Από τον Νικόλαο Φασούλα
Πολλές φορές σαν νέος συζητώ με τους φίλους μου για τις ανθρώπινες σχέσεις κάθε είδους. Όλες αυτές οι συζητήσεις έχουν ένα κοινό συμπέρασμα, ότι σήμερα υπάρχει αρκετή μοναξιά γύρω μας. Μιλούμε όμως για την μοναξιά ως μία γενική έννοια αγνοώντας τις αιτίες που την προκαλούν. Τα προϊόντα της τεχνολογίας, ο υπολογιστής, η τηλεόραση, και το κινητό που εξελίχτηκε σ’ έναν μικρό υπολογιστή χειρός, περιορίζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και μας απομονώνουν κοινωνικά.
Οι πιο ανυποψίαστοι είναι οι άνθρωποι των αστικών πόλεων όπου ο ελεύθερος χρόνος τις περισσότερες φορές κατανέμεται ανάμεσα στην χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και προγράμματος της τηλεόρασης. Για πολλούς η καθημερινότητά τους χτίζεται γύρω από ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα. Η τηλεόραση επενεργεί ως αναπλήρωση της ανύπαρκτης ανθρώπινης επαφής δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της ύπαρξης κοινωνικών σχέσεων και δραστηριότητας. Για πολλούς βέβαια η τηλεόραση είναι μια ανακούφιση απέναντι στην μοναξιά τους, όμως ο άνθρωπος της τηλεόρασης εξελίσσετε σε παθητικό και από απόσταση αποδέκτη των κοινωνικών γεγονότων.
Παλαιότερα ήταν αδιανόητο να μιλά κανείς για μοναξιά των νέων. Το σχολείο λειτουργούσε καλύτερα επικοινωνιακά από την σημερινή ψηφιακή επικοινωνία. Σήμερα όμως η τεχνολογία της μοναξιάς έχει χτυπήσει και την πόρτα των νέων, εφήβων, φοιτητών.
Μέσα σε μια συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογικά κοινωνία φτάσαμε στους προσωπικούς υπολογιστές και το internet που ήρθαν για να δώσουν ένα διαφορετικό νόημα στον τρόπο εργασίας, μάθησης και επικοινωνίας. Όντως το internet είναι μια επανάσταση που επηρέασε τις ζωές όλων και κυρίως των νέων πολλαπλώς.
Η τεχνολογία της πληροφορίας ξαφνικά εμφανίζεται ως ελκυστική διέξοδος για αναζήτηση και λύση σε προσωπικά αδιέξοδα. Έτσι κάπως αρχίζει η ιστορία του εγκλωβισμού στην τεχνολογία.
Ο νέος μπορεί εύκολα να επικοινωνεί μέσα από το προσωπικό του «φρούριο» των τεσσάρων τοίχων με όποιον θέλει σ’ όλο τον κόσμο και ταυτοχρόνως να παραμένει κρυμμένος και ανώνυμος αν το θέλει μέσα στον δικό του κυβερνοχώρο, δηλαδή το προσωπικό του περιβάλλον στο internet. Με τον τρόπο αυτό αρκετοί νέοι πιστεύουν ότι τολμούν να κάνουν και να πουν πράγματα που δεν θα αποτολμούσαν στην πραγματική ζωή.
Η επικοινωνία μέσω υπολογιστή είναι ψυχρή, άψυχη. Δεν την απαρνιόμαστε διότι είναι χρήσιμη, αλλά δεν είναι αρκετή για τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο άνθρωπος χρειάζεται το καλημέρισμα πρόσωπο με πρόσωπο, την θέρμη μιας χειραψίας. Όλα αυτά συνιστούν την ανθρώπινη, την ζωντανή επικοινωνία αυτήν που φέρνει τον έναν κοντά στον άλλον και απομακρύνει την μοναξιά.
Ο υπολογιστής είναι για τους νέους, τηλεόραση, τηλέφωνο, εφημερίδα και πολλά άλλα. Ταχύτατη είναι η εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα από τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ώρες μπορεί να αναπτύξει διάλογο κανείς δημιουργώντας την ψευδαίσθηση στον εαυτό του της συμμετοχής στα κοινωνικά δρώμενα πάντα από απόσταση. Τις περισσότερες φορές μάλιστα πρόκειται για ανάγκη που κρύβει μεγάλη μοναξιά.
Το περιβάλλον του υπολογιστή δημιουργεί έναν ψεύτικο κόσμο που απέχει πολύ από τον πραγματικό. Αυτός ο κόσμος είναι η λεγόμενη εικονική πραγματικότητα.
Το διαδίκτυο είναι μία από τις σπουδαιότερες τεχνολογικές ανακαλύψεις του περασμένου αιώνα και συνεχώς αυξάνει την δύναμη και την επιρροή του. Είναι μια θαυμάσια βιβλιοθήκη με χρήσιμο αλλά και επικίνδυνο υλικό. Ο καθένας μπορεί να αναρτήσει ότι θέλει σ’ αυτή την βιβλιοθήκη. Από τα πιο ενδιαφέροντα ως τα πιο βρώμικα πράγματα, είναι ένα δυνατό εργαλείο πληροφορίας που ο κάθε απλός άνθρωπος διαθέτει σήμερα στο σπίτι του. Όμως όσο πιο δυνατό είναι ένα εργαλείο, τόσο μεγαλύτερη προσοχή χρειάζεται στην χρήση του.
Ας το καταλάβουμε λοιπόν ότι η κακή χρήση της προηγμένης τεχνολογίας μπορεί να γίνει δυνάστης του ανθρώπου, επικίνδυνη παγίδα του αδύναμου ανθρώπου, των νέων, των άνεργων νέων και όσων διαθέτουν ελεύθερο χρόνο. Συμβάλει δε στην ενίσχυση της ανθρώπινης μοναξιάς.
Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αυτή η ιστορία δεν μας ακουμπά. Οι άνθρωποι συνηθίζουμε να ξορκίζουμε το κακό. Μακάρι να είναι έτσι.
Μέρα με την μέρα όμως η τεχνολογία αλλάζει τον πυρήνα των σχέσεών μας. Μεταβαίνουμε από μια κοινωνία σχέσεων πρόσωπο με πρόσωπο, σε μια κοινωνία εικονικών και από απόσταση σχέσεων. Ο κόσμος αλλάζει πάρα πολύ γρήγορα μπροστά στα μάτια μας για την εποχή που διανύουμε. Αυτή την ταχύτητα αλλαγών που έχει και τις αντίστοιχες κοινωνικές και ατομικές επιπτώσεις, είναι δύσκολο να την παρακολουθήσει ο μέσος άνθρωπος. Στα χρόνια που έρχονται το φαινόμενο θα γίνει πιο έντονο γι’ αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση.
* Ο Νικόλαος Αλεξ. Φασούλας είναι Οικονομολόγος, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-Συγγραφέας.
