Του Δρ Αργύρη Β. Ντόβα
τ. Διευθυντή Β΄ Παθολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας
& Παθολογικής Κλινικής ΕΣΥ Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας
Ροχαλητό είναι η παραγωγή αναπνευστικού θορύβου ( θορυβώδης αναπνοή ) κατά τον ύπνο, που οφείλεται στους κραδασμούς των φαρυγγικών τοιχωμάτων.
Ο χαρακτηρισμός του ροχαλητού, ως διαταραχής, κατ’ αρχήν είναι εσφαλμένος, καθ’ όσον οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι ροχαλίζουν ορισμένες φορές, σε κάποια φάση του ύπνου. Το 30 % περίπου του γενικού πληθυσμού ροχαλίζει κάθε φορά που κοιμάται. Το 80 % ροχαλίζει μόνο περιστασιακά. Το ροχαλητό συμβαίνει απλά επειδή ο μυϊκός τόνος χαλαρώνει κατά τον ύπνο, οπότε η διέλευση του αέρα μέσα από στενά περάσματα με μαλακά τοιχώματα, μπορεί να προκαλέσει δόνηση των τοιχωμάτων και κυρίως ταλάντωση της σταφυλής, με αποτέλεσμα την εκδήλωση του γνωστού « μελωδικού » ήχου.
Το ροχαλητό αποτελεί ένα σοβαρό ιατρικό και κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο βασανίζει όχι μόνο τα άτομα, στα οποία εκδηλώνεται, αλλά ταλανίζει και τους συντρόφους τους. Οι επιπτώσεις του ροχαλητού στη σχέση του ζεύγους μπορεί να είναι καταστροφικές. Σύμφωνα με μελέτες, που έχουν εκπονηθεί στη Βρετανία, το 80 % των ζευγαριών, που ροχαλίζουν, αναγκάζονται να κοιμούνται σε ξεχωριστά δωμάτια, ενώ ένα ποσοστό 10 % από αυτά σκέφτεται ακόμα και το διαζύγιο.
Στην Ελλάδα, 900.000 περίπου άνθρωποι πάσχουν από νοσηρό ροχαλητό, εκ των οποίων οι 500.000 περίπου περιπτώσεις είναι αδιάγνωστες.
Αίτια του ροχαλητού: Οι κυριότερες ανατομικές διαταραχές, που μπορούν να προκαλέσουν στένωση της ανώτερης αναπνευστικής οδού, και κατά συνέπεια και ροχαλητό, είναι: η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, οι υπερτροφικές ρινικές κόγχες, οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις ( κοινώς κρεατάκια ) στο ρινοφάρυγγα, οι υπερτροφικές αμυγδαλές, η υπερτροφική μακριά σταφυλή, οι στενές καμάρες της μαλθακής υπερώας, αλλά και η έκδηλη μυϊκή μάζα στον τράχηλο των παχύσαρκων ασθενών. Επίσης, φλεγμονώδεις ή αλλεργικές καταστάσεις, όπως: π.χ. η χρόνια παραρινοκολπίτιδα και η ρινική αλλεργία, δυνατόν να αποτελέσουν εκλυτικούς παράγοντες για την εμφάνιση του ροχαλητού.
Προδιαθεσικοί παράγοντες: Παράγοντες, που προδιαθέτουν για την εκδήλωση ροχαλητού είναι: 1) Η ηλικία. Τα άτομα ηλικίας > 50 ετών ροχαλίζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με τα νεότερα άτομα. 2) Το φύλο. Οι άνδρες ροχαλίζουν σε διπλάσια συχνότητα σε σχέση με τις γυναίκες. 3) Η παχυσαρκία 4) Οι παράγοντες που προκαλούν χαλάρωση του μυϊκού τόνου στην περιοχή του στοματοφάρυγγα, όπως: η μεγάλη κόπωση, η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και ηρεμιστικών φαρμάκων, καθώς και η ιδιοσυγκρασική προδιάθεση.. 5) Η στάση του σώματος κατά τη διάρκεια του ύπνου (συνιστάται η πλάγια θέση του σώματός μας και όχι ανάσκελα ).
Υπνική άπνοια και ροχαλητό: Μεταξύ των ατόμων που ροχαλίζουν , το 20 % περίπου πάσχει από υπνική άπνοια. Υπνική άπνοια ( άπνοια κατά τον ύπνο ) είναι η διακοπή της ροής του αέρα, τόσο από τη μύτη όσο και από το στόμα, κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η υπνική άπνοια διακρίνεται: α) στην αποφρακτική υπνική άπνοια, όταν το αίτιο της διακοπής ροής του αέρα προς τους πνεύμονες οφείλεται σε απόφραξη κάποιου σημείου της αναπνευστικής οδού και β) στην κεντρική άπνοια, όταν το πρόβλημα εντοπίζεται στον εγκέφαλο.
Το ροχαλητό είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα, ενώ, περιστασιακά, παρατηρείται η ακόλουθη πορεία των γεγονότων: Ο ασθενής, ενώ ροχαλίζει δυνατά, ξαφνικά σταματά να αναπνέει για λίγη ώρα, μέχρι που τελικά πραγματοποιεί μια δυνατή και θορυβώδη αναπνοή, καθώς ο αέρας περνά μέσω του στενωτικού περάσματος της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Η παραπάνω διαδικασία επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα επεισόδια αυτά, στη σοβαρή τους μορφή, διαρκούν περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα το καθένα και συμβαίνουν περισσότερες από 7 φορές την ώρα. Πολλές φορές, οι ασθενείς δυνατόν να εμφανίσουν 30 έως 300 επεισόδια άπνοιας κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Επιπτώσεις του ρoχαλητού και της υπνικής άπνοιας: Η κακή ποιότητα ύπνου, εξ αιτίας του ροχαλητού και της υπνικής άπνοιας, οδηγεί σε: υπνηλία και λήθαργο κατά τη διάρκεια της ημέρας, αίσθημα διαρκούς κόπωσης, άμβλυνση της μνήμης, πτωχή ικανότητα συγκέντρωσης, κεφαλαλγία, νευρικότητα και ευερεθιστότητα. Το νοσηρό ροχαλητό αυξάνει επίσης την πιθανότητα για την εκδήλωση : αρτηριακής υπέρτασης, καρδιακών νοσημάτων ( καρδιακές αρρυθμίες, καρδιακή προσβολή ), αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, στυτικής δυσλειτουργίας, κατάθλιψης, καθώς επίσης και εργατικών και τροχαίων ατυχημάτων.
Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από τη διάγνωση. Η διενέργεια του “test” ύπνου, καθώς και της πλήρους ωτορινολαρυγγολογικής εξέτασης, είναι απαραίτητη για την εντόπιση του σημείου και του βαθμού της απόφραξης της αεροφόρου οδού. Η αντιμετώπιση, τόσο του απλού ροχαλητού, όσο και του συνδρόμου της αποφρακτικής άπνοιας, κατά τον ύπνο, δυνατόν να είναι συντηρητική ή χειρουργική.
Η πιο συχνή και αποτελεσματική συντηρητική θεραπεία συνίσταται στην εφαρμογή συνεχούς ροής αέρα στη μύτη, με τη χρήση ρινικής μάσκας ( CPAP ) κατά τη διάρκεια του ύπνου, η οποία αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για τα άτομα εκείνα, που για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορούν ή δεν θέλουν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Η ροή αέρα, με θετική πίεση, προς τη μύτη και τις αεροφόρους οδούς, μέσω της CPAP, είναι σταθερή και ρυθμίζεται κατάλληλα, έτσι ώστε να αποτρέπει την κατάργηση του τόνου των μυών της περιοχής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η χειρουργική θεραπεία έχει θέση στις βαρύτερες περιπτώσεις, όπου το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρότερο.
Στις περιπτώσεις επιτυχούς αντιμετώπισης του ροχαλητού, είτε συντηρητικά είτε χειρουργικά, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η αλλαγή του τρόπου ζωής του πάσχοντα ( διακοπή του καπνίσματος, αποφυγή χρήσης οινοπνευματωδών ποτών και ηρεμιστικών φαρμάκων, καθώς και ελάττωση του σωματικού βάρους και καθιέρωση συστηματικής σωματικής άσκησης ).
