Το αντιεμβολιαστικό κίνημα ξανάφερε επιδημίες και «εξαφανισμένα» νοσήματα

ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΛΑΡΑ

Συστάσεις αλλά και απαντήσεις σε συχνά ερωτήματα δίνουν μέσω κοινής ανακοίνωσης για την ιλαρά ο Ιατρικός Σύλλογος Λάρισας και η Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Λάρισας. Όπως αναφέρουν, η ιλαρά είναι μια από τις κύριες αιτίες θανάτου στα μικρά παιδιά. Το 2015 σημειώθηκαν 134.200 θάνατοι σε όλο τον κόσμο, ενώ υπάρχουν 36 περιπτώσεις ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού. Ο εμβολιασμός κατά της ιλαράς μείωσε κατά 79% τους θανάτους μεταξύ του 2006 και 2015 παγκόσμια. Το 2016, περίπου το 85% των παιδιών του κόσμου έλαβαν μία δόση εμβολίου κατά της ιλαράς στα πρώτα τους γενέθλια από 73% που έλαβε το 2000. Την τελευταία τριετία 15,6 εκατομμύρια θάνατοι δεν συνέβησαν, επειδή υπάρχει το εμβόλιο της ιλαράς.

«Η ιλαρά είναι ένα σοβαρό εξανθηματικό νόσημα. Οφείλεται στον ιό της ιλαράς. Εμφανίζεται με υψηλό πυρετό, επιπεφυκίτιδα, καταρροϊκά, διάρροιες, χαρακτηριστικό εξάνθημα, κακουχία κ.λπ. Είναι πολύ μεταδοτική. Σχεδόν όλοι που θα έρθουν σε επαφή με πάσχοντα και δεν έχουν κάνει εμβόλιο ή δεν έχουν περάσει την ιλαρά, θα κολλήσουν. Κινδυνεύουν περισσότερο τα βρέφη, τα παιδιά που είναι μικρότερα των 5 χρόνων και όσοι είναι μεγαλύτεροι των 20 χρόνων».
Οι επιπλοκές που κάνει είναι «πνευμονία, εγκεφαλίτιδα, ωτίτιδα. Μόνιμη τύφλωση από κερατίτιδα του οφθαλμού ή βλάβη του οπτικού νεύρου. Κώφωση. Βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος. Υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα, που συμβαίνει 7-10 χρόνια μετά που θα περάσει ιλαρά κάποιο παιδί. Θάνατοι 1-3 στα 1.000 – 5.000 παιδιά.
Τα περισσότερα άτομα που θα αρρωστήσουν από ιλαρά «θα γίνουν εντελώς καλά, με την υποστηρικτική θεραπεία, καθόσον δεν υπάρχει βασικό φάρμακο. Κάποια θα παρουσιάσουν επιπλοκές». Σχετικά με το εμβόλιο «το εμβόλιο της ιλαράς κυκλοφορεί στο εμπόριο σε μία σύριγγα μαζί με την ερυθρά και την παρωτίτιδα. Το εμβόλιο την περίοδο των αυξημένων κρουσμάτων και σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, μετά από πρόταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, γίνεται ως εξής: Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που έχουν γεννηθεί μετά το 1970 και δεν έχουν ιστορικό νόσου πρέπει να είναι εμβολιασμένοι με 2 δόσεις εμβολίου για την ιλαρά. Τη διενέργεια της 1ης δόσης του εμβολίου MMR στην ηλικία των 12 μηνών και τη διενέργεια της 2ης δόσης τρεις μήνες μετά την 1η δόση ή –εφόσον έχει παρέλθει το διάστημα αυτό- το ταχύτερο δυνατόν. Σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, η 2η δόση μπορεί να γίνει με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων από την 1η.
Το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό σε ποσοστό 93-100% με τη δεύτερη δόση.
Η εμφάνιση αυτισμού ή άλλων νευροαναπτυξιακών νόσων μετά από εμβολιασμό για ιλαρά έχει μετά βεβαιότητας αποδειχθεί μέσα από πολλές και μεγάλες ερευνητικές εργασίες ανά τον κόσμο, μύθος. Επίσης, δεν επιβαρύνει το ανοσιακό σύστημα παιδιών και ενηλίκων.
Το εμβόλιο γίνεται σε εγκυμονούσες. Μπορούν να το κάνουν μετά τον τοκετό. Αν μια γυναίκα εμβολιαστεί για την ιλαρά δεν πρέπει να μείνει έγκυος για τις επόμενες 4 βδομάδες. Σε όλους που παρουσίασαν μια απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενη δόση εμβολίου. Σε όλους αυτούς που πάσχουν από σοβαρές παθήσεις πρέπει να ενημερωθεί ο γιατρός. Αν το παιδί έχει πυρετό ή κάποιο άλλο νόσημα την ημέρα που είναι να εμβολιαστεί μέχρις ότου γίνει καλά. Τα παιδιά που έχουν κάποια ελαφριά ίωση, χωρίς πυρετό, μπορούν να εμβολιαστούν».
Όσοι έχουν έρθει σε επαφή με κάποιον που έχει ιλαρά «θα πρέπει να ενημερώστε τον γιατρό σας. Αυτός μπορεί να καθορίσει αν έχετε ανοσία στην ιλαρά με βάση τα εμβόλια, την ηλικία ή τον εργαστηριακό έλεγχο.
Αν δεν είστε άνοσος στην ιλαρά, το εμβόλιο ή ειδική ανοσοσφαιρίνη μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης ιλαράς. Παραμείνετε μακριά από μέρη όπου υπάρχουν ευαίσθητοι άνθρωποι.
Προστατεύεται κάποιος από την ιλαρά όταν «έχετε γραπτή τεκμηρίωση που να δείχνει τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω: Έχετε κάνει δύο δόσεις εμβολίου για την ιλαρά και είστε παιδί που πάει σχολείο, ενήλικας που βρίσκεται σε περιβάλλον που έχει υψηλό κίνδυνο για τη μετάδοση της ιλαράς, συμπεριλαμβανομένου των φοιτητών που φοιτούν σε Πανεπιστήμια, το προσωπικό σε τμήματα υγειονομικής περίθαλψης και τους διεθνείς ταξιδιώτες. Έχετε κάνει μία δόση εμβολίου για την ιλαρά, αλλά είστε παιδί προσχολικής ηλικίας, που δεν πάει παιδικό σταθμό ή ενήλικας αλλά δεν είστε σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου για τη μετάδοση ιλαράς. Είστε απόλυτα βέβαιοι ότι περάσατε ιλαρά κάποια στιγμή της ζωής σας. Κάνατε αντισώματα ιλαράς σε εργαστήριο και βρέθηκε ότι έχετε ανοσία στην ιλαρά. Γεννηθήκατε πριν από το 1957.Τι πρέπει να κάνω, αν δεν είμαι σίγουρος ότι δεν έχω ανοσία στην ιλαρά; Μια επιλογή είναι να ελέγξετε με εξέταση αίματος στο εργαστήριο αν έχετε αντισώματα για τη νόσο. Η δεύτερη επιλογή είναι να κάνετε μια επιπλέον δόση εμβολίου χωρίς κανένα πρόβλημα, εφόσον δεν το γνωρίζετε».
Σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου αναφέρουν ότι «είναι πολύ αποτελεσματικό. Μία δόση του εμβολίου είναι περίπου 93% αποτελεσματική στην πρόληψη της ιλαρά αν εκτεθείτε στον ιό. Δύο δόσεις είναι περίπου 97% αποτελεσματικές. Δεν χρειάζεται αναμνηστική δόση σε άτομα που έλαβαν δύο δόσεις, γιατί προστατεύονται για όλη τους τη ζωή».
Η ιλαρά προέρχεται σύμφωνα με τους δύο συλλόγους από τους «ταξιδιώτες που μπορούν να κουβαλήσουν την ιλαρά από οποιαδήποτε χώρα στην οποία εξακολουθεί να εμφανίζεται η ασθένεια, ή όπου εμφανίζονται εστίες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας και του Ειρηνικού.
Η πρόσφατη αύξηση κρουσμάτων στη χώρα μας οφείλετε στην επιδημική έξαρση που υπήρξε τους τελευταίους μήνες στην Ευρώπη, σε πολύ κοντινές μας χώρες, όπως η Ιταλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία και άλλες.
Στην Ελλάδα υπήρξε αύξηση των κρουσμάτων γιατί «πολλοί γονείς, παρασυρόμενοι από τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο που έκαναν αντιεμβολιαστές, ότι δηλαδή το εμβόλιο για την ιλαρά προκαλεί αυτισμό, φοβήθηκαν και δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα έχει οδηγήσει σε επάνοδο επιδημιών από «εξαφανισμένα» νοσήματα. Η Ελλάδα κατατάσσεται 5η απ’ το τέλος μεταξύ 70 χωρών ως προς την εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των εμβολίων, παρά το γεγονός ότι πάνω από το 90% των παιδιών στη χώρα θεωρούνται επαρκώς εμβολιασμένα.
Επίσης πληθυσμοί, όπως οι Ρομά δεν εμβολιάζουν συστηματικά τα παιδιά τους, πρόσφυγες και μετανάστες που τα τελευταία λίγα χρόνια έχουν έρθει στη χώρα μας, σε κάποιο ποσοστό είναι ανεμβολίαστοι.
Ταξιδιώτες από άλλες χώρες ή και ανεμβολίαστοι χωρίς ανοσία στην ιλαρά Έλληνες, έφεραν τη νόσο και τη μετέδωσαν στον ανεμβολίαστο και επίνοσο πληθυσμό».
Είναι δυνατή η εξάλειψη της νόσου «ναι, είναι δυνατό να απαλλαγούμε. Το πρώτο βήμα είναι η εξάλειψη της νόσου από κάθε χώρα και περιοχή του κόσμου. Μόλις συμβεί αυτό, δεν θα υπάρχει τόπος από τον οποίο μπορεί να εξαπλωθεί η ιλαρά. Όλα τα κράτη μέλη στις έξι περιοχές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας δεσμεύτηκαν να εξαλείψουν την ιλαρά μέχρι το 2020».
Οι ηθικές διαστάσεις στη διενέργεια των εμβολιασμών στα παιδιά όπως επισημαίνει η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής είναι «η συναίνεση των γονιών: Όπως κάθε ιατρική πράξη, η διενέργεια εμβολιασμού προϋποθέτει τη συναίνεση του προσώπου, ύστερα από κατάλληλη πληροφόρηση. Στην περίπτωση των παιδιών, η συναίνεση ζητείται από τους γονείς, προς τους οποίους απευθύνεται και η συναφής πληροφόρηση από τον ιατρό που παρακολουθεί το παιδί.
Αναγκαστική υποβολή σε εμβολιασμό, κατά συνέπεια, δεν νοείται, δεν μπορεί δηλαδή να παρακαμφθεί η βούληση των γονέων για τη διενέργεια ή μη της ιατρικής αυτής πράξης. Τονίζεται, πάντως, ότι οι γονείς δεν αποφασίζουν εν προκειμένω αυθαίρετα, αλλά στο πλαίσιο της άσκησης του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας, που επιβάλλει οι αποφάσεις τους να δικαιολογούνται από το αντικειμενικό συμφέρον του παιδιού.
Η σημασία της πληροφόρησης: Στο πλαίσιο αυτό, οι γονείς βασίζονται κατά κύριο λόγο στην πληροφόρηση που έχουν από τον γιατρό τους. Η ποιότητα της πληροφόρησης αποτελεί εγγύηση ορθότητας της απόφασης για τον εμβολιασμό του παιδιού. Ελάχιστο κριτήριο αυτής της ποιότητας είναι, για την Επιτροπή, οι κανόνες της βασισμένης σε ενδείξεις ιατρικής, κάτι που σημαίνει ότι: Ο γιατρός οφείλει να πληροφορεί τους γονείς για τα πρωτόκολλα και τις κατευθυντήριες οδηγίες διεθνώς αναγνωρισμένων επιστημονικών φορέων και της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, που σχετίζονται με τον συγκεκριμένο εμβολιασμό, ιδίως όταν οι γονείς αμφιβάλλουν για την αξία του.
Επίσης, ο γιατρός έχει την ελευθερία της επιστημονικής του γνώμης και μπορεί να εκφράζει τη διαφωνία του για τον εμβολιασμό, τεκμηριώνοντάς την πάντως ειδικά, με έγκυρα επιστημονικά κριτήρια, εφ’ όσον διαφοροποιείται από τα συναφή πρωτόκολλα και κατευθυντήριες οδηγίες. Από δεοντολογική άποψη, η χωρίς τεκμηρίωση διαφωνία του, ισοδυναμεί με παραπλανητική πληροφόρηση των γονέων.
Η Επιτροπή τονίζει την αξία του εμβολιασμού στα παιδιά για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων και την προστασία της δημόσιας υγείας. Επισημαίνει, επίσης, ότι η ασφάλεια των συνιστώμενων εμβολίων έχει τεκμηριωθεί με επιστημονικές μελέτες και δεδομένα.
Η προστασία της υγείας και των άλλων: Η απόφαση των γονέων να μην εμβολιασθεί το παιδί δεν μπορεί να οδηγεί σε δυσμενείς συνέπειες αποκλεισμού του από την κοινωνική ζωή, εφ’ όσον δεν τίθεται σοβαρό ζήτημα για την προστασία της δημόσιας υγείας. Σε διαφορετική περίπτωση, ο εμβολιασμός θα απέβαινε αναγκαστικός, κατά παράβαση της αρχής της συναίνεσης.
Αν, πάντως, υπάρχει θέμα επείγουσας προστασίας της δημόσιας υγείας μέτρα περιορισμού για την προφύλαξη όσων παιδιών δεν έχουν εμβολιασθεί είναι επιβεβλημένα, ακόμη και παρά τη θέληση των γονέων.
Η Επιτροπή κρίνει, ειδικότερα, ότι η παρακολούθηση του προγράμματος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης δεν μπορεί να εξαρτάται από τον όρο εμβολιασμού, αφού τότε η συμμόρφωση προς μια δημόσια υποχρέωση θα προϋπέθετε την παραίτηση από την άσκηση θεμελιώδους δικαιώματος. Είναι ωστόσο θεμιτό να ζητείται από τους γονείς η πληροφορία περί του αν το παιδί έχει υποβληθεί στη διενέργεια συγκεκριμένων εμβολίων, όπως και κάθε άλλη πληροφορία που αφορά στην υγεία του, προκειμένου να διευκολύνεται η έγκαιρη αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων στη διάρκεια της σχολικής ζωής».
Τέλος, σχετικά με τον εμβολιασμό των υγειονομικών επισημαίνουν ότι «ο εμβολιασμός γιατρών και νοσηλευτών είναι καίριας σημασίας. Πρέπει να ενισχυθεί η ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας για τα οφέλη του εμβολιασμού, οι οποίοι, αν και τα γνωρίζουν, σε ό,τι αφορά στον εαυτό τους αποφασίζουν με τελείως προσωπικά κριτήρια».