Το ταπεινό (δύο δωμάτια όλα κι όλα) και φιλόξενο σπιτάκι της Χαρίτας Μάντολες με τον υπέροχο κήπο και τα κηπευτικά, βρίσκεται στους πρόποδες του Κυπριακού Ολύμπου, και απέχει κάτι λιγότερο από τρία χιλιόμετρα από το χωριό μου.
Το τραπέζι στρωμένο και πλούσιο, όλα άψογα φτιαγμένα από τα χέρια της Χαρίτας, που με εκείνο το σπαρτιατικό (από τη Σπάρτη κρατούν οι ρίζες της) καλοσυνάτο βλέμμα, το πάντα λυπημένο, ακόμα κι όταν χαμογελά, κάθε λίγο ρωτά για την ευχαρίστησή μας.
Στην εκλεκτή παρέα μας και η Διδασκάλισσα του γένους Ελένη Φωκά, η ξαδέλφη της Χαρίτας, Ελένη Ευθυμίου (που έζησε μαζί της το μαρτύριο των εν ψυχρώ εκτελέσεων λίγο πιο πέρα από τον χώρο της απόβασης, στην περιοχή Ελιά της Κερύνειας),η συγγραφέας Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου (έγραψε τη βιογραφία της Χαρίτας, στο βιβλίο «Ως αληθώς), τα παιδιά και τα εγγόνια της Χαρίτας, κι άλλοι πολλοί, όλοι τους εξαιρετικοί άνθρωποι.
Η Χαρίτα Μάντολες και η Ελένη Ευθυμίου μαζί με πολλές ακόμα γυναίκες, είναι οι γυναίκες των οδοφραγμάτων. Το 1997, κατασκήνωσε στο οδόφραγμα και η Ελένη Φωκά που δίδασκε με κίνδυνο της ζωής της, κάτω από τις κάνες των όπλων του Αττίλα ελληνικά γράμματα στα Ελληνόπουλα της Καρπασίας, καθώς ο Ντενκτάς την έδιωξε και την κήρυξε ανεπιθύμητη στα κατεχόμενα! Έκτοτε η φωνή της δεν ακούγεται στο Σχολείο της, στην Αγία Τριάδα της Καρπασίας.
Γυναίκες ταγμένες ολοκληρωτικά στον αγώνα απελευθέρωσης, με τα σημάδια της κτηνωδίας του κατακτητή να είναι ριζωμένα βαθιά μέσα τους, που βρισκόντουσαν για πολλά χρόνια στο κατοχικό οδόφραγμα, ενημερώνοντας δικούς μας και ξένους, για την παράνομη τουρκική κατοχή και τις φρικαλεότητες των Τούρκων. Γυναίκες που πόνεσαν όσο λίγοι, παραδίδουν μαθήματα αγνού και άδολου πατριωτισμού σε όλους μας… Γυναίκες που έζησαν το πιο φρικτό μαρτύριο, το μαρτύριο των εν ψυχρώ εκτελέσεων και που ως εκ θαύματος είναι ακόμα ζωντανές, αφιερωμένες σε ένα και μοναδικό σκοπό! Να ξεσκεπάσουν τα εγκλήματα του κατακτητή της γης μας! Να περπατήσουν ελεύθερες στα κατεχόμενα εδάφη μας.
Συγκινητική η περιγραφή της Χαρίτας για την επιλογή του χώρου για το ησυχαστήριό της: «Όταν βρέθηκα για πρώτη φορά σε αυτό το μέρος, άρχισαν να κτυπούν η μια μετά την άλλη και ταυτοχρόνως οι καμπάνες των εκκλησιών από τα γύρω χωριά. Μονάγρι, Άγιος Γεώργιος, Δωρός, Συλίκου και των γύρω Μοναστηριών (Αρχαγγέλου Μιχαήλ, Παναγία Αμασγού, κ.ά). Ο ήχος τους με συνεπήρε και έτσι αποφάσισα να κτίσω εδώ ένα μικρό σπιτάκι για να ακούω τον ήχο των καμπάνων, για να πετάγομαι γρήγορα στην εκκλησία να εκκλησιάζομαι και να προσεύχομαι. Αυτός είναι ο παράδεισός μου». Αυτό κι αν είναι ταπεινότητα!
Η ιστορία της Χαρίτας Μάντολες με τους έξι αγνοούμενους μοιάζει απίστευτη! Η τελευταία διαδρομή του Γολγοθά της συμπληρώθηκε το Σάββατο 19 Ιουλίου 2008 στη Λεμεσό, όπου κηδεύτηκαν τα μαρτυρικά οστά του πατέρα, του συζύγου και των δύο επ’ αδελφαίς γαμπρών της: Νεόφυτος Δαμασκηνός, Ανδρέας Σ. Μάντολες, Θεόδωρος Αχιλλέως και Φοίβος Κ. Κυπριανού.
«Ο πατέρας μου Σάββας Χατζημιχαήλ Τσιάκας», είπε η Ελένη, «πήγε στη Λάρισα να πολεμήσει κατά των Γερμανών, επειδή εκεί ζούσε ο θείος του Γρηγόρης Σπανούδης και ο γιος του Σπύρος. Συνελήφθη και οδηγήθηκε στις γερμανικές φυλακές, όπου υπέστη φρικτά βασανιστήρια. Απελευθερώθηκε με το τέλος του πολέμου…». O Σάββας Χατζημιχαήλ Τσιάκας μαζί με τον αδελφό της Παναγιώτη, εκτελέσθηκαν εν ψυχρώ, στην περιοχή Ελιά της Κερύνειας, στις 21 Ιουλίου 1974, από τους Τούρκους εισβολείς. Η ίδια επέζησε ως εκ θαύματος.
«Η ζωή στα κατεχόμενα ήταν μια κόλαση. Με πολύ μεγάλη δυσκολία κατάφερνα να διδάσκω στα παιδιά, αφού όλα γινόντουσαν κάτω από το βλοσυρό βλέμμα του κατακτητή. Η ζωή για τους εγκλωβισμένους, τότε, ήταν ένα πραγματικό μαρτύριο…..», λέει η Ελένη Φωκά.
Η Χαρίτα Μάντολες και η Ελένη Φωκά μπορούν να διηγούνται για μέρες τους καημούς και τα βάσανα της δικής τους ζωής στα χρόνια της κατοχής. Όχι μόνο από τους κατακτητές της γης μας, αλλά και από «δικούς μας ανθρώπους» που τις έβριζαν με ακατονόμαστες φράσεις στο οδόφραγμα! Και πολιτικοί που τους κλείνουν την πόρτα γιατί τις θεωρούν ενοχλητικές. Και δημοσιογράφοι που τις θεωρούν γραφικές, και πολίτες που τις χλευάζουν... και πολλοί άλλοι που αγνοούν παντελώς την ύπαρξή τους! Κι όλα αυτά σε μια ημικατεχόμενη πατρίδα, όπου, κακά τα ψέματα, όποιος μιλά για την κατοχή, ενοχλεί!
Οι γυναίκες των οδοφραγμάτων και οι πρώτες εγκλωβισμένες Διδασκάλισσες (Ελένη Φωκά, Ανδρούλλα Βασιλείου και Δέσποινα Κολατσή Μουζούρη), προσπάθησαν να σώσουν την αξιοπρέπειά μας, αλλά εμείς ουδέποτε καταλάβαμε πόσο δύσκολο είναι αυτό το εγχείρημα. Και πόσο κόστος, ψυχικό κυρίως, συνεπάγεται για όσους το επιχειρούν. Οι γυναίκες που αντιστέκονται έκαναν όσα δεν έκαναν Λευκωσία και Αθήνα, όλα τα χρόνια μετά το ’74. Οι υπόλοιποι περιοριζόμαστε μόνο σε μεγάλα λόγια και κλαψουρίσματα!
Και επειδή κάποιοι (γνωστοί - άγνωστοι) θα επιχειρήσουν ξανά να με χαρακτηρίσουν, μην πάει ο νους σας στον πόλεμο! Υπάρχουν πολλοί άλλοι, πολύ πιο ουσιαστικοί και αποτελεσματικοί τρόποι, για να αντιμετωπίσεις την αδικία, που για περισσότερο από 45 συναπτά έτη κάθεται αναπαυτικά πάνω στο σβέρκο μας! Η Τουρκία έπρεπε να μας βρίσκει μπροστά της κάθε μέρα. Η Τουρκία έπρεπε να εγκαλείται να δώσει εξηγήσεις για όλα τα κακουργήματά της και όχι να προσπαθεί να γίνει Ευρωπαία με τη δική μας μάλιστα συγκατάθεση, που μερικές φορές, φθάνει και ξεπερνά τα όρια της δουλικότητας!
Γυναίκες με το γυλιό της επιστροφής στον ώμο! Ποιος τις γνωρίζει σήμερα; Πολύ λίγοι έως ελάχιστοι!
Από τον Δρ. Αυγουστίνο (Ντίνο) Αυγουστή
Αναπλ. καθηγητή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
a.avgoustis@hotmail.com
