Το φετινό μήνυμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία, που εορτάζεται την 1η Οκτωβρίου, επικεντρώνει το ενδιαφέρον στις στερεότυπες συμπεριφορές, τις προκαταλήψεις και τον ηλικιακό ρατσισμό που εκπορεύονται, όπως επισημαίνεται, από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τους επαγγελματίες υγείας, καθώς και από υπηρεσίες και στελέχη που λαμβάνουν αποφάσεις στο πλαίσιο διαμόρφωσης σχετικών πολιτικών. Το γεγονός αυτό έχει ως απόρροια την περιθωριοποίηση των ηλικιωμένων ανθρώπων στις κοινότητες όπου ζουν, με αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία και στην ευημερία τους.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, εκτιμάται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν περίπου 600 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω, το σύνολο των οποίων υπολογίζεται ότι θα διπλασιαστεί μέχρι το 2025 και θα φθάσει σχεδόν δύο δισεκατομμύρια έως το 2050.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε γηράσκοντα πληθυσμό και κατέχει την 5η θέση στην παγκόσμια κλίμακα. Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί συνδυασμό των φαινομένων της υπογεννητικότητας και του προσδόκιμου ζωής και εκτιμάται ότι τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν σήμερα στη χώρα μας ποσοστό πάνω από το 20,7% του πληθυσμού και σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2030 θα είναι περίπου το 30% του πληθυσμού, ενώ το 2050 θα πλησιάσουν το 1/3 του πληθυσμού.
Υγεία και τρίτη ηλικία
Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, Ιωάννης Καραϊτιανός, καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, συνέπεια της βαθμιαίας γήρανσης του πληθυσμού είναι η αύξηση των ποσοστών των νόσων φθοράς, όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, η καχεξία, η άνοια και άλλες διαταραχές της μνήμης, η οστεοπόρωση και βέβαια η μεγάλη μάστιγα του καρκίνου.
Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας τα άτομα ηλικίας, άνω των 65 ετών, καταναλώνουν δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό των κρατικών πόρων για την Υγεία. Από τους ηλικιωμένους ασθενείς που νοσηλεύονται σε γενικά νοσοκομεία το 40% είναι χειρουργικοί ασθενείς. Τα άτομα άνω των 70 ετών, ενώ αποτελούν το 10% του πληθυσμού, απασχολούν το 50% των νοσοκομειακών κλινών και ειδικότερα το 25% των κλινών για οξέα περιστατικά. Οι υπερήλικες καλύπτουν το 25% των συνολικών ημερών νοσηλείας στα νοσοκομεία, το 70% των υπερηλίκων έχουν περισσότερες της μιας συνοδούς νόσους και το 25% παίρνουν περισσότερα από 5 φάρμακα.
Πρόγραμμα «Ηπιόνη»
Το υπουργείο Υγείας, με τη συνεργασία της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας, οργανώνει το πρόγραμμα «Ηπιόνη» 2016, με θέμα «Πρόληψη της Οστεοπόρωσης και των Πτώσεων». Οι δημόσιες δομές παροχής υπηρεσιών υγείας θα εφαρμόσουν το πρόγραμμα πιλοτικά για το πρώτο χρονικό διάστημα και συντονισμένα κατόπιν, με στόχο την «άριστη κλινική πρακτική» για τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
Οστεοπόρωση
Πλήττει το 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και υπολογίζεται ότι πάσχουν από αυτή 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Οφείλεται στην κακή διατροφή, την έλλειψη άσκησης, τη μη επαρκή έκθεση στον ήλιο και την κληρονομικότητα, ενώ μελέτες στην Ελλάδα έδειξαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα, που είναι απαραίτητη μαζί με το ασβέστιο για την υγεία των οστών, στο 60% των ενηλίκων ανδρών και στο 70% των γυναικών. Ένα οστεοπορωτικό κάταγμα συμβαίνει παγκοσμίως κάθε 3 δευτερόλεπτα (30% των οστεοπορωτικών ανδρών και γυναικών θα εμφανίσει ένα κάταγμα). Κάθε οστεοπορωτικό κάταγμα αυξάνει την πιθανότητα για νέο κάταγμα κατά 86%. Στη χώρα μας το 2010 συνέβησαν περίπου 86.000 οστεοπορωτικά κατάγματα (εκ των οποίων τα 15.000 ήταν του ισχίου) και τα οποία κόστισαν περίπου 680 εκατομμύρια ευρώ, ενώ αναμένεται σημαντική αύξηση στο εγγύς μέλλον, με ανάλογο κόστος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ετήσιο κόστος των καταγμάτων είναι 37 δισεκατομμύρια ευρώ και αναμένεται να αυξηθεί κατά 25% μέχρι το 2025. «Δυστυχώς, η μεγάλη πλειοψηφία των οστεοπορωτικών ατόμων υποθεραπεύονται ή δεν λαμβάνουν καθόλου φαρμακευτική αγωγή, κυρίως λόγω οικονομικών δυσχερειών, αλλά και της έλλειψης ορθής εκτίμησης της σοβαρότητας της πάθησης από τους πάσχοντες και το ιατρικό προσωπικό παγκοσμίως» αναφέρει ο κ. Καραϊτιανός.
Πτώσεις
Αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα λόγω της συχνότητάς τους αλλά και των επιπτώσεων στην υγεία των ηλικιωμένων. Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης των Ατυχημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών, τη χρονική περίοδο 1996-2003 καταγράφηκαν περίπου 30.694 πτώσεις σε ηλικιωμένα άτομα, κυρίως γυναίκες (72%), στο σπίτι, ενώ οδήγησαν τουλάχιστον στις μισές περιπτώσεις σε κάκωση ή κάταγμα. Το ποσοστό των ηλικιωμένων που νοσηλεύτηκε κυμαινόταν από 16% για ηλικίες 65-74 ετών (9 ημέρες νοσηλείας) και έως 44% για ηλικίες άνω των 85 ετών (έως και 14 ημέρες), ενώ καταγράφηκαν 90 θάνατοι.
Η οστεοπόρωση αποτελεί το κύριο αίτιο για ένα κάταγμα μετά από πτώση, αλλά όχι και το μοναδικό. Οι πτώσεις είναι συχνές στους ηλικιωμένους ως αποτέλεσμα ενδογενών και εξωγενών παραγόντων.
