Το Δέλτα του Εβρου και πώς «πέρασε» στην Ελλάδα

Η ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΑΧΟΥ, ΛΟΧΑΓΟΥ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ, Ο ΟΠΟΙΟΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ, ΣΤΗ ΔΙΑΧΑΡΑΞΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ

Η επικαιρότητα έχει στρέψει την προσοχή της αυτές τις ημέρες στο βορειοανατολικό άκρο της ελληνικής επικράτειας, εκεί όπου η τουρκική προκλητικότητα συναντά τους μαιανδρισμούς του ποταμού Έβρου και τις «αλλαγές» που επιφέρει στο υδάτινο σύνορο με τους γείτονες.

Η χάραξη των συνόρων έγινε μετά τη συνθήκη της Λωζάνης. Και σ’ αυτή συνέβαλε ένας Έλληνας λοχαγός της Μικρασιατικής εκστρατείας, ο οποίος αμέσως μετά μετατέθηκε και υπηρέτησε στη Λάρισα.
Πρόκειται για τον Σπύρο Βλάχο, άγνωστο στους πλείστους, αξιωματικό του ελληνικού στρατού και μηχανικό, ο οποίος το 1927 μετατέθηκε στη Λάρισα. Σύμφωνα με τα πληροφορίες που συνέλεξε ο αρχειοφύλακας της «Ε» Βαγγέλης Ρηγόπουλος, ο Βλάχος ήταν ο επανιδρυτής του προσκοπισμού στη Λάρισα, έχοντας ως πρόσκοπο και τον Γιώργο Κατσίγρα! Στη Λάρισα μετατέθηκε ξανά το 1945, λίγους μήνες μετά την αποχώρηση των Γερμανών.
Για τον Βλάχο και τη διαχάραξη των συνόρων είναι γνωστά τα εξής: «Για την οριστική διαχάραξη των Ελληνοτουρκικών συνόρων στον ποταμό Έβρο η τότε Κοινωνία των Εθνών όρισε, ως πρόεδρο, τον ουδέτερο Ολλανδό Συνταγματάρχη Μπέκερ. Έλληνας αντιπρόσωπος ήταν ο Αντισυνταγματάρχης Βεντήρης και Τούρκος αντιπρόσωπος ήταν ο Συνταγματάρχης Χαιρουλλάχ Βέη. Οι δύο αντιπρόσωποι συνοδεύονταν από ομάδα αξιωματικών. Η Ελληνική Επιτροπή διέμενε σε ξενοδοχείο στην Αλεξανδρούπολη. Στις 15.2.1926 το Ελληνικό Κράτος έστειλε τον Σπύρο Βλάχο, έναν λοχαγό της Μικρασιατικής εκστρατείας, ως ακόλουθο στην Κωνσταντινούπολη για την εκτέλεση ορισμένων καθηκόντων. Ένα από αυτά ήταν η ανάληψη καθήκοντος κρατικού επόπτη του Γαλλικού δικτύου σιδηροδρόμων, με έδρα την Αλεξανδρούπολη. Εκεί συνάντησε τον αντιστράτηγο εν αποστρατεία Χριστόδουλο Γερογιάννη, μέλος της ελληνικής Επιτροπής για τη χάραξη των συνόρων στον ποταμό Έβρο. Ο Γερογιάννης του ανέφερε ότι το Δέλτα του ποταμού Έβρου κινδυνεύει να πάει στην Τουρκία. Ο Σπύρος Βλάχος ανησύχησε. Επισκέφθηκε αμέσως την περιοχή και ζήτησε να του φέρουν αεροφωτογραφίες των εκβολών του ποταμού στο Αιγαίο. Πήρε τις αεροφωτογραφίες και είδε ότι οι εκβολές του Έβρου σχηματίζονται από δύο κλάδους του ποταμού, τον Ανατολικό και τον Δυτικό. Η απόσταση των δύο κλάδων στα μέρη των εκβολών είναι 8 χλμ. Το ύψος του τριγώνου του Δέλτα είναι 25 χλμ. Η έκταση του Δέλτα είναι περίπου 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Οι μετρήσεις, που γίνονταν από την Επιτροπή, ήταν η επιφανειακή ροή του νερού. Δηλαδή μετρούνταν το πλάτος του κλάδου του ποταμού. Το πλάτος του Δυτικού κλάδου ήταν πολύ μεγαλύτερο από εκείνο του Ανατολικού, το ίδιο και το μήκος. Μπορούσε λοιπόν αυτός να θεωρηθεί ως ο κύριος ρους του ποταμού. Αν αυτή ήταν η πραγματικότητα, τότε το σύνορο Ελλάδας-Τουρκίας θα ήταν ο Δυτικός κλάδος, οπότε όλη η έκταση του Δέλτα του ποταμού θα πήγαινε στην Τουρκία. Όμως ο Σπύρος Βλάχος διαπίστωσε ότι ο επιφανειακός τρόπος μέτρησης των δύο κλάδων του ποταμού δεν ήταν ο σωστός. Γιατί ο Δυτικός ήταν μεν πλατύτερος από τον Ανατολικό, αλλά η ταχύτητα του νερού ήταν πολύ μικρή, το ίδιο και η ποσότητα του νερού. Σε μερικές μάλιστα περιοχές τα νερά λίμναζαν. Με τις μετρήσεις και παρατηρήσεις του ο Σπύρος Βλάχος απέδειξε ότι ο επιφανειακός τρόπος μετρήσεων καθορισμού των συνόρων ήταν λανθασμένος. Υπέδειξε ότι ο κύριος ρους του νερού ήταν ο Ανατολικός κλάδος, γιατί σ’ αυτόν βρίσκεται σχεδόν ολόκληρη η ποσότητα του νερού, και τρέχει με μεγάλη ταχύτητα. Ο Δυτικός κλάδος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σχεδόν ξεραίνεται και σε πολλά σημεία σχηματίζει έλη.
Συνεπώς πρέπει ο Ανατολικός κλάδος να θεωρηθεί ως ο κύριος ρους του ποταμού. Με επείγουσα επιστολή ο Σπύρος Βλάχος ανέφερε τούτο στον Συνταγματάρχη Εβδιπίδη, Διευθυντή του Β’ Γραφείου του Γενικού Επιτελείου, και ο Συνταγματάρχης έδωσε τις πρέπουσες οδηγίες στην Ελληνική αντιπροσωπεία. Τούτο έγινε αποδεκτό από τους Τούρκους, και καθορίστηκε ως σύνορο Ελλάδας-Τουρκίας ο Ανατολικός κλάδος, οπότε τα 4/5 της έκτασης του Δέλτα πέρασε στην Ελλάδα και το 1/5 στην Τουρκία. Να λοιπόν πώς οι ενέργειες του Σπύρου Βλάχου έδωσαν στην Ελλάδα 80 τετραγωνικά χιλιόμετρα γόνιμης γης και ένα από τους καλύτερους υδροβιότοπους του κόσμου, το οικοσύστημα του Δέλτα του ποταμού Έβρου».