τη μεγάλη στιγμή της ιστορίας του, το μεγάλο γεγονός της Εθνικής Παλιγγενεσίας της 25ης Μαρτίου του 1821 που φέτος θα τιμηθεί πανηγυρικά, καθώς, επετειακά, συμπληρώνονται 200 χρόνια από την ηρωική εκείνη, «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», εξέγερση κατά του Οθωμανού δυνάστη που εξελίχθηκε σε νικηφόρα Επανάσταση. Τιμούμε την ημέρα αυτή, γιατί αποτέλεσε την αφετηρία, το ηρωικό ξεκίνημα του αδούλωτου λαού μας για ν’ ανοίξει τον δρόμο για την εθνική του αποκατάσταση. Διπλή η γιορτή. Aπό τη μια η μνήμη τού Ευαγγελισμού της Yπεραγίας Θεοτόκου και από την άλλη η έναρξη της Εθνικής Παλιγγενεσίας του Γένους μας, που -όχι τυχαία- ξεκίνησε την ημέρα του Ευαγγελισμού.
Kοινός παρονομαστής των δύο αυτών γεγονότων είναι η ανυπολόγιστη αξία της ελευθερίας. Στην πρώτη περίπτωση η ελευθερία σαρκώνεται στη συγκατάθεση της Παναγίας με τα λόγια «ιδού η δούλη Kυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου», στο χαρμόσυνο μήνυμα τού αρχαγγέλου, που αναγγέλλει τη σωτηρία των ανθρώπων και προσκαλεί τη Mαριάμ να αναλάβει την ξεχωριστή και μοναδική ευθύνη της. Στη δεύτερη περίπτωση η ελευθερία σαρκώνεται στην απόφαση των Ελλήνων να αποτινάξουν την τυραννία τής μακρόχρονης σκλαβιάς και να διεκδικήσουν το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου και λαού για αυτοδιάθεση. Τετρακόσια ολόκληρα χρόνια, το ένδοξο Ελληνικό έθνος, που στο παρελθόν ήταν ο φωτοδότης της ανθρωπότητας, έζησε κάτω από τον ζυγό ενός ανελέητου και βάναυσου κατακτητή. Βασανίστηκε, υπέφερε, αλλά δεν έχασε στιγμή την ελπίδα και την προσδοκία της εθνικής του αποκατάστασης. Η ψυχή του Έλληνα δεν υποδουλώθηκε και το πνεύμα του δε λύγισε ποτέ.
«25η του Μάρτη», μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, ημέρα του Ευαγγελισμού. Ο Θεός έστειλε τον άγγελο με τον λευκό κρίνο στην Παναγία και της ανήγγειλε τον ερχομό του Θεανθρώπου, του Σωτήρα του κόσμου. Ακριβώς αυτήν τη μέρα της μεγάλης γιορτής, της ελπίδας για τη σωτηρία του κόσμου, διάλεξαν να αναγγείλουν την έναρξη του αγώνα οι αγωνιστές πρόγονοί μας - οι επαναστάτες πρόγονοί μας που δεν ήταν ούτε πρίγκιπες, ούτε δούκες, ούτε βαρωνέτοι, αλλά στη συντριπτική τους πλειοψηφία κτηνοτρόφοι (κατά κυριολεξίαν τσομπάνηδες), ψαράδες, γεωργοί, αγωγιάτες, αλλά και παπάδες με τριμμένα ράσα.
Στις 25 του Μάρτη, ημέρα χαράς, λύτρωσης και αισιοδοξίας για κάθε χριστιανό, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ύψωσε στην Αγία Λαύρα, τη σημαία της Επανάστασης. Εκεί μπροστά στην Ωραία Πύλη, δόθηκε ο ιερός όρκος «Ελευθερία ή Θάνατος». Πίστευαν με όλη τη δύναμη της ψυχής τους ότι ο Θεός είναι πλάι τους. Δεν ήταν δυνατόν ο Θεός να αφήσει τα παιδιά του άλλο στα χέρια των Οθωμανών κατακτητών. Και το θαύμα έγινε. Το ένα μετά το άλλο, τα διάφορα μέρη της Ελλάδος μπαίνουν στη φωτιά του πολέμου. Πολεμούν άφοβα, θαρραλέα. Είναι άξιοι απόγονοι των πολεμιστών του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας. Έχουν συναίσθηση ότι είναι συνεχιστές της ελληνικής παράδοσης και μάχονται με μοναδική τους επιδίωξη τη λευτεριά. Γίνονται ήρωες. Μια νέα φωτεινή σελίδα στην Ελληνική ιστορία γράφεται. Γράφεται με μάχες και υπογράφεται με αίμα. Το αθάνατο ́21, το μεγαλούργημα της ελληνικής φυλής, η δόξα και το καμάρι μας, υπήρξε η πιο σημαντική καμπή της ιστορίας μας.
Η 25η Μαρτίου είναι η μέρα της πανανθρώπινης σωτηρίας με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Είναι μέρα Εθνεγερσίας της Πατρίδας μας. Μέρα φωτός, δόξας και εθνικής αθανασίας. Είναι ημέρα που διδάσκει το καθήκον προς την Πατρίδα και την αγάπη για την ελευθερία. Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, το χρέος μας απέναντι σ’ αυτούς που μας παρέδωσαν με τη θυσία τους μια λεύτερη πατρίδα. Η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, είναι ένα καθοριστικό ιστορικό γεγονός, γιατί παράλληλα με την αναγνώριση των αγώνων και των θυσιών του λαού μας δημιουργεί μία προοπτική αναστοχασμού για το παρόν και κυρίως για το μέλλον της χώρας.
Ας έλθουμε στο σήμερα, κάνοντας έναν μικρό απολογισμό. Μέσα σε διάστημα 200 ετών η Ελλάδα κατάφερε να γίνει ένα από τα πλέον ανεπτυγμένα κράτη που δημιουργήθηκαν στα εδάφη που κατείχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία και είναι σήμερα -η χώρα μας- μέλος στις πιο επιλεκτικές και ταυτοχρόνως εκλεκτικές συμμαχίες στον κόσμο. Παρά δε την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, εξακολουθούμε να έχουμε μία ζηλευτή (για άλλα κράτη και έθνη) θέση στο παγκόσμιο σύστημα.
Το νόημα του 1821 είναι δύο λέξεις: ελευθερία (μέσω του αγώνα να κρατάμε τη Δημοκρατία μας σταθερή και να την ενισχύουμε) και ενότητα (μέσω της ομόνοιας, της ομοψυχίας απέναντι στις ποικίλες απειλές). Αυτή είναι η ιστορική παρακαταθήκη την οποία οφείλουμε να έχουμε ως πολύτιμο οδηγό πλεύσης και μάλιστα σε ήδη δύσκολους καιρούς, αλλά και για τις μεγάλες αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα μας. Γιατί όπως μας λέει κι ο Μακρυγιάννης «(...) γλυκώτερον πράγμα δεν είναι άλλο από την πατρίδα και τη θρησκεία. Όταν δι’ αυτά τον άνθρωπον δεν τον τύπτει η συνείδησή του, αλλά τα δουλεύει ως τίμιος και τα προσκυνεί, είναι ο πλέον ευτυχής και ο πλέον πλούσιος... (...) και τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί˙ και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγη ούτε ο δυνατός «εγώ» ούτε ο αδύνατος. Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ»...». Απ’ εκείνη την ηρωική Επανάσταση, 200 χρόνια μετά, ετούτην τη διδαχή ας την κάνουμε ευχή και προσευχή˙ για τη χώρα˙ την Πατρίδα.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/θμιας (ΠΕ01), δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Α.Π.Θ.
(xaan@theo.auth.gr)
