Από τον Αργύρη Ντόβα
Το πρώτο εργαστηριακά επιβεβαιωμένο κρούσμα λοίμωξης από τον κοροναϊό MERS σε Έλληνα, που επέστρεψε πρόσφατα από τη Σαουδική Αραβία και ο οποίος νασηλεύεται ήδη σε κρίσιμη κατάσταση σε ειδική Μονάδα αναπνευστικών νοσημάτων, ανακοίνωσε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ).
Ο ιός MERS είναι ένας νέος επικίνδυνος ιός της οικογένειας των κοροναϊών, που προκαλεί βαριές λοιμώξεις στο αναπνευστικό σύστημα. Ο εν λόγω ιός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μέση Ανατολή στις αρχές του 2012 και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε αρκετές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής (Γαλλία, Ιταλία, Ιορδανία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Τυνησία, Βρετανία, Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα).
Οι κοροναϊοί περιλαμβάνουν τόσο ιούς που προκαλούν κοινό κρυολόγημα όσο και τον ιό που προκάλεσε το σύνδρομο SARS (Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας). To SARS εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Κίνα το 2002 και εξαπλώθηκε γρήγορα σε πολλές χώρες, προσβάλλοντας 8000 περίπου ανθρώπους,, από τους οποίους οι 800 κατέληξαν από βαριά αναπνευστική λοίμωξη. Ο ιός MERS δεν έχει άμεση συγγένεια με κανέναν από τους υπόλοιπους γνωστούς κοροναϊούς και προκαλεί σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού, η οποία συνοδεύεται με σημαντική θνητότητα (ποσοστό θνητότητας 50 % περίπου).
Έως τις 17 Απριλίου 2014 είχαν δηλωθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.)συνολικά 243 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα περιστατικά λοίμωξης από τον ιό MERS , εκ των οποίων τα 93 κατέληξαν. Κατά τη διάρκεια της 66ης Παγκόσμιας Συνόδου Υγείας ο ιός ονομάστηκε από τον Π.Ο.Υ. ως Middle East Respiratory Syndrome Corona Virus (MERS-CoV). Στο γένος Βήτα-κοροναϊός εντάσσονται τέσσερα μονοφυλετικά είδη (A έως D), εκ των οποίων τα είδη C και D περιλαμβάνουν ιούς, που ανευρίσκονται μόνο στις νυχτερίδες. Ο MERS κοροναϊός ανήκει στο είδος C και είναι ο πρώτος Βήτα-κοροναϊός, είδους C, που απομονώθηκε στον άνθρωπο.
Μετάδοση: Ο ακριβής τρόπος μετάδοσης του νέου ιού δεν είναι απολύτως γνωστός. Φαίνεται πάντως ότι ο ιός MERS μεταδίδεται περιορισμένα από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως όταν βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους (σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου). Έχει επίσης καταγραφεί μετάδοση του ιού από μολυσμένα άτομα σε εργαζόμενους στις υπηρεσίες Υγείας, Καταγράφηκαν και κρούσματα μέσα σε οικογένειες με εκδήλωση της νόσου μεταξύ μελών τους.
Συμπτώματα και κλινικά σημεία: Τα μέχρι τώρα κρούσματα της νόσου εμφανίζουν οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού, με πυρετό, βήχα και δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια). Με βάση την υπάρχουσα κλινική εμπειρία , η λοίμωξη από τον κοροναϊό MERS εμφανίζεται ως πνευμονία, ενώ σε μερικές περιπτώσεις έχει οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως: οξύ σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), σήψη, νεφρική ανεπάρκεια, πολυοργανική ανεπάρκεια, σηπτική καταπληξία και / ή θάνατο.
Διάγνωση: Για την τεκμηρίωση της λοίμωξης από τον ιό MERS συνιστάται η λήψη και καλλιέργεια: α) δειγμάτων αίματος και πτυέλων, καθώς και έλεγχος για πνευμονία της κοινότητας μικροβιακής αιτιολογίας πριν τη χορήγηση αντιβιοτικών. β) δειγμάτων από το ανώτερο αναπνευστικό (ρινικό, φαρυγγικό επίχρισμα). γ) δειγμάτων από τον επιπεφυκότα σε περίπτωση επιπεφυκίτιδας. δ) δειγμάτων ούρων, κοπράνων , εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ). Συνιστάται επίσης ιολογικός έλεγχος για γρίπη τύπου Α και Β, άλλους κοροναϊούς καθώς και διενέργεια PCR (αλυσίδα αντίδρασης πολυμεράσης).
Θεραπευτική αντιμετώπιση: Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη νόσο που προκαλείται από τον νέο ιό. Η όποια θεραπεία εφαρμόζεται, στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ενώ η υποστηρικτική αγωγή μπορεί να αποβεί αποτελεσματική.
Κανένα εμβόλιο από τα μέχρι τούδε γνωστά και διαδεδομένα δεν παρέχουν προστασία έναντι του ιού MERS. Η δυνατή κράση του ανθρώπου παίζει κυρίαρχο ρόλο στο να νοσήσει ή να μη νοσήσει το άτομο, που ήλθε σε επαφή με τον ιό. Η νόσος ξεκινάει σαν ένα βαρύ κρυολόγημα και η εξέλιξή της καθίσταται πλήρης εντός 14 ημερών.
Η υποστηρικτική αγωγή συνίσταται: α) στη χορήγηση οξυγόνου στους ασθενείς με συμπτωματολογία οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, υποξαιμίας ή καταπληξίας. β) Στη νοσηλεία των ασθενών σε θάλαμο αρνητικής πίεσης. γ) Στην εμπειρική χορήγηση αντιμικροβιακής αγωγής. δ) Στη χορήγηση υγρών σε ασθενείς με σοβαρή οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. που δεν παρουσιάζουν εικόνα καταπληξίας . Η χορήγηση των υγρών πρέπει να γίνεται με προσοχή. ε) Στη χορήγηση κορτικοστεροειδών. Η παρατεταμένη συστηματική χορήγηση κορτικοειδών πρέπει να αποφεύγεται στους ασθενείς με οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού, διότι μπορεί να προκαλέσει ευκαιριακές λοιμώξεις, μη αγγειακή νέκρωση, ενδονοσοκομειακή λοίμωξη και ενδεχομένως παράταση της αναπαραγωγής του ιού. στ) Στις αερογενείς προφυλάξεις κατά τη διάρκεια χειρισμών, που δυνατόν να προκαλέσουν αερόλυμα (π.χ. διασωλήνωση της τραχείας, τραχειοτομή, βρογχοσκόπηση, χρήση AMBOU)
Προληπτικά μέτρα ατομικής προστασίας: Υγιεινή των χεριών (συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι ή αντισηπτικό για 20 δευτερόλεπτα). β) Ατομικός εξοπλισμός προστασίας (γάντια, γυαλιά, μάσκες). γ) Μέτρα πρόληψης τραυματισμού από αιχμηρά αντικείμενα. δ) Κάλυψη της μύτης ή του στόματος κατά τον βήχα ή το πτάρνισμα. ε) Αποφυγή επαφής των ματιών, της μύτης ή του στόματος με άπλυτα χέρια. στ) Αποφυγή στενής επαφής με τους ασθενείς (φιλιά, κοινή χρήση ποτηριών, οικιακών σκευών κτλ). ζ) συχνό πλύσιμο κλινοσκεπασμάτων και συχνή απολύμανση κοινών αντικειμένων με τα οποία έρχονται σε επαφή και οι ασθενείς (π.χ. πόμολα θυρών).
Οι αρμόδιες υγειονομικές αρχές (ΚΕΕΛΠΝΟ) καθησυχάζουν , αλλά και εφιστούν την προσοχή σε όσους ταξιδεύουν , έστω και «τρανσιτ», από τις Αραβικές χώρες και ειδικά τη Σαουδική Αραβία (όπου ο ιός MERS έχει σκοτώσει 100 άτομα μέχρι τώρα), προς τη χώρα μας.
* Ο Δρ Αργύρης Β. Ντόβας είναι τ. διευθυντής Β΄ Παθολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας, & Παθολογικής Κλινικής ΕΣΥ Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας.
