Ουσιαστικά πρόκειται για το πέρασμα σε μια άλλη διάσταση. Ο χρόνος εδώ σταματά και το ταξίδι ξεκινά. Ένα ταξίδι στο χθες του θεσσαλικού κάμπου, στα χρόνια που όλα ήταν πιο απλά μα και πιο όμορφα. Παλιά έπιπλα, διακοσμητικά αντικείμενα, περίτεχνα υφαντά και φορεσιές, κοσμήματα, θρησκευτικά κειμήλια κοσμούν τις προθήκες του μουσείου. Ένα μουσείο όμορφο μα και συνάμα μαγικό.
Ήταν το 1973 όταν το ζεύγος Λένας και Γιώργου Γουργιώτη είχε την ιδέα για τη συλλογή λαογραφικού υλικού και τη σύσταση της Λαογραφικής Εταιρείας. Στην αρχή το μουσείο λειτούργησε στο ισόγειο του Δημαρχείο Λάρισας, στη πορεία σε νοικιασμένο χώρο στο κέντρο της Λάρισας, ενώ όσο μεγάλωναν οι συλλογές, τόσο μεγάλωνε και ο αγώνας της αείμνηστης Λένας Γουργιώτη για την ίδρυση ενός σύγχρονου μουσείου που θα είχε τη δυνατότητα να φιλοξενεί τα χιλιάδες εκθέματα, ενώ ταυτόχρονα θα ήταν και σημείο αναφοράς για τη Λάρισα με ενεργό ρόλο στα πολιτιστικά δρώμενα. Έτσι και έγινε. Το 2014 η Λάρισα έζησε το όνειρο. Επιτέλους το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο ήταν έτοιμο να ανοίξει τις πόρτες του. Δύο χρόνια μετά, ο απολογισμός έχει θετικό πρόσημο. Χιλιάδες επισκέπτες και μαθητές σχολείων από όλη την Ελλάδα έχουν ξεναγηθεί στις συλλογές του. Σπουδαίες εκθέσεις, σεμινάρια, συνέδρια και διαλέξεις έφεραν το μουσείο στην κορυφή της πολιτιστικής ατζέντας της πόλης. Το μουσείο παρά τους δύσκολους καιρούς συνεχίζει την ανοδική του τροχιά και η υπεύθυνη του μουσείου κ. Φανή Καλοκαιρινού αποκαλύπτει στην «Ε» τι θα συμβεί εντός των τειχών του μέχρι τέλος του έτους, τονίζοντας ότι η δημοτική αρχή Λάρισας μέσω της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο Σύλλογος του Λαογραφικού Μουσείου και το ΔΣ του Μουσείου στηρίζουν με κάθε τρόπο τη λειτουργία του. Ήδη αυτό το χρονικό διάστημα τρέχουν δέκα εκπαιδευτικά προγράμματα μουσειακής αγωγής και συγκεκριμένα τα: «Ελάτε να υφάνουμε!», «Παιχνίδια με τις στάμπες», «Τα παιχνίδια της παράδοσης ζωντανεύουν ξανά», «Τα Μουσεία και ο κόσμος τους», «Ένα δέντρο στο Μουσείο», «Παραδοσιακές θεσσαλικές φορεσιές», «Στο εργαστήρι του αγγειοπλάστη», «Ο καραγκιόζης πάει στο Μουσείο», «Ένα καρτ-ποστάλ από την παλιά Λάρισα» (από γ΄ δημοτικού) και «Εμπνεόμαστε από την παράδοση και κάνουμε τέχνη» -από γ΄ δημοτικού).
-Από 21 έως 23 Οκτωβρίου το Μουσείο θα μετάσχει στο Συνέδριο Εκπαιδευτικής Καινοτομίας στο ΤΕΙ Λάρισας όπου η υπεύθυνη κ. Φανή Καλοκαιρινού θα αναπτύξει το θέμα “Εκεί που η γοητεία και το συναίσθημα συναντούν την παράδοση: Ένας καινοτόμος επιμορφωτικός διάλογος της Εκπαίδευσης με τον Πολιτισμό ”.
-Στις 25 Οκτωβρίου θα εγκαινιαστεί η περιοδική Έκθεση «Έργα Ελλήνων και Κυπρίων Ναΐφ Ζωγράφων. Από τη Συλλογή Χρήστου και Πόλλυς Κολλιαλή».
Επιμέλεια Ίρις Κρητικού. Η έκθεση θα λειτουργήσει μέχρι και τις 18 Νοεμβρίου.
-Το Σάββατο 5 Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθεί το Sleepover (διανυκτέρευση) ενηλίκων στο μουσείο
-Στις 24 Νοεμβρίου θα εγκαινιαστεί η περιοδική Έκθεση «Από τον μύθο της Αράχνης στο σήμερα» της εικαστικού Ιωάννας Τερλίδου που θα φιλοξενείται στο μουσείο μέχρι και τις 26 Ιανουαρίου 2017.
-Στις 4 Δεκεμβρίου θα εγκαινιαστεί η περιοδική Έκθεση “Η ρωσική παράδοση και κουλτούρα μέσα από αντικείμενα παλιννοστούντων Ελλήνων προσφύγων από τη Ρωσία” που θα βρίσκεται στη Λάρισα μέχρι και τις 28 Δεκεμβρίου. Στα εγκαίνια κεντρικός ομιλητής θα είναι ο Ευ. Καραμανές, διευθυντής Κέντρου Έρευνας Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του έτους ελληνορωσικής φιλίας σε συνεργασία με το Διαχρονικό Μουσείο και τη Δημοτική Πινακοθήκη. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν αντικείμενα καθημερινής χρήσης Ελλήνων προσφύγων από τη Ρωσία και την πρώην ΕΣΣΔ που με τον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα έφεραν μαζί και προσάρμοσαν, κατά μία έννοια, στην ελληνική πραγματικότητα.
Αντικείμενα καθημερινής χρήσης, προϊόντα παραδοσιακών ρωσικών τεχνικών καθώς και άλλα που αντανακλούν τον ρωσικό πολιτισμό θα εκτεθούν δίνοντας μια εικόνα για το πώς ζούσαν οι Έλληνες εκεί υιοθετώντας ήθη αλλά και άλλα στοιχεία της ρωσικής πραγματικότητας.
Το θέμα του βίαιου εκπατρισμού, τόσο επίκαιρο στην εποχή μας, αφορά και τους Έλληνες διαχρονικά, οι οποίοι κάτω από διάφορες ιστορικές συνθήκες άφησαν την πατρίδα τους και βρέθηκαν πρόσφυγες σε διάφορες περιοχές ανά τον κόσμο. Στη νέα τους πραγματικότητα προσπάθησαν κατά το δυνατόν να κρατήσουν την εθνική τους ταυτότητα προσαρμοζόμενοι όμως στις νέες συνθήκες και στην καινούργια κοινωνική κατάσταση. Με την επιστροφή τους στην πατρίδα, ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία, μεταφέροντας λιγοστά αντικείμενα ως ενθυμήματα της παλαιάς τους ζωής. Οι εκθέσεις θα υλοποιηθούν στον χώρο του Μουσείου και θα συνοδεύονται από παράλληλες δράσεις-εκδηλώσεις.
Το διάστημα από 12 έως18 Δεκεμβρίου θα πραγματοποιούνται δράσεις για τα Χριστούγεννα
ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
Η συλλογή λαογραφικού υλικού ξεκίνησε ουσιαστικά το 1973 κι έκτοτε ο πυρήνας αυτός εμπλουτίστηκε από δωρεές και αγορές συντοπιτών μας με αποτέλεσμα το μουσείο να αριθμεί σήμερα περισσότερα από 20.000 αντικείμενα, προϊόντα λαϊκών τεχνικών – τεχνών, τα οποία αποτελούν ένα τεράστιο ιστορικό αρχείο. Τα αντικείμενα αυτά προέρχονται κυρίως από τη Θεσσαλία αλλά υπάρχουν και αντικείμενα από όλη την Ελλάδα και παρουσιάζουν εκφάνσεις της ζωής και του πολιτισμού των ανθρώπων στο θεσσαλικό κάμπο, τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, καθώς και τη ζωή στην πόλη από τον 16ο αι. έως τα μέσα του 20ού αι. Η μόνιμη έκθεση όμως «χρονικά εστιάζει στο διάστημα μεταξύ 1850 -1950, γιατί έχουμε ως χρονολογία ορόσημο το 1881, έτος Απελευθέρωσης της Λάρισας από τον τουρκικό ζυγό. Πριν το 1881, λοιπόν, ο βίος είναι παραδοσιακός. Με την αποχώρηση των Οθωμανών έχουμε τη σταδιακή αποδόμηση της παράδοσης και τον σταδιακό εξαστισμό, την εισρροή νέων στοιχείων ευρωπαϊκών. Αυτή ακριβώς τη μετάβαση θέλουμε να δείξουμε στον επισκέπτη» τονίζει η κ. Καλοκαιρινού.
Όψεις του αγροτικού και αστικού πολιτισμού στη Θεσσαλία μπορεί να δει ο επισκέπτης κάνοντας μια ξενάγηση στον πρώτο όροφο μέσα από τις αναπαραστάσεις τύπων θεσσαλικών κατοικιών, καθώς και παραδοσιακών και επιστημονικών εργαστηρίων. Παρουσιάζεται ακόμη μια ενότητα αφιερωμένη στη μεταβυζαντινή εκκλησιαστική τέχνη και λατρεία, ενώ στο δεύτερο όροφο του κτιρίου εκτίθεται ένας ενδεικτικός αριθμός χαρακτικών περιηγητικών εκδόσεων του 16ου αι. από την πλούσια συλλογή που δώρισε στο μουσείο ο ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ν. Κ. Ψημμένος. Στο υπόγειο του κτιρίου μπορεί επίσης να θαυμάσει κανείς την ενότητα οικιακής υφαντικής και οικοτεχνίας.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ
Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Λαγραφικού Μουσείου και το πρώτο αυτής της κατηγορίας το οποίο είναι προσαρμοσμένο σε μόνιμη έκθεση μουσείου, είναι το φαρμακείο του Αστεριάδη, το οποίο με όλη την επίπλωση και τον εξοπλισμό από τη Βιέννη μας μεταφέρει πίσω στο 1870. Πρόκειται το φαρμακείο του Κωνσταντίνου Αστεριάδη, του εμπειρικού, πρακτικού φαρμακοποιού, ο οποίος το κληροδότησε στον γιο του και επιστήμονα, Αγαμεμνωνα Αστεριάδη για να σταματήσει τελικά τη λειτουργία του το 1997 με την επωνυμία Βλαχοστέργιου.
Σπουδαία εκθέματα αποτελούν επίσης τα σταμπωτά του Τυρνάβου. Πρόκειται για τη διακόσμηση κυρίως βαμβακερών υφασμάτων, αργότερα και βελούδινων και μεταξωτών με τη χρήση ξύλινων σφραγίδων – με στάμπες εξού και σταμπωτά. Όταν τη δεκαετία του ΄80 τα δύο μεγάλα εργαστήρια του Τυρνάβου, το εργαστήριο Ιωαννίδη και το εργαστήριο Σελήνη σταμάτησαν τη λειτουργία τους, το μουσείο με κονδύλι του υπ. Πολιτισμού αγόρασε σχεδόν όλο το υλικό σε σφραγίδες και σε σταμπωμένα πανιά. Πουθενά πλέον στην Ελλάδα δεν υπάρχει εργαστήριο τυποβαφικής. Πρόκειται για μια τεχνική εντελώς εγκαταλελειμμένη και για τον λόγο αυτό υπάρχει η πρόθεση από τη διοίκηση του μουσείου να την αναβιώσουν σε επίπεδο εργαστηρίου.
Περιδιαβαίνοντας κανείς το μουσείο μπορεί ακόμη δει να το χημικό εργαστήριο του ιδρυτή, Γεωργίου Γουργιώτη, ο οποίος έπειτα από πολυετείς σπουδές επέστρεψε στη Λάρισα το 1950, κοσμήματα νεοελληνικής αργυροχοϊας, εκκλησιαστικά αντικείμενα, καταπληκτικά έργα τέχνης, αλλά και παραδοσιακά που μας μεταφέρουν πολύ πίσω και μας συνδέουν με την οθωμανική κατοχή μιας και τότε διαμορφώνεται ο παραδοσιακός βίος.
Η ΦΩΤΟΘΗΚΗ
Πριν λίγους μήνες μια νέα ομάδα υπό τον τίτλο «Φωτοθήκη» μπήκε στην «αγκαλιά» του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας. Στόχος της η συγκέντρωση καταγραφή, τεκμηρίωση και ανάλυση παλαιών φωτογραφιών, χαρακτικών, ζωγραφικών τοπίων, προσώπων, πορτραίτων της Λάρισας και της περιοχής της.
Απώτερος στόχος η ψηφιοποίηση του υλικού ώστε να είναι προσιτό μέσω του Διαδικτύου σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει και να δει περισσότερα για την ιστορία της πόλης. Τα ιστορικά δεδομένα, θα μπορεί να συμπληρώνονται, να βελτιώνονται ή να διορθώνονται ανά πάσα στιγμή, από τους ηλεκτρονικούς επισκέπτες της «Φωτοθήκης».
Στεγάζεται σε αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας και στα σχέδια της είναι η διοργάνωση θεματικών εκθέσεων, εκδόσεων βιβλίων, καρτών κ.λ.π.
