουν το πρώτο άζωτο τον Απρίλιο, αφού ξέρουν πόσα αμύγδαλα έχουν! Αυτό βέβαια με ένα κατάλληλο πρόγραμμα λίπανσης μειωμένων εισροών (επιχειρηματικής καλλιέργειας).
Ένα οργανωμένο δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών θα κατέγραφε τις τοπικές κλιματικές συνθήκες και θα ήταν αποδεικτικό των ακραίων καιρικών συνθηκών και κατανόησης του μικροκλίματος κάποιων περιοχών, ενώ κατάλληλα εξοπλισμένο θα έδινε τη δυνατότητα να προταθεί η άριστη αρδευτική αγωγή, που σημαίνει σχεδόν πάντα εξοικονόμηση νερού και ρεύματος ή και καλύτερη παραγωγή και ποιότητα καρπού.
Οι παραγωγοί όμως και η βελτίωση των πάντων, ακόμη και η λειτουργία και αποτελεσματική χρήση των μετεωρολογικών σταθμών, απαιτεί την ύπαρξη γεωπόνων με γνώσεις συμβουλευτικής σε θέματα καλλιέργειας και, γιατί όχι, περιβάλλοντος. Να μην ξεχνάμε ότι οι καλλιέργειες είναι δίπλα από τα σπίτια των παραγωγών! Πού είναι αυτοί οι επιστήμονες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους παραγωγούς να καλλιεργήσουν καλύτερα, να παράγουν με λιγότερο κίνδυνο της υγείας τους και της οικογένειάς τους, να δοκιμάσουν νέες καλλιέργειες, να αποτιμήσουν αποτελέσματα καινοτόμων δράσεων, να πάνε τους νέους και παλιότερους παραγωγούς πιο μπροστά;
Γράφει ο Γιώργος Νάνος *
* Ο Γ. Νάνος είναι καθηγητής Δενδροκομίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
