Τι σχέση όμως μπορεί να έχει μια τίγρης, ένας βρυκόλακας και ένα κουνούπι; Την απάντηση δίνει ο Αλέξανδρος Μπελαβίλας -Τροβάς υπ. διδάκτορας Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Τρώνε νέκταρ από τα άνθη, τα φύλλα και τους βλαστούς των φυτών και τσιμπούν γιατί όπως εξηγεί ο κ. Μπελαβίλας “αμαρτάνουν για το παιδί τους” τσιμπάνε μόνο τα θηλυκά και αυτό γιατί προσλαμβάνουν πρωτεΐνες για την ανάπτυξη των αυγών τους», παράλληλα βουίζουν γιατί χτυπούν τα φτερά τους με έναν ρυθμό 300 με 600 χτύπων το δευτερόλεπτο. Μαζεύονται γύρω από το κεφάλι μας γιατί τα προσελκύει το διοξείδιο του άνθρακα το οποίο εκκρίνουμε κατά τη διάρκεια της εκπνοής. «Έχουν προτιμήσεις στις ομάδες αίματος, μελέτες δείχνουν ότι προτιμούν την ομάδα αίματος 0 σε αντίθεση με την ομάδα αίματος Α. Τους αρέσει το γαλακτικό οξύ το οποίο παράγεται με τη γυμναστική και μία παράξενη οσμή τα οποία τα προσελκύει είναι αυτή που παράγεται από το τυρί limburger που έχει παρόμοια μυρωδιά με αυτή που έχουν τα άπλυτα πόδια. Η μυρωδιά αυτή προέρχεται από ένα βακτήριο το Brevibacteria linens», αναφέρει.
ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ
Οι επιστήμονες μελετούν τα κουνούπια γιατί όπως λένε είναι επικίνδυνα και μάλιστα είναι ο πιο επικίνδυνος οργανισμός στον πλανήτη. «Είναι ένα οργανισμός ο οποίος σκοτώνει περίπου 725.000 ανθρώπους τον χρόνο. Τα κουνούπια είναι μια ομάδα δεν είναι ένα είδος αλλά αθροιστικά έτσι είναι, καθώς ο δεύτερος μεγαλύτερος δολοφόνος είναι ο άνθρωπος που σκοτώνει περίπου 475.000 ανθρώπους τον χρόνο και μετά είναι διάφορα άλλα είδη που μας τρομάζουν αλλά δεν είναι τόσο επικίνδυνα όπως είναι λιοντάρια, καρχαρίες, τίγρεις».
Στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας μελετούν την επικινδυνότητα του κουνουπιού γιατί μεταδίδει επιδημίες, είναι φορέας ιών και παρασίτων. Το κουνούπι Τίγρης μετακινείται με τα προϊόντα, έχει έναν μηχανισμό που ονομάζεται διάπαυση, μπαίνει σε ένα είδος χειμερίας νάρκης, οπότε τα αυγά του στην Κίνα από την οποία προέρχεται μπορούν να μεταφερθούν μέσω των προϊόντων σε όλο τον κόσμο. Τα πιο κοινά προϊόντα που μεταφέρουν τα αυγά του κουνουπιού είναι τα ξύλα μπαμπού που έχουμε διακοσμητικά στο σπίτι μας ή τα μεταχειρισμένα λάστιχα αυτοκινήτων. Παράλληλα, «έχουν μια τρομερή προσαρμοστικότητα σε άλλα περιβάλλοντα. Μπορούν να μεγαλώσουν σε αστικά περιβάλλοντα και να επικρατούν άλλων ειδών. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα άλλο κουνούπι το aedes cretinus, το οποίο είναι παρεμφερές χωρίς να μεταδίδει ασθένειες», και ξεκαθαρίζει ότι «ο ιός του Δυτικού Νείλου δεν μεταδίδεται από το κουνούπι Τίγρης αλλά από το κουνούπι που έχουμε στο σπίτι μας και λέγεται “Culex pipiens”. Είναι ένα κουνούπι που υπάρχει στις πόλεις και αυτό το κάνει και πιο επικίνδυνο».
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Ο καθένας πρέπει να λαμβάνει ατομικά μέτρα προφύλαξης την ίδια ώρα που συνεχίζονται οι ψεκασμοί από την Περιφέρεια. Εδώ όμως είναι που έρχονται οι επιστήμονες και αναλαμβάνουν δράση. «Τα εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται για τους ψεκασμούς έχουν έναν εμπειρικό μηχανισμό που δεν είναι συνήθως για το κουνούπι που στοχεύουν αλλά χτυπά πολλά έντομα, ωφέλημα για το οικοσύστημα. Εχουμε την πρόκληση να βρούμε έναν τρόπο που θα σκοτώνει το είδος που θέλουμε, χωρίς να έχει τοξικότητα για τα άλλα έντομα αλλά και για τους ανθρώπους. Έχουμε μια μεθοδολογία που τελικά θα καταλήξει σε εντομοκτόνα τα οποία στηρίζονται στη γενετική πληροφορία που μας δίνει το κουνούπι στο οποίο στοχεύουμε και είναι αυτό που μεταδίδει ασθένειες».
ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Περιγράφοντας αναλυτικότερα τη διαδικασία αναφέρει ότι «έχουμε διαθέσιμες τις πληροφορίες για το DNA του κουνουπιού και η ιδέα μας είναι να βρούμε κάποια κρίσιμα γονίδια που σχετίζονται με την επιβίωσή του, να τα στοχεύσουμε και να τα δώσουμε ένα μοριακό δηλητήριο για να εξολοθρευτούν».
Μπορεί όμως να βγει από το εργαστήριο και να δοθεί προς χρήση; «Από άποψη παραγωγής είναι αρκετά εύκολο και φθηνό να παραχθεί. Επίσης, στα εργαστήρια βιολογίας έχουμε ένα εργαλείο, ότι πολλά πράγματα μπορούν να τα παράγουν μικροοργανισμοί οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα όταν μπουν σε ένα γονίδιο να το υπερπαράγουν σε μεγάλες ποσότητες. Είναι ένα είδος βιολογικών εργοστασίων. Αυτό που θα φτιαχτεί θα παραχθεί από μικροοργανισμούς και ενδεχομένως θα περιλαμβάνει μικροοργανισμούς στο παρασκεύασμα. Αυτοί προηγουμένως θα έχουν θανατωθεί για να μη θεωρούνται γενετικά τροποποιημένοι αλλά προτού συμβεί αυτό θα έχουν υπερπαράξει αυτό που θέλουμε. Θέλουμε να φτιάξουμε κάτι που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και οικιακά. Να είναι μια ταμπλέτα για παράδειγμα που θα μπορούμε να τη ρίχνουμε σε γλάστρα στον κήπο ή σε στάσιμα νερά ή στα βουλκανιζατέρ. Το ιδανικό είναι να γίνεται σε μαζική κλίμακα αλλά που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στο σπίτι».
Ο Αλέξανδρος Μπελαβίλας – Τροβάς συμμετέχει σε ερευνητική υποδομή συνθετικής βιολογίας OMIC-ENGINE, πρόκειται για μια διατμηματική συνεργασία πολλών ελληνικών ιδρυμάτων, η οποία έχει στόχο να βγάλει την έρευνα από τα εργαστήρια και να τη δώσει στην κοινωνία με τη μορφή κάποιου σκευάσματος.
Ζωή Παρμάκη
