1825: Η Ελλάδα στα νύχια των τοκογλύφων

(απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο
του κ. Οδ. Β. Τσιντζιράκου με τίτλο
«ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Δεν ζη ο άνθρωπος. Ζη το έργο του...»)
Ξέρουμε ότι η «κυβέρνηση» Κουντουριώτη, Μαυροκορδάτου, Κωλέττη κατά τα έτη 1824-1825 έφερε την Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού. Κατασπατάλησαν τα δάνεια για την εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων έχοντας αφήσει στο δημόσιο ταμείο – αν υπήρχε δημόσιο

ταμείο – μονάχα 16 γρόσια (!), ενώ ξόδεψαν 53.000.000 γρόσια σε δαπάνες εξαγοράς συνειδήσεων, χρηματοδότησης των δικών τους, εξόντωσης των αντιπάλων τους. Για την εξόντωση του Κολοκοτρώνη και του Ανδρούτσου μόνο διέθεσαν 20.000.000 γρόσια.
Ας δούμε όμως ένα πολύ μικρό και συνοπτικό δείγμα των δανείων από τους Άγγλους για τις ανάγκες του Αγώνα, δύο δάνεια, συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών. Το πρώτο συνομολογήθηκε το 1823 για 800.000 λίρες. Απ’ αυτό το ποσό στα χέρια των Ελλήνων έφτασαν μόλις 278.700 λίρες. Το δεύτερο συνομολογήθηκε το 1825 για 2.000.000 λίρες. Οι Έλληνες πήραν μόνον 816.000 λίρες. Όλα τα υπόλοιπα κρατήθηκαν από τους δανειστές αδελφούς Ρικάρντο, για τόκους, έξοδα, μεσιτείες, προμήθειες και «άλλες δαπάνες». Οι Times του Λονδίνου αποκάλυψαν ότι οι τραπεζίτες Ρικάρντο, μόνο δύο απ’ τους δανειστές, κράτησαν για τον εαυτό τους 64.000 λίρες. Και τα εθνικά μας κτήματα υποθηκευμένα από το 1823, για τη συνομολόγηση των δανείων!
Όμως από το 1825 και εξής τα δάνεια αυτά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να θεωρηθούν άσχετα με δύο Άγγλους στρατιωτικούς τυχοδιώκτες, τον Τσωρτς και τον Κόχραν. Κυρίως τον Κόχραν. Και στη συμφωνία της συμμετοχής του Κόχραν στον ελληνικό αγώνα παίχτηκαν ανομολόγητα παιχνίδια κερδοσκοπίας και απάτης με εκβιασμούς και απειλές σε βάρος των Ελλήνων. Απειλές του τύπου: «Ή παίρνετε τον Κόχραν ή δεν σας χορηγούμε δάνειο».
Απ’ την άλλη ο αθεόφοβος Κόχραν ξεσήκωνε τα μυαλά των αφελών εκπροσώπων Λουριώτη και Ορλάνδου ότι σε μια εβδομάδα μπορεί να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη και σε λίγες εβδομάδες να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και να κάψει στο λιμάνι τον τουρκικό στόλο. Ωστόσο την ίδια στιγμή τους έλεγε ότι δεν μπορεί να έρθει στην Ελλάδα, επειδή δεσμεύεται με συμβόλαιο στη Βραζιλία! Τελικά «κατάφερε» να «δεχτεί», αλλά ζήτησε αποζημίωση 57.000 λίρες! 37.000 ως προκαταβολή στο χέρι και τις 20.000 σε κατάθεση, όταν θα τελείωνε τη δουλειά. Αλλά, για να έλθει, ήθελε και πλοία. Και η ελληνική κυβέρνηση είχε εξαρχής αποφασίσει να αγοραστούν, οχτώ φρεγάτες. Όμως αντί για αγορά οι τοκογλύφοι και το όργανό τους, ο Κόχραν, αποφάσισαν να ναυπηγηθούν καινούρια πλοία, σε μια περίοδο που ο Ιμπραήμ αλώνιζε τη θάλασσα και το Μεσολόγγι χανόταν. Τελικά ο Κόχραν έδωσε παραγγελία για τη ναυπήγηση πέντε ατμοκίνητων πλοίων σε ναυπηγό που ήταν κολλητός του και παράλληλα ναυπηγούσε και για λογαριασμό του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου! Κι όλα γίνονταν, προκειμένου να καθυστερήσει, όσο το δυνατόν πιο πολύ η ναυπήγηση των ελληνικών πλοίων, για να μην πολεμήσουν τον Ιμπραήμ.
Και επειδή καταλάβαιναν ότι στην Αγγλία η ναυπήγηση καθυστερούσε, δόθηκε παραγγελία σε ναυπηγείο της Αμερικής για οχτώ φρεγάτες, που οι δύο πρώτες έπρεπε να παραδοθούν στην Ελλάδα τον Νοέμβρη του 1825. Σημεία και τέρατα και εδώ. Καθυστερήσεις επί καθυστερήσεων, γραφειοκρατία, ψέμα. Κι όλο ζητούσαν χρήματα επιπλέον. Μάλιστα στα σχετικά συμβόλαια ναυπήγησης οι Έλληνες δεν είχαν την πρόβλεψη να μπει ποινική ρήτρα οπότε οι τοκογλύφοι οργίαζαν. Οι Έλληνες δεν είχαν καταλάβει ότι οι αμερικανικές κυβερνήσεις πάσχιζαν με κάθε μέσο να εξασφαλίσουν την εύνοια του Σουλτάνου για την υπογραφή εμπορικών συμφωνιών. Και σε καμιά περίπτωση οι Αμερικάνοι δεν ήθελαν να χάσουν μια τέτοια αγορά στην Ανατολή, μόνο και μόνο για να υποστηρίξουν τον ελληνικό αγώνα. Τα ίδια και τότε και τώρα. Κι ύστερα ορισμένοι αφελείς Έλληνες εξακολουθούν να τρέφουν ελπίδες στους ισχυρούς.
Το 1825 πέρασε. Κι ως την άνοιξη του ’26 δεν είχε ναυπηγηθεί κανένα πλοίο ούτε στην Αγγλία, ούτε στην Αμερική. Και από τα πέντε πλοία που παραγγέλθηκαν στην Αγγλία μετά από καθυστερήσεις δύο και τριών χρόνων ήρθαν μόνον τα τρία. Τον Σεπτέμβριο του ’26 ήρθε η «Καρτερία», αλλά με αρκετές αβαρίες. Μετά, τον Αύγουστο του 1827 ήρθε η «Επιχείρησις», που λίγο έλειψε να βουλιάξει απ’ το ξεκίνημά της ήδη, αλλά σώθηκε με αρκετές αβαρίες και... έγερνε και αυτή. Και τον Οκτώβρη του 1828, όταν πια ο Ιμπραήμ είχε φύγει έφτασε και ο «Ερμής» με προβλήματα και ελλείψεις. Ο «Ακατανίκητος» κάηκε πριν ακόμη βγει στην ανοιχτή θάλασσα, ενώ δύο άλλα που είχαν παραγγελθεί και σχεδόν αποπληρωθεί σάπισαν μέσα στο λιμάνι του Τάμεση.
Μετά το φιάσκο αυτό η ελληνική κυβέρνηση στήριξε τις ελπίδες της στα πλοία που ναυπηγούνταν στην Αμερική. Ωστόσο εδώ τα πράγματα αποδείχτηκαν χειρότερα. Μετά την προκαταβολή οι Αμερικάνοι ζητούσαν μονίμως δολάρια, για να συνεχίσουν. Και μια και καταλάβαιναν οι Έλληνες ότι και πάλι οδηγούνταν σε νέα αποτυχία, το «φιλελληνικό κομιτάτο του Λονδίνου», αρμόδιο για τα θέματα αυτά, έστειλε στην Αμερική τον μεγαλέμπορο Αλέξανδρο Κοντόσταυλο για να ερευνήσει το ζήτημα της καθυστέρησης. Ο Κοντόσταυλος ζήτησε στη Νέα Υόρκη τη βοήθεια δικηγόρου, ο οποίος, αφού μελέτησε τα πράγματα απάντησε στον Έλληνα εκπρόσωπο, όπως σημειώνει ο Σπ. Μαρκεζίνης: «Δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, βρίσκεσθε στο έλεος των εμπόρων...». Ο Κοντόσταυλος άρχισε να τρέχει δεξιά και αριστερά σε βουλευτές, υπουργούς, γερουσιαστές, μέχρι και τον Αμερικανό πρόεδρο Άνταμς. Το αποτέλεσμα; Οικτρό και τρισάθλιο. Το αμερικανικό ναυτικό αγόρασε στο ένα τρίτο της τιμής της τη μία φρεγάτα απ’ τις δύο που είχαν ναυπηγηθεί, τον «Ελευθερωτή» με σκοπό να εξοφληθεί και να παραδοθεί η δεύτερη με το όνομα «Ελπίς», που μετονομάστηκε στη συνέχεια σε «Ελλάς». Ας σημειωθεί ότι τελικά κόστισε το αμύθητο ποσό των 750.000 δολαρίων. Έφτασε περί τα τέλη Νοέμβρη του ’26, για να παραδοθεί σε πολύ λίγο καιρό στον περιβόητο Κόχραν, ως ναυαρχίδα – θαλαμηγός με καπετάνιο τον Ανδρέα Μιαούλη! Ο τελευταίος το καλοκαίρι του 1831 την έκαψε στον Πόρο, για να εκδικηθεί τον Καποδίστρια!
Αυτά προς το παρόν.
Για την Ομάδα Ιστορικής Έρευνας
«Δημ. Αγραφιώτης» Αγιάς
Οδυσσέας Β. Τσιντζιράκος