Ολοι αυτοί παρατηρούνται ευκρινώς με τα μάτια του νου στον κοινωνικό βίο μας και ιδίως στην πολιτική τους έκφραση κατά την άσκηση εξουσίας.
Πόσες ανακολουθίες λόγων και πράξεων, πόσες κωλοτούμπες ανερυθρίαστες που σκοπό έχουν να προκαλέσουν κατάπληξη και ενδιαφέρον και να εκμεταλλευτούν την αρχική αμηχανία του πλήθους των ανθρώπων. Μια κοινωνία που αναφανδόν προτιμά την εύκολη οδό της κακίας χωρίς κανένα εσωτερικό έλεγχο του εαυτού της.
Όμως αν δεν καθαρθούν οι ψηφίδες των ατόμων και δεν αποκτήσουν μια κάποια λάμψη εσωτερικότητας τότε είναι αδύνατον να ομορφύνουν το συνολικό ψηφιδωτό της κοινωνίας.
Για να επιτευχθεί όμως αυτό πρέπει να περάσει η αυτογνωσία μέσα από τους θεσμούς εν είδη οχήματος και να διαχυθεί στο σύνολο. Κυριότερο μέσο μεταφοράς από την εκπαίδευση και την οργανωμένη εκκλησία δεν υπάρχει. Αν στα σχολεία πρέπει να στοχεύουμε, έστω ιδεαλιστικά στον ενάρετο πολίτη του Πλάτωνα, με την εκκλησία μπορούμε να έχουμε καίρια παρέμβαση στο λάξεμα της ηθικής του ανθρώπου.
Αυτό γιατί η νομοτέλεια του θανάτου και το αγωνιώδες μεταφυσικό ερώτημα της μεταθανάτιας ζωής μπορεί να προσδώσει μία κάποια πειθαρχία και ένα σκοπό στη ζωή των ανθρώπων που έτσι κι αλλιώς είναι το βασικό ζητούμενο της ηθικής.
Βεβαίως ο φόβος του θανάτου που βρίσκεται σε λανθάνουσα μορφή στη νεότητα, αλλά γίνεται πανσθενής στο τέλος του βίου, αντιστρέφει τον άξονα της ανθρώπινης πράξης και δημιουργεί ένα ψυχοπνευματικό καθεστώς εντελώς ξένο προς τη φυσική τάξη. Έτσι κι αλλιώς όμως την πορεία του ανθρώπου τη διακρίνει μια αντίφαση. Από τη μεν ανθρώπινη πλευρά την απεγνωσμένη πάλη του να ξεφύγει από το νομοτελειακό πεπρωμένο τη διακρίνει ένα δράμα από την πλευρά όμως του παντός όλου του κόσμου Θεού του, τα διακρίνει μια τραγικότητα. Δράμα γιατί ο άνθρωπος δρα με νοητικές κατασκευές μεταφυσικού και υπερβατικού χαρακτήρα ενώ η τραγικότητα όπως παρατηρούμε και στις τραγωδίες δείχνει το ατελέσφορο της προσπάθειάς του και τονίζει το τέλος της φυσικής του ύπαρξης.
Σε μια άλλη εποχή πέντε αιώνες πριν βλέποντας ο Λούθηρος τον εκτραχηλισμό της καθολικής εκκλησίας την καταπίεση των φεουδαρχών εις βάρος πάντα του αδαούς και χειμαζόμενου πλήθους επαναστάτησε εναντίον του πάπα παρουσιάζοντας τη διακήρυξη του τοιχοκολλημένη στις θύρες των ναών και συγχρόνως έδωσε διέξοδο στο εξαθλιωμένο ποίμνιο με ένα σύνολο κανόνων λειτουργίας θρησκευτικής και κοινωνικής συγχρόνως. Απέκτησαν οι απόκληροι ένα σκοπό στη ζωή τους και ασφαλώς βρήκε το νόημά της ηθική.
Αργότερα οι ακρογωνιαίοι λίθοι της γερμανικής προτεσταντικής φιλοσοφίας, Καντ, Βέμπερ, αλλά και ο μέχρι πρότινος εν ζωή ευρισκόμενος οικουμενικός στη σκέψη Χάμπερμας σχηματοποίησαν έτι περισσότερο σε κανόνα τις υποχρεώσεις πρωτίστως των πολιτών χωρίς να χάνονται στην ιδεαλιστική αναζήτηση των αρίστων και δευτερευόντως στα δικαιώματα που απολαμβάνουν οι άνθρωποι. Όλα αυτά με ένα λακωνικό θα έλεγα αλλά σαφή τρόπο.
Πόση μελαγχολία όμως σκορπά το δικό μας πολιτικό προσωπικό και η δημόσια διοίκηση. Οι ασταμάτητες ανακολουθίες λόγων και πράξεων, οι ατέλειωτες κωλοτούμπες γελοίων σαλτιμπάγκων είναι το καθημερινό μενού. Από την άλλη πόσος εμετός από τους αγανακτισμένους ιεράρχες, οι οποίοι καταπίνουν την κάμηλο της φιλαργυρίας αλλά ακόμη και του ηθικού εκτραχηλισμού ορισμένων ενώ πέφτουν σαν όρνεα σε ανθρώπους που βρίσκονται σε σταυροδρόμι ταυτότητας φύλου και διυλίζουν τον κώνωπα!
Στην έρημη από υπευθυνότητα χώρα μας που για πολλούς αιώνες βρισκόταν υπό κατοχή αλίμονο στον καιρό του δεν μπόρεσε να περάσει από εδώ ο πραγματιστής και ανθρώπινος Λούθηρος, ούτε ο Ζβίγκλιος όπως μελαγχολικά παρατήρησε ο σεμνός και έγκριτος Νίκος Δήμου στην αρθρογραφία του.
Στον αιώνα μας η πληροφορία και η τεχνολογία τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς είναι δε αλήθεια ότι αφήνουν ελάχιστο χώρο και χρόνο για την εσωτερική βάθυνση κάθε ανθρώπου, πολίτη. Ιδίως στην αγχωμένη κοινωνία μας ο κοινός νους, η ελάχιστη συναντίληψη είναι ακόμα το ζητούμενο! Ετσι κι αλλιώς όμως είναι αναγκαία η επικοινωνία σε όλο τον κόσμο. Λαμβάνει χώρα δηλαδή η διυποκειμενική διάδραση μέσω του Ιντερνετ κυρίως ανεξαρτήτως εθνικότητας, φυλής, γλώσσας.
Τραγική είναι η διαπίστωση για το χαμηλό επίπεδο αυτογνωσίας και μη εγκράτειας των ταπεινών ελατηρίων καιροσκοπισμού, διοικούμενων και διοικούντων, του ιδιοτελούς καισαρισμού κυβερνώντων και εκκλησιαστικών αρχόντων. Μακρύς είναι ο δρόμος για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος πειθαρχίας και ομόνοιας μέχρι να φθάσουμε στο επίπεδο της μεγάλης πλειοψηφίας της ηπείρου μας.
Καθήκον ως εκ τούτου απαραίτητο των συνετών πολιτών και διανοουμένων είναι η ανύψωση ήθους και αυτογνωσίας στην πατρίδα μας.
* Του Παύλου Δ. Γιατσιάκη
