Πορίσματα και προτάσεις του Β΄ Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα «Οι άγνωστοι ΡΟΜΑ» στο Βόλο

 

 

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο 18-19/10, στο Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας το Β΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Ποιμαντικής και Διακονίας Φυλακών, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Συμπαραστάσεως Κρατουμένων «Ο Εσταυρωμένος» της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος. Κεντρικό θέμα του Συνεδρίου ήταν «Οι άγνωστοι ΡΟΜΑ: διάλογος για την ταυτότητα, την εκπαίδευση και την κοινωνική τους ένταξη». Στο Συνέδριο παρέστησαν ο Σεβ. Μητροπολίτης Σισανίου & Σιατίστης κ. Παύλος, η Βουλευτής Μαγνησίας κ. Μαρίνα Χρυσοβελώνη, ο Αστυνομικός Διευθυντής Μαγνησίας κ. Ιωάννης Τόλιας, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου κ. Λάζαρος Γαϊτάνης και πλήθος εθελοντών του Συλλόγου και εκπρόσωποι της κοινότητας των ΡΟΜΑ.
 
Την έναρξη του Συνεδρίου κήρυξε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, ο οποίος αναφέρθηκε στο έργο της Τοπικής Εκκλησίας στους ΡΟΜΑ, μέσω του «Εσταυρωμένου» και της ποδοσφαιρικής ομάδος «Δημητριάς», που αποσκοπεί στην ομαλή κοινωνική τους ένταξη και στην αποφυγή της παγίδας της παραβατικότητας.
Ο πρόεδρος του Σ.Σ.Κ. «Ο Εσταυρωμένος», Πρωτ. Θεόδωρος Μπατάκας, στον χαιρετισμό του επεσήμανε ότι «Σας καλέσαμε, λοιπόν, με τη διάθεση να μαθητεύσουμε κοντά σας, να γίνουμε σοφότεροι μέσα στη δική σας εμπειρία και όλοι μαζί να αποκαταστήσουμε το ανθρώπινο πρόσωπο, όπου αυτό καταρρακώνεται από τις προσωπικές και συλλογικές αστοχίες. Έτσι, θα κατορθώσουμε να σταθούμε με σοβαρότητα και αίσθηση ευθύνης στους πόνους και τις θλίψεις, να κατατροπώσουμε τις παντοειδείς εναντιώσεις, να αρθούμε από τον πηλό και να περπατήσουμε στις κορυφογραμμές του κόσμου. Ό,τι σωθεί μέσα στην κοσμοχαλασιά που περνούμε, θα σωθεί χάρη στον ανθρωπισμό μας».
Ακολούθησαν εισηγήσεις από ειδικευμένους στο συγκεκριμένο και ευρύτερο κοινωνικό έργο Κληρικούς και λαϊκούς, επιστήμονες, Κοινωνικούς Λειτουργούς, αλλά και Ρομά, που ανέδειξαν όλες τις πτυχές του έργου τους για τους ΡΟΜΑ, αλλά και τις δυσκολίες σε θέματα εκπαίδευσης, παραβατικότητας, κοινωνικοποίησης κ. άλ.
 
Το απόγευμα της Κυριακής 19/10, στο Πν. Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως, παρουσία του Σεβ. κ. Ιγνατίου, πραγματοποιήθηκε καλλιτεχνική εκδήλωση, κεντρικό ρόλο στην οποία είχε το 10ο Δημοτικό Σχολείο Αλιβερίου, με τους ΡΟΜΑ μαθητές του, που κατέπληξαν με τις δεξιότητες και τη ζωντάνια τους. Στο τέλος της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν τα Πορίσματα και Προτάσεις του Συνεδρίου, που έχουν ως εξής:
 

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ & ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΦΥΛΑΚΩΝ
 Θέμα: «ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΡΟΜΑ: Διάλογος για την ταυτότητα, την εκπαίδευση και την κοινωνική τους ένταξη».

 
Το Συνέδριο αυτό, όπως και το πρώτο, πριν από τέσσερα χρόνια, είναι καρπός της αγάπης της Τοπικής μας Εκκλησίας για τα παιδιά της, και μια σπουδαία ευκαιρία μαθητείας για όλους εμάς που διακονούμε στο ποιμαντικό και κοινωνικό έργο  της.
Ο Εθελοντισμός  αναδεικνύεται ως ένα από τα πιο σημαντικά κινήματα των τελευταίων δεκαετιών σε ολόκληρο τον κόσμο, με βασικό χαρακτηριστικό την εκούσια προσφορά υπηρεσιών προς το κοινωνικό σύνολο και  τη στήριξη συνανθρώπων και σκοπών που απαιτεί η ανάγκη της στιγμής.
Σε αυτό το πνεύμα και στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού κινούμενος και ο «Ε», αφιερώνει την εμπειρία και την αγάπη του, μακριά από κάθε τεχνητό διαχωριστικό σύνορο, σε κάθε χειμαζόμενο αδελφό. Οι Ρομά ανήκουν σε μία από τις κοινωνικές κατηγορίες που διακονεί, εδώ και είκοσι χρόνια περίπου, ο Σύλλογός μας, εντός και εκτός των φυλακών, παρέχοντας υλική και πνευματική στήριξη, αγωνιζόμενος να προλάβει κάθε κακοτοπιά. Αρνητικά στερεότυπα ερχόμενα από παλιά εξακολουθούν να τους καταδυναστεύουν μέχρι σήμερα. Αυτήν ακριβώς την αλλοιωμένη εικόνα θέλοντας να ανατρέψει ο «Ε» και να επιτύχει την οριστική και καθολική ένταξή τους στην κοινότητα, διοργάνωσε αυτό το Συνέδριο. Κάλεσε ειδικούς που  μας μετάγγισαν υπεύθυνα την επιστημονική τους γνώση και πρότειναν καίριες λύσεις σε κάθε δυσχέρεια που προκύπτει και αναστέλλει το έργο του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Η πλειονότητα των εισηγητών διαπιστώνει προβλήματα επικοινωνίας. Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες δηλώνουν δυσκολία κατά την επαφή μαζί τους, καθώς ορισμένοι από αυτούς, ένεκα της  απαιδευσίας και της κοινωνικής περιφρόνησης, συμπεριφέρονται με πονηρία, αγένεια και απαιτητικότητα. Από την άλλη, πάρα πολλοί άλλοι Ρομά, όπως οι διαμεσολαβητές που μίλησαν στο συνέδριο, αγωνίζονται με αυταπάρνηση και προσωπικό κόστος να αλλάξουν κακές νοοτροπίες εμπεδωμένες παλαιόθεν και να γλυκάνουν το πνεύμα των πιο ατίθασων από αυτούς.
• Η Εκκλησία της Ελλάδος, με φορείς όπως ο «Εσταυρωμένος», «Ο Φάρος του Κόσμου» και η «Κιβωτός του Κόσμου», προσπαθεί να οδηγήσει  τα παιδιά των Ρομά στα σχολεία και να τα βοηθήσει  να αγαπήσουν τα γράμματα, καθώς πολλές οικογένειες, λόγω των συχνών μετακινήσεων, αδυνατούν να προσφέρουν στα τέκνα τους σταθερό σχολικό περιβάλλον.  Χρειάστηκε υπομονή και επιμονή για να προσεγγίσει  τους Ρομά και να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Υιοθέτησε τη δραστική παρέμβαση με πράξεις και παραδείγματα και δεν περιορίστηκε σε συμβουλές και παραινέσεις. Μας παρηγορεί, πάντως, το γεγονός ότι η σχολική διαρροή χρόνο με τον χρόνο μειώνεται. Επίσης, εξαιρετικά ελπιδοφόρο νέο αποτελεί η όλο και διευρυνόμενη παρουσία νέων Ρομά στο Πανεπιστήμιο, την Πολιτική ζωή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Είχαμε χτες τη χαρά να γνωρίσουμε κάποιους από τους νέους αυτούς και να οικοδομηθούμε από το παράδειγμά τους.
• Δεδομένου ότι στην περίπτωσή τους η εξεύρεση νόμιμης βιοποριστικής εργασίας είναι εξαιρετικά δύσκολη έως απίθανη, και δοθέντος, επίσης, σύμφωνα με τον Θεόκριτο, ότι «πενία τέχνας κατεργάζεται», συχνά στις οικογένειες Ρομά υπάρχουν μέλη έγκλειστα σε κάποιο από τα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας μας. Τα νέα τσιγγανόπουλα έχουν συχνά ένα αρνητικό πρότυπο μπροστά τους. Άλλοτε, πάλι, επειδή οι γονείς τους ασκούν τα πατροπαράδοτα επαγγέλματα, όπως γυρολόγοι, μικροπωλητές ή έμποροι σε λαϊκές αγορές, θεωρούν πως και η δική τους επαγγελματική αποκατάσταση θα είναι η αντίστοιχη. Αυτό πρέπει να αλλάξει και αγωνίζονται προς αυτή την κατεύθυνση οι Εκπαιδευτικοί σε όλα τα μειονοτικά, διαπολιτισμικά και συμβατικά σχολεία.
• Άλλη κακή νοοτροπία, ερχόμενη από παλιά, θέλει σε κάποιες οικογένειες τα κορίτσια  κλεισμένα στο σπίτι και αποκλεισμένα από την εκπαίδευση. Η μόνη έξοδος διαφυγής για αυτά τα κορίτσια είναι ο γάμος στην άγουρη ηλικία των δώδεκα, δεκατριών, δεκατεσσάρων, στην καλύτερη περίπτωση, ετών με κάποιο, συνήθως λίγο μεγαλύτερο, επίσης ανήλικο παλικάρι. Η κατάστασή τους, όμως, δεν αλλάζει πραγματικά. Κι αυτές μένουν μόνες, αμόρφωτες, ανεπάγγελτες. Εξαιρετική συμβολή στην παρώθηση των γυναικών Ρομά στην εκπαίδευση είναι άλλες κοπέλες της κοινότητάς τους που με τη στήριξη φωτισμένων γονέων και δασκάλων έσπασαν τα στερεότυπα και άνοιξαν τους ορίζοντές τους για το καλό το δικό τους και της νέας γενιάς.
• Φωτεινό παράδειγμα ευαισθητοποίησης και δραστηριοποίησης στην ίδια την κοινότητα Ρομά είναι ο Γυναικείος Σύλλογος Δενδροποτάμου, που ιδρύθηκε το 2002. Με επιμονή, αφοσίωση και συνέπεια, παρά τις δυσκολίες που προβάλλει το στενό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, στηρίζει τη γυναίκα Τσιγγάνα και ωθεί τα παιδιά στην Εκπαίδευση.
• Όλοι οι ομιλητές επισήμαναν την διαχρονικά πλημμελή απουσία του Κράτους στην αποδοχή και ένταξη των Ρομά στην κοινωνία. Το Εκπαιδευτικό σύστημα δεν ενθαρρύνει πάντα με τις υπάρχουσες δομές ούτε τους Εκπαιδευτικούς, αλλά  ούτε και τους μαθητές για τη συνέχιση και  ολοκλήρωση των σπουδών τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Τονίστηκε η ανάγκη για συστηματική εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση. Για την αντιμετώπιση της σχολικής διαρροής στα παιδιά Ρομά, στο πλαίσιο μίας ολιστικής/συνεκτικής προσέγγισης του ζητήματος, είναι σημαντικό να δημιουργηθούν σταθερές υποστηρικτικές δομές και υπηρεσίες που θα αναζητήσουν λύσεις στα διαφορετικά κοινωνικά και οικογενειακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και τα οποία λειτουργούν αποτρεπτικά στην τακτική φοίτησή τους. Η αντιμετώπιση της μαθητικής διαρροής προϋποθέτει, επίσης, την ισότιμη επικοινωνία και συνεργασία του σχολείου και της οικογένειας, την ενεργητική εμπλοκή των παιδιών στη μαθησιακή διαδικασία, την αναγνώριση των αντιλήψεων, των γνώσεων και των αξιών τους στη συνολική εκπαιδευτική εμπειρία. Το κυριότερο: το σχολείο μπορεί να μετατραπεί σε ένα δικό τους περιβάλλον που αγαπούν και στο οποίο θέλουν να βρίσκονται συχνά, όταν θα ανταποκρίνεται πραγματικά στις ανάγκες τους.
2. Επιβάλλεται η συλλογική δράση όλων των φορέων. Συγκεκριμένα, προτάθηκε από τον Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. κ. Ιγνάτιο η σύσταση Συμβουλίου με τη συνεργασία της Τοπικής Εκκλησίας, του Δήμου και του Πανεπιστημίου, με τη διαμεσολάβηση εκπροσώπων Ρομά.
3. Οφείλουμε να σεβόμαστε τη πολιτιστική τους ιδιαιτερότητα και τη γλώσσα τους. Εστιάζοντας στην επαφή της τσιγγάνικης με την ελληνική, είναι φανερή η μεγάλη επιρροή της ελληνικής τόσο σε λεξιλογικό όσο και σε μορφολογικό επίπεδο. Υπάρχουν πολλά δάνεια και αντιδάνεια.
4. Ενίσχυση της πρόσβασης και φοίτησης στην προσχολική αγωγή.
5. Ενίσχυση της πρόσβασης στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων και στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας
6. Επιμόρφωση εκπαιδευτικών.

1. Παροχή Ψυχοκοινωνικής Στήριξης. Στόχος της δράσης είναι η συνεργασία ψυχολόγων και σχολείου προκειμένου να λάβουν την απαραίτητη ψυχοκοινωνική στήριξη οι μαθητές και γενικότερα να βελτιωθεί η δυναμική του σχολείου.

1. ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ. Η δράση δημοσιότητας αφορά σε ενέργειες διάχυσης της υλοποίησης και των αποτελεσμάτων της παρέμβασης προς την ευρύτερη κοινότητα κυρίως σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.

1. Θα κλείσουμε με τον λόγο του Σεβ.  Μητροπολίτου Σισανίου & Σιατίστης κ. Παύλου, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στις εργασίες του Συνεδρίου: «Ίσως οι ρομά είναι οι κρυμμένοι Χριστοί στην κοινωνία μας. Η στάση μας απέναντί  τους  δοκιμάζει τα εσώτερα της καρδιάς μας και την ποιότητά μας».