Η Παναγία μας, είναι μητέρα όλων των ανθρώπων. Είναι το «αγλάισμα και το κλέος», είναι Μητέρα του Θείου Λόγου, «Θεομήτωρ και Παρθενομήτωρ». Είναι η «πυρφορούσα Παρθένος», η οποία «έτεκε σελασφόρο τον Ευεργέτη Χριστό», όπως λέγει ο Κανόνας των Θεοφανίων.
Υπηρέτησε η Μαρία με τη θεία και μοναδική της γέννα το έργο της οικονομίας και της σωτηρίας του κόσμου, αφού μέσα στα παρθενικά της σπλάχνα «εαυτόν πεπλαστούργηκεν άνθρωπον», σύμφωνα με τον Ανδρέα Κρήτης (Ρ6 97,87)...
Παναγία, η μάνα του Χριστού και όλου του κόσμου είναι η προσωνυμία της Μαρίας, η οποία καθιερώθηκε στις καρδιές των Ελλήνων, ως η συνηθισμένη επίκληση της Θεοτόκου, που συνδυάζεται και με άλλες προσωνυμίες στο πρόσωπό της.
Οι προσωνυμίες προς τη Θεοτόκο, προέρχονται από τον εικονογραφικό τύπο παράστασης της Παναγίας, όπως Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα, Ρόδο αμάραντο, κ.λπ. Από τις ιδιότητες της Παναγίας, όπως, Ελεούσα, Κυρία, Μεγαλόχαρη. Από την παλαιότητα της εικόνας, όπως, Μαυριώτισσα και από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της ή από θαύμα, όπως Σπηλιώτισσα, Γερόντισσα, κ.λπ. Από τον τόπο προέλευσης, όπως είναι η Παναγία Σουμελά στη Βέροια. Επίσης από τα ιδιάζοντα γνωρίσματα, όπως είναι η Ολυμπιώτισσα της Ελασσόνας, της οποίας, η ιστορία της χάνεται στους θρύλους των χωριών του Ολύμπου, Καρυάς, Κρυόβρυσης και Σκαμνιάς, με ζωντανά θαύματα, τα οποία εξιστορούν οι κάτοικοι. Από τον χρόνο εορτασμού της ή από την εποχή αγροτικών εργασιών με τις οποίες συμπίπτει η εορτή της, όπως είναι Πολυσπορίτισσα.
Ακριβώς αυτή τη γυναίκα με τα πολλά ονόματα, τιμά και σέβεται ο λαός μας. Για τον Ελληνισμό η Παναγία ήταν και είναι η «Υπέρμαχος Στρατηγός», ο στυλοβάτης που βοήθησε το ταλαίπωρο γένος μας. Γι’ αυτό η μορφή της και το όνομά της ριζώθηκε βαθιά στην πίστη του και στην εθνική – πνευματική παράδοση. Οι αγώνες του έθνους μας είναι συνυφασμένοι με το όνομα της Παναγίας και οι ξεριζωμένοι Έλληνες, έδεσαν τη μοίρα τους με τη χάρη της Κυράς του Γένους και την άγρυπνη Μάνα. Αυτή η Μεγαλόχαρη θα κάνει το θαύμα της και η Αγία Σοφία θα γίνει και πάλι , ορθόδοξη, Ελληνική και θα φωτίζει το μεγαλείο της την Οικουμένη.
Με την Γ’ Οικουμενική Σύνοδο (431), όπου καθιερώθηκε ο δογματικός όρος «Θεοτόκος», ιδρύθηκαν και οι πρώτοι ναοί στο όνομα της Παναγίας. Η διάδοση της εικόνας της που αποδίδεται στον Λουκά, ενίσχυσε τη λατρεία και αρκετές πόλεις έκαναν τη Θεοτόκο Πολιούχο της, όπως η Αθήνα, η Κων/πολη κ.λ.π.
Εξάλλου, οι λεγόμενες θεομητορικές εορτές έχουν ξεχωριστή θέση στο λαϊκό μας καλαντάρι, με πρώτη αυτή της Κοιμήσεως, όπου προηγούνται νηστείες και παρακλήσεις.
Ποικιλόμορφα είναι και τα έθιμα του λαού μας την ημέρα αυτή. Το πιο λαμπρό έθιμο σ’ ορισμένα μέρη της πατρίδας μας, είναι, να στολίζουν την ημέρα της γιορτής της Παναγίας, ένα μικρό Επιτάφιο στη Χάρη της και να τον περιφέρουν, όπως ακριβώς γίνεται και τη Μ. Παρασκευή. Συγκλονιστική είναι η εικόνα, όπου, άρρωστα κορμιά, τσακισμένοι άνθρωποι, πονεμένοι, πέφτουν μπροστά στην άγια εικόνα για να δεχθούν τη Χάρη της και να λυτρωθούν από τα σωματικά βάσανα. Το νησί της Τήνου, ζει το μεγαλείο της πίστης και της χριστιανοσύνης την άγια και ευλογημένη αυτή μέρα του Αυγούστου. Οι πρόσφυγες στην Ελλάδα, λατρεύουν ιδιαίτερα την Κυρά της Ρωμιοσύνης και πολλά είναι τα αφιερώματα και προσκυνητάρια. Στη Βέροια, η Παναγία Σουμελά, ταυτίζεται από τον λαό μας με την παράδοση εκείνη, που το εικόνισμά της, ιστόρησε ο Λουκάς. Η παράδοση αναφέρει για το μεγάλο γεγονός της Κοιμήσεως τα εξής: Η Παναγία δέχθηκε τρεις μέρες νωρίτερα, από τον αρχάγγελο Γαβριήλ, το δεύτερο Ευαγγελισμό, ότι σε τρεις μέρες θα συναντούσε στους Ουρανούς το μονάκριβο γιο της. Για τον λόγο αυτό προετοιμάστηκε η Παναγία και ξάπλωσε στο νεκροκρέβατό της, καλώντας να συναχθούν οι Απόστολοι και να βρεθούν κοντά της. Έτσι η Παναγία μετέστη στον Κύριο και ο Πανάγαθος Θεός δεν επέτρεψε το άσπιλο και άχραντο σώμα της να γίνει βορά των σκουληκιών. Η Παναγία πέθανε σαν άνθρωπος και ανέλαβε ακολούθως το αδιάφθορο σώμα της και μετέβη μετά την Κοίμησή της και σωματικά στην αφθαρσία, ζώντας προληπτικά την ανάσταση των ανθρώπων.
Η Παναγία είναι η μεγάλη Κυρά των Ελλήνων, η Υπέρμαχος Στρατηγός του Έθνους, και του γένους μας.
Από τον Απόστολο Ποντίκα, δάσκαλο, θεολόγο, φιλόλογο, Πολιτικών Επιστημών
