εκδήλωση υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, με υπόβαθρο τη βαθιά περιβαλλοντική κρίση που σφραγίζει την εποχή μας.
Ο τρόπος που ο άνθρωπος διαχειρίζεται τη φύση είναι η αιτία για τον κορονοϊό. Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι δύο έως τέσσερις νέοι ιοί δημιουργούνται κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης παραβίασης του φυσικού κόσμου και οποιοσδήποτε από αυτούς θα μπορούσε να μετατραπεί σε πανδημία.
ΤΑ ΖΩΑ ΔΕΝ ΦΕΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΙΚΡΗ ΕΥΘΥΝΗ
Το 75% των νέων αναδυόμενων λοιμωδών νόσων προέρχεται από τα ζώα, αλλά δεν φταίνε αυτά. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα ζώα είναι σε μεγάλο βαθμό προσβεβλημένα από θανατηφόρους παθογόνους οργανισμούς, έτοιμους να μας μολύνουν. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των μικροβίων ζει μέσα στον οργανισμό των ζώων, χωρίς να τους προξενούν το παραμικρό κακό. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού: με την ξέφρενη αποδάσωση, αστικοποίηση και εκβιομηχάνιση, προσφέραμε στα μικρόβια τον τρόπο να φτάσουν μέχρι το ανθρώπινο σώμα και να προσαρμοστούν σε αυτό.
Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Τα άγρια ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν λόγω ανθρώπινης εκμετάλλευσης, βρέθηκαν να μεταφέρουν πάνω από δύο φορές περισσότερους ιούς που μπορούν να προκαλέσουν ανθρώπινη ασθένεια (κι άλλα παθογόνα είναι επίσης πιθανό να μετακινηθούν από ζώα σε ανθρώπους, σε πολλές άτυπες αγορές που έχουν αναπτυχθεί για να παρέχουν φρέσκο κρέας σε ταχέως αναπτυσσόμενους αστικούς πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο).
ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ
Οι κίνδυνοι ανάδυσης ασθενειών δεν εντείνονται μόνο από την απώλεια των οικοτόπων, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο τους αντικαθιστούμε. Για να ικανοποιήσει την όρεξή του για κρέας, ο άνθρωπος αποψίλωσε μια έκταση ίση με την αφρικανική ήπειρο, προκειμένου να εκθρέψει ζώα που προορίζονται για σφαγή. Οι ιοί της γρίπης των πτηνών, των οποίων ξενιστές ήταν υδρόβια πουλιά, έκαναν θραύση στα πτηνοτροφεία όπου βρισκόταν φυλακισμένος τεράστιος αριθμός κοτόπουλων.
Σχεδόν οι μισές από τις νέες ασθένειες που προχώρησαν από τα ζώα στους ανθρώπους μετά το 1940, μπορούν να εντοπιστούν σε συνθήκες όπου υπήρξαν αλλαγές στη χρήση γης, τη γεωργία ή το κυνήγι άγριων ζώων. SARS, Ebola, West Nile, Lyme, MERS και άλλοι ιοί ταιριάζουν στο προφίλ.
ΕΠΙΒΑΡΥΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Οι βαριές συνέπειες του COVID-19 συνδέονται με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η κακή διατροφή, πέρα από την υποβάθμιση των συστημάτων υγείας και του επιπέδου ζωής στις πόλεις. Και δεν είναι μόνο ο αέρας που αναπνέουμε, αλλά και η έκθεση σε χημικά. Στο αίμα σχεδόν όλου του πληθυσμού στην Ευρώπη ανιχνεύονται οι συνθετικές χημικές ενώσεις PFAS, που χρησιμοποιούνται σε μία σειρά οικιακών και βιομηχανικών προϊόντων (οι ενώσεις αυτές συσσωρεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό).
Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο και το πρόβλημα των πόλεων.
Η Γουχάν, όπου εμφανίστηκε ο κορονοϊός, είναι μια πόλη με πληθυσμό 11 εκατομμυρίων. Ο ιός φάνηκε να διαδίδεται πιο εύκολα σε πόλεις με πυκνή δόμηση, χωρίς ελεύθερους χώρους και πράσινο. Έχουμε δημιουργήσει πυκνοκατοικημένους πληθυσμούς όπου δίπλα μας υπάρχουν νυχτερίδες και τρωκτικά και πουλιά, κατοικίδια ζώα κι άλλα έμβια όντα, με έντονη αλληλεπίδραση.
Η ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΙΟΙ
Τεράστιες εκτάσεις παρθένων δασών καταστρέφονται κάθε χρόνο για να δημιουργηθούν μονοκαλλιέργειες ελαιοφοινίκων για την παραγωγή φοινικέλαιου. Η τρέχουσα πανδημία δεν είναι άσχετη με την κλιματική κρίση. «Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη μας σε συνδυασμό με την όλο και πιο συχνή εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων, προβλέπεται να προκαλέσει αλλαγές στην εποχικότητα, στη γεωγραφία και στην ένταση της εκδήλωσης λοιμωδών νοσημάτων.
Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ
Το 2006-2007 η Συρία γνώρισε τη χειρότερη ξηρασία, πολλοί αγρότες χρεοκόπησαν και οι πόλεις της γέμισαν από νεαρούς οικονομικούς εσωτερικούς μετανάστες. Η καταστροφή της Συρίας οφείλεται κυρίως στην κλιματική κρίση. Τα επόμενα τριάντα χρόνια θα εισέρθουν στην Ευρώπη είκοσι εκατομμύρια κλιματικοί πρόσφυγες.
Το ερώτημα που υπάρχει σήμερα είναι εάν το σοκ της πανδημίας του νέου κορονοϊού, θα οδηγήσει σε μια αναστροφή πορείας ή απλώς, μετά την αντιμετώπιση της ασθένειας, το σύστημα θα τραβήξει αχαλίνωτο για την επόμενη πανδημία.
Η αλλαγή πρέπει να προέλθει τόσο από τις πλούσιες όσο και από τις φτωχές κοινωνίες. Η ζήτηση για ξύλο, μέταλλα και πόρους, οδηγεί στα υποβαθμισμένα τοπία και στην οικολογική αναστάτωση που προκαλεί ασθένειες. Πρέπει να σκεφτούμε την παγκόσμια βιοασφάλεια, να βρούμε τα αδύνατα σημεία και να ενισχύσουμε την παροχή υγειονομικής περίθαλψης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Διαφορετικά μπορούμε να περιμένουμε τα ίδια και χειρότερα από αυτά που συμβαίνουν τώρα. Οι ασθένειες είναι πιο πιθανό να ταξιδεύουν πιο μακριά και πιο γρήγορα απ’ ό,τι πριν, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε πιο γρήγοροι στις αντιδράσεις μας. Χρειάζονται επενδύσεις, αλλαγή στην ανθρώπινη συμπεριφορά και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ακούσουμε τους ανθρώπους σε κοινοτικό επίπεδο.
Γράφουν οι: Ελένη Ξυνοπούλου, συντονίστρια Αειφορίας ΠΕΚΕΣ Θεσσαλίας, Ανδρέας Γκανάτσιος, υπεύθυνος ΚΠΕ Κισσάβου-Ελασσόνας
